Trwa ładowanie...

Płytki oddech – przyczyny, objawy i leczenie

Avatar placeholder
09.01.2024 11:16
Płytki oddech może być wynikiem silnych emocji lub choroby.
Płytki oddech może być wynikiem silnych emocji lub choroby. (Adobe Stock)

Płytki oddech to dolegliwość, która może pojawiać się w wielu sytuacjach. Przyczyną może być zarówno przeżywanie silnych emocji, jak i choroba, tak ostra, jak i przewlekła. Jak sobie pomóc? Kiedy zgłosić się do lekarza?

spis treści

1. Co to jest płytki oddech?

Płytki oddech, czyli trudności w oddychaniu, problem z łapaniem tchu czy wzięciem głębszego oddechu i wrażenie niewystarczającej ilości powietrza w płucach, jest przypadłością, której doświadczył niemal każdy. Wrażenie niemożności wzięcia głębokiego oddechu może pojawić się bowiem w wielu okolicznościach, bez względu na stan zdrowia, wiek czy płeć.

Płytki i szybki oddech (o częstości powyżej 16 na minutę) określany jest jako tachypnoe. Ze względu na zaawansowanie dolegliwości, dzieli się ją na duszność przewlekłą, podostrą oraz ostrą. Z uwagi na czasu i okoliczności pojawiania się płytkiego oddechu wyróżnia się duszność spoczynkową i wysiłkową.

2. Jak wygląda płytki oddech?

Jakie są objawy płytkiego oddechu? W większości przypadków krótki i płytki oddech wywołuje jedynie dyskomfort. Typowe dla niego są ruchome skrzydełka nosa, niemożność wykonania oddechu bez zaangażowania dodatkowych mięśni oddechowych i świst lub tak zwany stridor, czyli szmer krtaniowy.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czy warto wykonywać badania profilaktyczne?"

Sytuacja zmienia się, gdy przypadłość występuje przewlekle (jest składową różnych poważnych zespołów chorobowych, np. POChP czy raka płuc) bądź czasowo (np. płytki oddech wieczorem lub w nocy, co wskazuje na obturacyjny bezdech senny czy są wyjątkowo dokuczliwe (np. atak paniki).

W takiej sytuacji płytki oddech może wywoływać nie tylko niepokój czy drażliwość, ale także nadmierne zmęczenie, osłabienie i senność w ciągu dnia, również trudności ze spaniem, wybudzanie się w nocy. Zdarza się, że konsekwencją jest drżenie mięśni czy kwasica oddechowa (jej istotą jest wzrost stężenia dwutlenku węgla i spadek utlenowania krwi).

3. Przyczyny płytkiego oddechu

Płytki oddech może, ale nie musi wskazywać na zaburzenia czy choroby. W niektórych sytuacjach jest stanem jak najbardziej normalnym. Obserwuje się go w określonych stanach fizjologicznych, takich jak na przykład zaawanasowana ciąża, ale i sytuacjach, takich jak zdenerwowanie, stres czy hiperwentylacja.

Przyczyny spłycenia oddechu związanego z chorobami i innymi patologiami, są bardzo różne. Najczęściej płytki oddech jest typowy dla:

  • chorób układu oddechowego, takich jak ostre zapalenie oskrzeli i oskrzelików, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), astma, zwłóknienie płuc, zatorowość płucna, odma, zapalenie opłucnej, rak płuc,
  • procesów rozrostowych, które prowadzą do zwężenia dróg oddechowych,
  • chorób układu sercowo-naczyniowego, takich jak na przykład zastoinowa niewydolność serca czy zawał serca,
  • zaburzeń układu nerwowo-mięśniowego, na przykład dystrofii mięśniowej, stwardnienia zanikowego bocznego,
  • zatrucia środkami narkotycznymi,
  • zaburzeń psychicznych, ataków paniki, napady lęku, nerwicy,
  • silnego bólu, który towarzyszy na przykład złamaniu żeber czy zapaleniu miednicy mniejszej.

4. Ciężki oddech - co robić?

Gdy pojawia się myśl „nie mogę wziąć pełnego oddechu” czy „nie mogę oddychać”, należy skupić się na uspokojeniu oddechu i zapewnić dostęp świeżego powietrza. Warto spróbować pogłębić oddech, biorąc głęboki wdech, zatrzymując go na chwilę i robiąc długi wydech.

W przypadku płytkiego oddechu związanego z napadami lęku i hiperwentylacją skuteczne jest oddychanie do worka papierowego. Gdy sytuacja pojawia się często, duszność jest bardzo dokuczliwa, towarzyszą jej niepokojące dolegliwości bądź płytki oddech ma charakter przewlekły, należy skontaktować się z lekarzem. W takiej sytuacji należy ustalić przyczynę dolegliwości.

Diagnostyka płytkiego oddechu obejmuje wywiad lekarski oraz badanie fizykalne. Duże znaczenie mają pomiary: częstości oddychania, ciśnienia tętniczego, częstości akcji serca, temperatury ciała. Kluczowe jest osłuchiwanie stetoskopem oraz ocena wysycenia krwi tlenem, czyli pulsoksymetria.

Wykonuje się także badania laboratoryjne z moczu i krwi, takie jak morfologia, OB i CRP, zawartość hemoglobiny i ilości erytrocytów (RBC), często również oznaczenie troponin lub CK-MB, oceny równowagi kwasowo-zasadowe.

Przydatne są także badania obrazowe i czynnościowe, takie jak RTG klatki piersiowej, tomografia komputerowa (TK), rezonans magnetyczny (MRI), EKG, spirometria czy badanie polisomnograficzne w przypadku podejrzenia bezdechu sennego.

5. Leczenie płytkiego oddechu

Leczenie płytkiego oddychania zależy od przyczyny, także wieku i stanu zdrowia, w tym chorób towarzyszących. Celem terapii jest zarówno umożliwienie swobodnego oddychania i poprawienie komfortu funkcjonowania, jak i zmniejszenie ryzyka rozwoju poważnych powikłań.

Jeśli przyczyną płytkiego oddechu jest:

  • infekcja wirusowa lub bakteryjna, wdraża się antybiotykoterapię oraz leczenie objawowe,
  • astma lub inne przewlekłe choroby układu oddechowego przebiegające ze zwężeniem dróg oddechowych, kluczowe jest włączenie leków rozszerzających oskrzela w postaci inhalatorów lub nebulizacji, choć czasem niezbędne jest dożylne stosowanie sterydów,
  • silny ból, podaje się leki stosowane są leki przeciwbólowe.

Brak pełnego oddechu przy nerwicy i innych zaburzeniach w zakresie zdrowia psychicznego wymaga konsultacji ze specjalistą, psychologiem, psychoterapeutą lub psychiatrą. Pomóc może bowiem zarówno farmakologia, jak i terapia prowadzona pod okiem profesjonalisty.

Jak zwalczyć płytki oddech, który towarzyszy niskiej zawartości tlenu we krwi? W takiej sytuacji konieczna okazuje się suplementacja tlenu w postaci zarówno wąsów tlenowych, jak i aparat CPAP.

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Oceń jakość naszego artykułu: Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
12345
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze