Płucnica islandzka – wygląd, właściwości i zastosowanie
Płucnica islandzka, znana także jako porost islandzki i tarczownica islandzka, należy do rodziny misecznicowatych. Jest porostem, który posiada wiele walorów leczniczych. Stosuje się ją przy chorobach górnych dróg oddechowych, problemach z układem pokarmowym czy chorobach skórnych. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest płucnica islandzka?
Płucnica islandzka (Cetraria islandica) to gatunek grzybów należący do rodziny tarczownicowatych. Zaliczany jest do porostów. Po raz pierwszy opisano go w 1753 roku. Dokonał tego Karol Linneusz. W Polsce gatunek ten znany jest również pod nazwami: porost islandzki i tarczownica islandzka.
Porost islandzki występuje na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Afryki i Antarktydy, częściej na półkuli północnej niż południowej. Rośnie na glebach piaszczystych i próchnicznych, na otwartych przestrzeniach i widnych lasach sosnowych.
W Polsce spotyka się go rzadko, ponieważ niegdyś zbierano go nagminnie w celach leczniczych. Obecnie roślina figuruje na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status VU – gatunek wysoce narażony na wymarcie.
2. Jak wygląda płucnica islandzka?
Płucnica islandzka ma postać kępek, które osiągają wysokość do 10 cm. Jest wielokrotnie i nierównomiernie rozwidlona. Tworzy krzaczkowato-listkowatą i sztywną plechę. To jednokomórkowe lub wielokomórkowe ciało, w budowie którego nie można wyróżnić korzeni, łodygi i liści.
Nie ma wyraźnego przyczepu do podłoża. Odcinki plechy mają nieregularne i zmienne kształty: są płaskie lub lekko rynienkowate, nieregularnie rozgałęzione. Posiadają kolcowate wyrostki.
Górna powierzchnia plechy przybiera barwę brunatnozieloną lub brunatną, w dolnej zaś czerwonawą. Dolna powierzchnia jest jaśniejsza. Plecha płucnicy islandzkiej ma różny wygląd i barwę, co zależy od miejsca i warunków bytowania.
Co interesujące wpływa na nią także pogoda. Gdy panuje wilgoć, plecha jest miękka i gąbczasta. Gdy jest sucho, staje się szara i krucha. W okresie suchym ma barwę szarobrunatną, a w wilgotnym – szarozieloną.
3. Właściwości i działanie porostu islandzkiego
Porost islandzki jest rośliną leczniczą, walory której odkryto od koniec XVII wieku. Surowcem zielarskim jest plecha, pozyskiwana ze stanu naturalnego jesienią. Ponieważ musi być sucha, zbiera się ją w pogodne dni, a następnie dodatkowo suszy. W Polsce tarczownica nie może być pozyskiwana.
Składnikami surowca są:
- kwasy porostowe, na przykład kwas usninowy, kwas cetrariowy, kwas fizodowy,
- polisacharydy: lichenan (lichenina), izolichenan (izolichenina), celuloza, hemiceluloza,
- związki śluzowe,
- karotenoidy,
- sole mineralne (w tym jodu, boru, miedzi i krzemu),
- witaminy B1 i B12.
Od czasów renesansu płucnica islandzka jest szeroko stosowana w lecznictwie. Związki zawarte w jej plesze wykazują działanie wielokierunkowe. Roślina ma właściwości:
- przeciwzapalne,
- przeciwdrobnoustrojowe,
- osłaniające,
- powlekające i nawilżające błony śluzowe,
- przeciwkaszlowe,
- wykrztuśne,
- immunomodulujące,
- immunostymulujące,
- antyoksydacyjne,
- przeciwnowotworowe,
- promieniochronne.
4. Zastosowanie tarczownicy islandzkiej
Z uwagi na swoje właściwości lecznicze, płucnica islandzka jest stosowana jako środek stosowany przy:
- schorzeniach górnych dróg oddechowych, takich jak kaszel, ból i zapalenie gardła, problemy z odkrztuszaniem zalegająca wydzielina, podrażnienie błony śluzowej jamy ustnej, podrażnienie krtani, chrypka, obciążone struny głosowe,
- schorzeniach i dolegliwościach układu pokarmowego. Pomaga na biegunkę, nieżyt żołądka, stan zapalny, zastój żółci, niestrawność, zaparcie (reguluje cykl wypróżnień). Ponadto poprawia trawienie i pobudza apetyt,
- chorobach układu moczowego, ponieważ działa moczopędne. Łagodzi stany zapalne układu moczowego,
- chorobach skórnych - przyspieszania gojenia się ran, oparzeń czy owrzodzeń,
- chorobie lokomocyjnej, ponieważ oraz zapobiega mdłościom i wymiotom,
- osłabieniu układu odpornościowego.
5. Gdzie kupić porost islandzki?
Wysuszona plecha porostu islandzkiego służy do przygotowywania naparów, odwarów, macerat, ekstraktów i nalewek. Porost islandzki w postaci suszonej można kupić w sklepie zielarskim oraz w sklepach ze zdrową żywnością.
Kosztuje od kilku do kilkunastu złotych. Płucnica lekarska jest również składnikiem wielu preparatów aptecznych – tabletek i syropów - stosowanych w przypadku przeziębienia, kaszlu, bólu gardła, ale również nieżytu pokarmowego czy choroby wrzodowej.
Porost islandzki tabletki doskonale powleka i chroni błony śluzowe, rozrzedza wydzielinę, łagodzi podrażnienia. Można je kupić bez recepty. Choć tarczownica islandzka jest uważana za bezpieczną, nie stwierdza się niepożądanych skutków ich podawania, nie powinny jej spożywać ciężarne i kobiety karmiące, jak również dzieci poniżej 6. roku życia. Ich przyjmowanie może wiązać się z nudnościami, zgagą i alergią.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.