Izotretynoina na trądzik - czym jest, leczenie, przeciwwskazania, dawkowanie, skutki uboczne
Izotretynoina jest lekiem należącym do pochodnych witaminy A, zwanych retinoidami. Prawidłowo funkcjonujący organizm jest zdolny do produkowania jej w niewielkich ilościach z dostarczanych pokarmów zawierających witaminę A. Niestety nie są one wystarczające do walki z niektórymi chorobami dermatologicznymi np. z trądzikiem pospolitym. Jakie działania niepożądane może powodować doustna izotretynoina?
- 1. Czym jest izotretynoina?
- 2. Mechanizm działania izotretynoiny
- 3. Leki zawierające izotretynoinę
- 4. Skutki uboczne izotretynoiny
- 4.1. Wysiłek fizyczny
- 4.2. Suchość oczu i skóry
- 5. Przeciwwskazania do stosowania
- 6. Dieta przy terapii izotretynoiną
- 7. Dawkowanie
- 8. Izotretynoina - cena
- 9. Izotretynoina bez recepty
1. Czym jest izotretynoina?
Izotretynoina, będąca pochodną witaminy A jest organicznym związkiem chemicznym, stereoizomerem kwasu all-trans-retinowego. Substancja ta uznawana jest za jeden z najskuteczniejszych leków zwalczających różne odmiany trądziku pospolitego. Izotretynoina, nazywana również isotretinoinum lub isotretinoin dostępna jest w postaci preparatów stosowanych miejscowo oraz jako preparat doustny.
W jakich sytuacjach wskazane jest leczenie trądziku od wewnątrz za pomocą izotretynoiny? Lekarz dermatolog przepisuje doustną izotretynoinę najczęściej w przypadku ciężkich postaci trądziku, opornych na konwencjonalne metody leczenia. Za pomocą isotretinoinum zwalcza się między innymi trądzik ropowiczy, guzkowo-torbielowaty oraz trądzik piorunujący.
2. Mechanizm działania izotretynoiny
Mechanizm działania izotretynoiny opiera się na hamowaniu aktywności gruczołów łojowych występujących w skórze, co odzwierciedla się w zmniejszonym łojotoku. Dzięki takiemu działaniu pochodna witaminy A na trądzik wpływa na zmniejszenie namnażania się bakterii Propionibacterium acnes, odpowiedzialnych za powstawanie zmian ropnych (krosty). Ponadto izotretynoina, hamując enzymy odpowiedzialne za rozpad tkanki łącznej i powstawanie blizn zanikowych, zmniejsza ryzyko ich powstawania.
Stosowanie substancji przeciwdziała powstawaniu zaskórników na skórze, a także powoduje normalizację procesów keratenizacji (są to procesy zachodzące w obrębie ujść gruczołów łojowych). Leczenie trądziku pochodną witaminy A, czyli isotretinoinum cechuje się bardzo wysoką skutecznością działania. Pacjenci, którzy stosowali leki z tą substancją cieszą się długotrwałymi efektami terapeutycznymi.
3. Leki zawierające izotretynoinę
Nie istnieje jeden "złoty środek" na trądzik. Zwalczanie trądziku u poszczególnych osób może przebiegać inaczej, ponieważ pacjenci borykają się z różnymi rodzajami trądziku. Dla jednych problemem jest trądzik młodzieńczy, innym z kolei doskwiera ciężki trądzik guzkowo-torbielowaty, w mowie potocznej znany jako trądzik guzowaty.
Kuracja retinoidami, czyli pochodnymi witaminy A dzieli się na trzy grupy:
- pierwsza generacja - obejmuje leczenie retinoidami naturalnymi np. retinolem, retinalem, tretinoiną oraz izotretynoiną,
- druga generacja - obejmuje leczenie retinoidami monoaromatycznymi, stosowane są środki z etretinatem oraz acitretiną,
- trzecia generacja - polega na zastosowaniu retinoidów poliaromatycznych, np. arotynoidu, adapalenu, tazarotenu.
Leczenie trądziku witaminą A, a dokładniej jej pochodną może bazować na podawaniu środków doustnych lub stosowaniu żeli, maści z retinoidami. Oto najpopularniejsze leki zawierające izotretynoinę. Niektóre z nich zostały już wycofane ze sprzedaży.
Izotek – lek na trądzik Izotek występuje w formie kapsułek i jest przeznaczony do stosowania doustnego. Okres leczenia tym preparatem uzależniony od indywidualnej dawki dobowej. Kuracja twa zwykle od szesnastu do dwudziestu czterech tygodni. Izotek wydawany jest wyłącznie na receptę. Skutki uboczne Izoteku mogą być bardzo różne. Zazwyczaj pacjenci uskarżają się na suchość ust, swędzenie skóry, wypadanie włosów lub suchość oczu. Jedno jest pewne. Tabletek zawierających substancję czynną – izotretynoinę pod żadnym pozorem nie powinny stosować kobiety ciężarne, ponieważ substancja ta może doprowadzić do wystąpienia poważnych wad letalnych u dziecka. Stosowanie leku przez kobiety ciężarne może także skutkować poronieniem.
Accutane – preparat występujący w formie doustnych kapsułek produkowany był za sprawą firmy Hoffmann-La Roche. Ostatnie serie wyszły w roku 2009. Wskazaniem do jego stosowania tego leku był trądzik guzkowato-torbielowaty, trądzik ropowiczy, a także inne formy trądziku, niepoddające się leczeniu antybiotykami.
Roaccutane – podobnie jak Accutane, lek ten również został wycofany z obiegu wiele lat temu, ponieważ pacjenci skarżyli się liczne działania niepożądane tabletek. Środek ten zalecany był do stosowania w przypadku najcięższych postaci trądziku pospolitego. Osoby zmagające się z problemami skórnymi nigdy nie mogły kupić preparatu Roaccutane bez recepty, ponieważ był to niezwykle mocny lek na trądzik.
Aknenormin, znany też jako acnenormin – lek występujący pod postacią miękkich kapsułek przepisywany jest najczęściej pacjentom borykającym się z ciężkimi przypadkami trądziku pospolitego. Stosowanie tego preparatu doprowadza do zahamowania wytwarzanego łoju przez gruczoły łojowe, co powoduje zmniejszoną liczbę bakterii Propionibacterium. Oprócz leczniczego działania, Aknenormin może doprowadzać do wystąpienia pewnych działań niepożądanych. Skutki uboczne preparatu to: przebarwienia skóry, nasilone pocenie się, wysypka na rękach.
Axotret – tabletki na trądzik Axotret skutecznie zwalczają trądzik, zmniejszają rogowacenie naskórka, przeciwdziałają nadmiernemu wydzielaniu sebum, pomaga także pobudzić odnowę komórek skóry. Jak wygląda dawkowanie? Dawkowanie zawsze ustalane jest indywidualnie przez dermatologa, który prowadzi terapię. Tabletki te mogą powodować skutki uboczne, podobnie jak każdy lek posiadający w składzie izotretynoinę. Opinie na temat leku Axotret bywają różne, jednak większość pacjentów dostrzega sporą różnicę w wyglądzie swojej skóry po zastosowaniu tabletek.
IzotZiaja – preparat ten występuje w formie żelu. W jednym gramie preparatu znajduje się 0,5 mg substancji czynnej izotretynoiny. Pozostałymi substancjami, które występują w składzie żelu są: butylohydroksytoluen (E321), hydroksypropyloceluloza, etanol. Ten preparat leczniczy wydawany jest w aptekach wyłącznie za okazaniem recepty. Zamiennikiem tego leku jest żel Isotrex,zawierający taką samą zawartość substancji aktywnej.
Inne leki z zawartością izotretynoiny to: Curacne, Sotret, Tretinex, Tretoskin, Isoderm, Actaven.
W przypadku niektórych pacjentów kuracja izotekiem nie jest koniecznością. Czasami wystarczy zastosować silny antybiotyk na trądzik, aby dostrzec poprawę w wyglądzie swojej skóry. Spośród antybiotyków rekomendowanych w leczeniu miejscowym trądziku najczęściej wykorzystuje się taki środki jak erytromycyna, klindamycyna, cykliczny węglan erytromycyn.
Osoby podchodzące sceptycznie do leczenia trądziku pochodną witaminy A często pytają o retinoidy bez recepty. Okazuje się, że większość leków z retinoidami można wykupić w aptece wyłącznie za okazaniem recepty od lekarza. W czasach obecnych jedynym dostępnym bez recepty preparatem retinoidowym jest Mediqskin Plus w formie żelu.
Alternatywą dla osób, które borykają się z trądzikiem o małym nasileniu jest suplement diety o nazwie Visaxinum, w składzie którego znajdują się substancje wspomagające kondycję osób z cerą problematyczną. Tabletki te dostępne są w aptece bez recepty. W składzie kapsułek występuje m.in. wyciąg z fiołka trójbarwnego, wyciąg z korzenia mniszka lekarskiego, wyciąg z liści zielonej herbaty, cynk, niacyna.
4. Skutki uboczne izotretynoiny
Należy pamiętać, że podczas terapii izotretynoiną skóra i błony śluzowe stają się suche i wrażliwe na podrażnienia, dlatego należy wyposażyć się w pomadkę natłuszczającą wargi, balsam do ust oraz krople lub żel nawilżający do oczu.
W przypadku nasilonego świądu skóry oraz suchości wystarczy zastosować emolient, pamiętając o omijaniu miejsc zmienionych chorobowo, aby nie zmniejszać działania izotretynoiny.
U części osób przyjmujących izotretynoinę, w pierwszych dwóch miesiącach terapii może dojść do pogorszenia stanu skóry. Cera trądzikowa może wyglądać wówczas nieco gorzej niż przed rozpoczęciem terapii. Jest to objaw przejściowy i świadczy o działaniu leku, a nie o jego szkodliwości na skórę. W takiej sytuacji nie wolno przerwać terapii tylko spokojnie przeczekać ten czas, aby potem cieszyć się rezultatami. Stan skóry poprawia się zazwyczaj po około miesiącu stosowania leku.
4.1. Wysiłek fizyczny
Terapia izotretynoiną często łączy się z bólami stawów i mięśni, dlatego zalecane jest ograniczenie wysiłku fizycznego. Wysiłek fizyczny wzmaga również pracę gruczołów potowych, co może zaburzać przebieg terapii i nasilać zmiany trądzikowe. Stosowane gorących kąpieli czy korzystanie z sauny może szkodzić terapii w tym samym mechanizmie, co wysiłek fizyczny. Nie jest natomiast przeciwwskazane korzystanie z basenu, przy czym ze względu na podrażniające działanie chloru należy wybierać baseny z wodą ozonowaną, a nie chlorowaną.
4.2. Suchość oczu i skóry
Pacjenci stosujący soczewki jednodniowe powinni zastąpić je soczewkami wielodniowymi, które w przeciwieństwie do jednodniowych nie pochłaniają zawartej w łzach wody, a więc nie potęgują działania wysuszającego na oczy.
W trakcie terapii zalecane jest także unikanie suszarek do włosów. Do mycia głowy powinno się stosować delikatne, nawilżające szampony i odżywki przeznaczone do skóry suchej i wrażliwej. Niekiedy warto również sięgnąć po specjalistyczne szampony przeciwłupieżowe. Takie postępowanie zabezpieczy skórę owłosioną głowy przed nadmiernym jej i włosów wysuszeniem.
Nie należy jednak przejmować się, gdy zauważymy lekkie wypadanie włosów bądź przeciwnie, nadmierny ich porost te objawy ustąpią po zakończeniu leczenia.
Gdy doskwiera nam szczególnie suchość w ustach, wystarczy sięgnąć po szklankę wody, gumę do żucia bądź zwykły cukierek. Pobudzi to pracę gruczołów ślinowych do większej produkcji śliny i tym samym zwiększy się nawilżenie jamy ustnej.
Prowadzenie pojazdów w przypadku stosowania izotretynoiny nie jest przeciwwskazane, ale należy pamiętać, że w bardzo rzadkich przypadkach może dojść do nagłego pogorszenia widzenia w ciemności, stąd zalecane jest unikanie prowadzenia samochodu nocą.
5. Przeciwwskazania do stosowania
Niestety, nawet jeżeli istnieją wyraźne wskazania do stosowania izotretynoiny, substancja ta nie może być przyjmowana w niektórych przypadkach. Przeciwskazania przy stosowaniu doustnym, dotyczą przede wszystkim zabiegów kosmetycznych. Należy unikać niektórych zabiegów kosmetycznych, np. depilacji woskiem, peelingów, mikrodermabrazji, przekłuwania uszu, tatuowania ciała czy zabiegów oczyszczających skórę.
Stosowanie równoczesne izotretynoiny i wyżej wymienionych zabiegów może bowiem wiązać się ze zwiększonym ryzykiem powstawania blizn i przebarwień, dlatego w trakcie terapii i do sześciu miesięcy po jej zakończeniu należy zaprzestać ich wykonywania.
U 1-10% pacjentów poddanych terapii mogą występować spontaniczne krwawienia z nosa, stąd zaleceniem lekarza powinno być regularne natłuszczanie przedsionka nosa tłustymi maściami lub stosowanie specjalnych nawilżających żeli do nosa.
Proces metabolizmu izotretynoiny odbywa się w wątrobie, z tego powodu stosowanie substancji nie jest polecane osobom z przewlekłą niewydolnością lub uszkodzeniem wątroby, a także osobom nadużywającym alkohol. Leczenie trądziku izotretynoiną nie jest zalecane w przypadku ciąży i okresu laktacji, hiperwitaminozy A, uczulenia na isotretinoinum.
Wśród innych przeciwwskazań dermatolodzy wymieniają podwyższony poziom lipidów we krwi. Kuracja izotretynoiną nie jest wskazana również wtedy, gdy pacjent lub pacjentka przyjmuje antybiotyki bazujące na witaminie A lub tetracyklinach.
6. Dieta przy terapii izotretynoiną
W trakcie terapii izotretynoiną istotne jest regularne kontrolowanie poziomu lipidów i transaminaz we krwi, gdyż przyjmowanie leku może podwyższać ich wartości. Nie u każdej osoby dojdzie do wzrostu ich poziomu we krwi, a jeśli już tak się stanie, nierzadko wystarczy zastosowanie odpowiedniej diety, aby powróciły do normy.
Taka dieta opiera się głównie na ograniczeniu spożywania tłuszczów zwierzęcych, a także na ograniczeniu bądź eliminacji alkoholu z diety. Zaleca się także spożywanie co najmniej dwa razy w tygodniu tłustych ryb (np. halibut), gdyż zawierają one bardzo duże ilości kwasów omega-3, które w naturalny sposób powodują normalizację poziomu lipidów we krwi. W razie utrzymywania się nieprawidłowych wyników badań lekarz może podjąć decyzję o obniżeniu dawki leku.
Leczenie trądziku izotretynoiną w okresie letnim nie jest przeciwwskazane. Zachowanie ostrożności poprzez unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce i stosowanie wysokich filtrów ochronnych może zapobiec oparzeniom słonecznym, o które łatwo podczas leczenia, ze względu na znaczne przesuszenie skóry.
Pomimo występujących działań niepożądanych w przypadku stosowania izotretynoiny doustnej, nie należy bronić się przed włączeniem jej do terapii przeciwtrądzikowej. Każdy lek, szczególnie ten przyjmowany doustnie niesie ze sobą różne działania, nie tylko pożądane.
Kuracja witaminą A na trądzik, a dokładniej jej pochodną jest udowodniona klinicznie. Stosując się do zaleceń lekarza i porad dotyczących stosowania leku, możemy „przetrwać” trudny okres i cieszyć się zdrową, wolną od zmian zapalnych, przebarwień i blizn skórą.
7. Dawkowanie
Za bezpieczną dzienną dawkę izotretynoiny uznaje się od pół do jednego miligrama na każdy kilogram masy ciała pacjenta. Do uzyskania jak najlepszych, długotrwałych efektów terapii należy stosować od 120-150 mg/kg dawki leku z izotretynoiną. Niektóre leki z pochodną witaminy A mogą być stosowane bezpośrednio na skórę, inne z kolei przeznaczone są do stosowania doustnego.
8. Izotretynoina - cena
Zdecydowana część pacjentów przyjmuje izotretynoinę w postaci doustnych tabletek. Dermatolodzy rekomendują leczenie izotekiem. Za jedno opakowanie (60 szt.) miękkich kapsułek Izotek 20 mg, trzeba zapłacić 89 złotych. Kuracja Izotekiem wielu osobom przyniosła spektaktularne efekty, należy jednak pamiętać, że lek w formie kapsułek należy zawsze przyjmować podczas posiłku. Dlaczego? Ponieważ wpływa to na zwiększenie skuteczności kuracji.
Kuracja na trądzik to nie tylko leki doustne, ale również preparaty stosowane miejscowo na skórę. Za żel Izotziaja z izotretynoiną trzeba zapłacić około 14,49 zł.
9. Izotretynoina bez recepty
Izotretynoina bez recepty? To pytanie dręczy wielu pacjentów. Okazuje się jednak, że w aptece nie ma żadnych preparatów zawierających isotretinoinum bez recepty. Leczenie pochodną witaminy A powinno zawsze przebiegać pod ścisłą kontrolą lekarza, z tego powodu leki można kupić wyłącznie za okazaniem recepty od specjalisty.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.