Polifenole – czym są, gdzie występują, jak wpływają na zdrowie?

Polifenole są organicznymi związkami chemicznymi z grupy fenoli, które naturalnie występują w roślinach. Odgrywają one istotną rolę w ich wzroście. Odpowiadają za barwę roślin, nadają im także cierpki i gorzki smak. Stanowią też dla nich swoistą ochronę przed promieniowaniem ultrafioletowym, wirusami, grzybami, czy szkodnikami.

Związki te składają się przynajmniej z dwóch grup hydroksylowych (-OH) przyłączonych do pierścienia aromatycznego. Występują w różnych częściach roślin – zarówno w owocach, nasionach, liściach, kwiatach, jak i korzeniach, czy w korze.

Najogólniej polifenole można podzielić na:

• flawonoidy – duża i dobrze przebadana grupa, do której zalicza się np. kwercetyna, kemferol, czy katechina,
• kwasy fenolowe – ok. 30 proc. wszystkich polifenoli,
• pozostałe związki fenolowe.

Polifenole wykazują wielokierunkowe działanie na żywność, przez co są ważnym elementem zdrowej diety. Ich regularne spożywanie ma korzystny wpływ na organizm człowieka. Wyróżnia je przede wszystkim wysoka aktywność przeciwutleniająca, dzięki której niszczą wolne rodniki.

Polifenole działają też przeciwzapalnie, antyoksydacyjnie oraz antywirusowo. Przypisuje się im także działanie przeciwnowotworowe i przeciwalergiczne.

Bogata w polifenole dieta ma duże znaczenie w profilaktyce chorób cywilizacyjnych i chorób układu krążenia. Związki te wzmacniają ściany naczyń krwionośnych i zmniejszają ich przepuszczalność, wpływają na ciśnienie krwi. Niektóre z nich obniżają też poziom złego cholesterolu LDL.

Polifenole wspierają także układ immunologiczny. Mogą być też pomocne w obniżaniu poziomu cukru we krwi. Wspomagają także procesy trawienne, stymulując wzrost pożytecznych bakterii jelitowych, a wypierając te szkodliwe.

Polifenole a kondycja skóry

Z uwagi na cenne właściwości, związki polifenolowe wykorzystuje się także w kosmetyce, głównie w pielęgnacji skóry. Przyczyniają się do spowolnienia procesów starzenia się skóry – zwiększają sprężystość i elastyczność, poprawiają stopień nawilżenia. Polifenole pobudzają także produkcję kolagenu i elastyny oraz wspomagają regenerację skóry.

Jakie produkty zawierają polifenole? Co warto włączyć do diety? Źródłem związków polifenolowych dla człowieka jest przede wszystkim żywność pochodzenia roślinnego, głównie świeże owoce i warzywa, takie jak:

• owoce jagodowe, brzoskwinie, morele, nektarynki, wiśnie, winogrona, jabłka, gruszki, porzeczki, śliwki, granaty, cytryny i grejpfruty,
• czerwona cebula, szalotka, brokuły, szparagi, seler naciowy, nać pietruszki, soja, karczochy, marchew, ziemniaki, szpinak.

Warto mieć na uwadze fakt, że na stężenie tych związków w owocach i warzywach wpływają też czynniki zewnętrzne, jak chociażby stopień ich dojrzałości, świeżość, pochodzenie, warunki transportu i przechowywania.

Polifenole znajdują się także w przetworzonych produktach roślinnych, takich jak soki owocowe, czy warzywne.

Pozostałe źródła polifenoli w diecie to:

• herbata, kawa, yerba mate,
• kakao,
• siemię lniane,
• ziarna zbóż,
• czerwone wino,
• oliwa z oliwek,
• oliwki,
• niektóre nasiona i orzechy,
• przyprawy i zioła (szałwia, curry, tymianek, cynamon, anyż, kminek, imbir, rozmaryn, goździki, oregano, bazylia, majeranek).

Z uwagi na swoje właściwości prozdrowotne polifenole coraz częściej są składnikiem różnorodnych suplementów diety opartych na ekstraktach roślinnych. Warto jednak pamiętać o tym, że preparaty tego typu mogą dostarczać znacznie większych ilości tych związków, niż ma to miejsce w przypadku zdrowej i dobrze zbilansowanej diety. A nadmiar polifenoli w diecie nie jest wskazany.

Dlatego też przed rozpoczęciem suplementacji najlepiej jest skontaktować się z lekarzem, który oceni jej zasadność.