Pleocytoza – norma, przyczyny i rozpoznanie

Pleocytoza to stan, o którym mówi się, gdy w płynie mózgowo-rdzeniowym pojawia się zwiększona liczba komórek krwi obwodowej. To objaw, który może wskazywać na pojawienie się nieprawidłowości w obrębie mózgu, rdzenia przedłużonego lub kręgowego czy opon mózgowo-rdzeniowych. Na co może wskazywać? Jak pobrać materiał do badania?

1. Co to jest pleocytoza?

Pleocytoza to obecność zwiększonej liczby komórek krwi obwodowej w płynie mózgowo-rdzeniowym. Pojęcie to najczęściej pojawia się w kontekście limfocytów (to komórki układu odpornościowego zaliczane do agranulocytów z grupy leukocytów.

To pleocytoza limfocytarna) i wyników badania cytologicznego płynu mózgowo-rdzeniowego. Płyn mózgowo-rdzeniowy (PMR) to przejrzysta i opalizująca ciecz wypełniająca:

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Dlaczego warto robić screening?"

• przestrzeń podpajęczynówkową (pomiędzy oponą pajęczą a miękką),
• układ komorowy zlokalizowany wokół i wewnątrz mózgu oraz rdzenia kręgowego,
• kanał rdzenia kręgowego,
• komory i bruzdy mózgu.

PMR jest produkowany w splocie naczyniówkowym układu komorowego. Jego całkowita objętość wynosi od 90 do 150 ml u osób dorosłych i od 10 do 60 ml u noworodków. Organizm wytwarza PMR stale. Jest on rozprowadzany i wchłaniany do krwi (co kilka godzin następuje jego wymiana w organizmie).

PMR zapewnia mechaniczną i immunologiczną ochronę dla mózgu wewnątrz czaszki. Odgrywa również istotną rolę w autoregulacji mózgu i w krążeniu mózgowym.

Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego wykonuje się w celu rozpoznania chorób lub stanów klinicznych oddziałujących na ośrodkowy układ nerwowy, takich jak infekcje, krwotoki w obszarze mózgu, nowotwory lub choroby autoimmunizacyjne.

2. Rozpoznanie pleocytozy

Płyn mózgowo-rdzeniowy w celach diagnostycznych uzyskuje się z komór bocznych mózgu, zbiornika wielkiego z nakłucia podpotylicznego lub podczas nakłucia worka lędźwiowego. Najczęściej wykonywaną i najprostszą metodą pobrania PMR jest nakłucie lędźwiowe.

Badanie PMR obejmuje ocenę własności fizycznych, badania cytologiczne i biochemiczne. Prawidłowo płyn mózgowo-rdzeniowy zawiera niewiele komórek znajdujących się fizjologicznie w krwi obwodowej (zwykle nie przekraczają liczby 5 sztuk w mikrolitrze).

Są to komórki jednojądrzaste, przy czym dominują limfocyty (stanowią 70%, zaś monocyty 30%). Za normę uznaje się więc pleocytozę poniżej 5 w 1 mm3. Patologią jest 10 komórek w 1 mm3.

3. Przyczyny pleocytozy PMR

Podwyższony poziom krwinek świadczy o ich przedostawaniu się komórek krwi obwodowej do płynu mózgowo-rdzeniowego, za co odpowiada proces chorobowy w obrębie mózgu, rdzenia przedłużonego lub kręgowego lub opon mózgowo-rdzeniowych. I tak:

• w przebiegu infekcji bakteryjnych i guzach ośrodkowego układu nerwowego (OUN) obserwuje się wzrost odsetka komórek wielojądrzastych,
• w zapaleniach wirusowych, późnej infekcji bakteryjnych po ustąpieniu odczynu granulocytowego, neuroboreliozie, często w gruźliczym oraz kiłowym zapaleniu opon pojawia się przewaga komórek jednojądrzastych,
• w przypadku chłoniaka OUN typowa jest przewaga limfocytów B,
• nieznacznie podwyższoną pleocytozę (< 30 komórek/ml) i komórki obecne w płynie mózgowo-rdzeniowym: limfocyty T, pobudzone limfocyty B i komórki plazmatyczne w osadzie płynu mózgowo-rdzeniowego stwierdza się u chorych na SM (stwardnienie rozsiane),
• pleocytoza limfocytarna (a także zwiększone stężenie białka oraz obecność przeciwciał przeciwko wirusowi KZM) wskazuje na kleszczowe zapalenie mózgu,
• umiarkowana pleocytoza (100-500/ mm3), z przewagą limfocytów (a także zwykle podwyższone ciśnienie płynu, który jest mętny, ze skrzepami, jak również wzrost stężenia białka oraz obniżone stężenie glukozy) pozwala na rozpoznanie gruźliczego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

Z kolei zmienna, zwykle limfocytarna pleocytoza (a także nieznacznie podwyższone stężenie białka, prawidłowe stężenie glukozy oraz jałowy posiew) wskazuje na aseptyczne gruźlicze zapalenie opon mózgowych, czyli zespół objawów podrażnienia opon ze współistniejącymi zmianami w płynie mózgowo-rdzeniowym.

W celu ustalenia, objawem jakiej patologii jest pleocytoza, konieczne jest przeprowadzenie wywiadu lekarskiego oraz badania neurologicznego i badań obrazowych, takich jak magnetyczny rezonans jądrowy (NMR, MR) czy tomografia komputerowa (CT). Bywa, że konieczne jest także badanie naczyniowe (angiograficzne), pozwalające na ustalenie lokalizacji i rodzaj procesu chorobowego.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.