Trwa ładowanie...

Cenimy Twoją prywatność

Kliknij "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU", aby wyrazić zgodę na korzystanie w Internecie z technologii automatycznego gromadzenia i wykorzystywania danych oraz na przetwarzanie Twoich danych osobowych przez Wirtualną Polskę, Zaufanych Partnerów IAB (874 partnerów) oraz pozostałych Zaufanych Partnerów (403 partnerów) a także udostępnienie przez nas ww. Zaufanym Partnerom przypisanych Ci identyfikatorów w celach marketingowych (w tym do zautomatyzowanego dopasowania reklam do Twoich zainteresowań i mierzenia ich skuteczności) i pozostałych, które wskazujemy poniżej. Możesz również podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody Wirtualna Polska, Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy będą przetwarzać Twoje dane osobowe zbierane w Internecie (m.in. na serwisach partnerów e-commerce), w tym za pośrednictwem formularzy, takie jak: adresy IP, identyfikatory Twoich urządzeń i identyfikatory plików cookies oraz inne przypisane Ci identyfikatory i informacje o Twojej aktywności w Internecie. Dane te będą przetwarzane w celu: przechowywania informacji na urządzeniu lub dostępu do nich, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru reklam, tworzenia profili związanych z personalizacją reklam, wykorzystania profili do wyboru spersonalizowanych reklam, tworzenia profili z myślą o personalizacji treści, wykorzystywania profili w doborze spersonalizowanych treści, pomiaru wydajności reklam, pomiaru wydajności treści, poznawaniu odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł, opracowywania i ulepszania usług, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru treści.


W ramach funkcji i funkcji specjalnych Wirtualna Polska może podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Cele przetwarzania Twoich danych przez Zaufanych Partnerów IAB oraz pozostałych Zaufanych Partnerów są następujące:

  1. Przechowywanie informacji na urządzeniu lub dostęp do nich
  2. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru reklam
  3. Tworzenie profili w celu spersonalizowanych reklam
  4. Wykorzystanie profili do wyboru spersonalizowanych reklam
  5. Tworzenie profili w celu personalizacji treści
  6. Wykorzystywanie profili w celu doboru spersonalizowanych treści
  7. Pomiar efektywności reklam
  8. Pomiar efektywności treści
  9. Rozumienie odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł
  10. Rozwój i ulepszanie usług
  11. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru treści
  12. Zapewnienie bezpieczeństwa, zapobieganie oszustwom i naprawianie błędów
  13. Dostarczanie i prezentowanie reklam i treści
  14. Zapisanie decyzji dotyczących prywatności oraz informowanie o nich

W ramach funkcji i funkcji specjalnych nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy mogą podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Dla podjęcia powyższych działań nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy również potrzebują Twojej zgody, którą możesz udzielić poprzez kliknięcie w przycisk "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU" lub podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Cele przetwarzania Twoich danych bez konieczności uzyskania Twojej zgody w oparciu o uzasadniony interes Wirtualnej Polski, Zaufanych Partnerów IAB oraz możliwość sprzeciwienia się takiemu przetwarzaniu znajdziesz w ustawieniach zaawansowanych.


Cele, cele specjalne, funkcje i funkcje specjalne przetwarzania szczegółowo opisujemy w ustawieniach zaawansowanych.


Serwisy partnerów e-commerce, z których możemy przetwarzać Twoje dane osobowe na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody znajdziesz tutaj.


Zgoda jest dobrowolna i możesz ją w dowolnym momencie wycofać wywołując ponownie okno z ustawieniami poprzez kliknięcie w link "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu.


Pamiętaj, że udzielając zgody Twoje dane będą mogły być przekazywane do naszych Zaufanych Partnerów z państw trzecich tj. z państw spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego.


Masz prawo żądania dostępu, sprostowania, usunięcia, ograniczenia, przeniesienia przetwarzania danych, złożenia sprzeciwu, złożenia skargi do organu nadzorczego na zasadach określonych w polityce prywatności.


Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień Twojej przeglądarki oznacza, że pliki cookies będą umieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W celu zmiany ustawień prywatności możesz kliknąć w link Ustawienia zaawansowane lub "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu w ramach których będziesz mógł udzielić, odwołać zgodę lub w inny sposób zarządzać swoimi wyborami. Szczegółowe informacje na temat przetwarzania Twoich danych osobowych znajdziesz w polityce prywatności.

Rak zapisany w genach. Czy da się przewidzieć, że zachorujemy na nowotwór?

 Katarzyna Grzęda-Łozicka
22.02.2023 18:56
10-15 proc. chorób nowotworowych ma uwarunkowania dziedziczne - są związane z obecnością wadliwej mutacji w genach
10-15 proc. chorób nowotworowych ma uwarunkowania dziedziczne - są związane z obecnością wadliwej mutacji w genach (Adobe Stock)

Szacuje się, że ok. 10-15 proc. chorób nowotworowych ma uwarunkowania dziedziczne - są związane z obecnością wadliwej mutacji w genach. Do nowotworów, które mogą być związane z predyspozycjami genetycznymi, należą m.in. rak piersi, rak jajnika, jelita grubego i trzustki. Kto jest w grupie ryzyka?

spis treści

1. Czy możemy przewidzieć nowotwór?

Dlaczego jedne osoby zdrowo się odżywiają, nie palą, a chorują na raka, a innym udaje się go uniknąć, mimo że prowadzą niezdrowy tryb życia? Czy raka mamy zapisanego w genach?

- Jest wiele zewnętrznych czynników, które zwiększają ryzyko zachorowania na nowotwory, np. palenie papierosów, częste picie alkoholu, braku ruchu, nieodpowiednie odżywianie. Można powiedzieć, że nowotwory to w pewnym stopniu choroba cywilizacyjna, co nie znaczy, że jeżeli nie palimy, nie pijemy alkoholu, to nie zachorujemy - wyjaśnia dr hab. n. med. Małgorzata Oczko-Wojciechowska, kierownik Zakładu Genetyki Klinicznej i Molekularnej Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie, Państwowy Instytut Badawczy w Gliwicach, ekspert kampanii edukacyjnej "Genetyka Ratuje Życie".

- Szacuje się, że 10-15 proc. zachorowań, to nowotwory związane z dziedziczeniem, czyli w DNA pojawia się jakaś zmiana patogenna, która powoduje, że w danej rodzinie częściej występują nowotwory, np. raka piersi miała babcia, później jej córka i okazuje się, że córka tej córki też choruje - dodaje ekspertka.

Zobacz film: "Nowotwór sprzed 1,7 mln lat [Pixel]"
Szacuje się, że mutację BRCA1 ma ok. 100 tys. kobiet w Polsce
Szacuje się, że mutację BRCA1 ma ok. 100 tys. kobiet w Polsce (Getty Images)

W przypadku nowotworów dziedzicznych lekarze są w stanie na podstawie badań genetycznych ocenić ryzyko zachorowania danego pacjenta, zanim jeszcze wystąpią pierwsze objawy. To pozwala nie tylko spowolnić rozwój choroby, ale w niektórych przypadkach - nawet jej uniknąć.

- Jeżeli w danej w rodzinie zdarzały się częste przypadki zachorowania na nowotwory, lekarz rodzinny powinien skierować takiego pacjenta do poradni genetycznej. Niestety jest ich w Polsce bardzo mało - mówi specjalistka diagnostyki genetycznej.

Takie badania ze skierowaniem są refundowane przez NFZ. Materiał genetyczny (DNA) jest pobierany z komórek krwi lub z wymazu z jamy ustnej.

- Jeżeli wykryjemy u danego pacjenta patogenne mutacje w genach, to proponujemy mu wykonywanie określonych badań znacznie częściej, żeby wykryć nowotwór odpowiednio wcześnie. W takich przypadkach możemy też poddać szczegółowej diagnostyce całą rodzinę, żeby sprawdzić, czy są też inni nosiciele tego genu - tłumaczy dr Oczko-Wojciechowska.

- Jeżeli przychodzi do nas pacjentka z guzem piersi, który prawdopodobnie jest rakiem i w genie BRCA1 wykryjemy zmianę patogenną, wtedy możemy przebadać też jej siostrę, brata, córkę. Te osoby, jeszcze nie są chore, ale już wiemy, że mają większą predyspozycję do zachorowania i wtedy proponujemy im odpowiednie badania - uzupełnia ekspertka.

Ekspertka przypomina, że częste występowanie chorób onkologicznych w danej rodzinie nie zawsze oznacza uwarunkowania genetyczne.

- Jest jeszcze druga sytuacja, kiedy w rodzinie często występują nowotwory, np. rak jelita grubego, ale jest to związane z czynnikami zewnętrznymi, stylem życia danej rodziny, sposobem żywienia i spędzania czasu, a nie z dziedziczeniem - wyjaśnia.

2. Które nowotwory mogą być dziedziczne?

Do nowotworów, które często są związane z predyspozycjami genetycznymi, należą m.in. rak piersi, jajnika, jelita grubego, tarczycy i nadnerczy. Dziedziczna predyspozycja rzadziej dotyczy nowotworów skóry, raka płuc i krtani.

- Mutacje w genach BRCA są związane z rakiem piersi i jajnika u kobiet, rakiem prostaty u mężczyzn, ale też rakiem trzustki u obu płci. Jeżeli wykrywamy u danej osoby zmiany patogenne w genach BRCA, bardzo ważne jest, żeby cała rodzina była pod opieką lekarza, bo to predysponuje do raka - wyjaśnia dr Oczko-Wojciechowska.

Szacuje się, że w mutacje w genie BRCA1 u kobiet zwiększają ryzyko rozwoju raka piersi do 80 proc., a raka jajnika do 40 proc. W przypadku zmiany w genie BRCA2 ryzyko zachorowania na nowotwór piersi sięga 56 proc., a raka jajnika do 27 proc.

Z kolei defekt genu p53 jest wiązany z większym ryzykiem raka piersi, białaczki, mięsaków oraz guzów mózgu, a mutacje genów MLH1, MSH2 mogą być sygnałem ostrzegającym przez niepolipowatym rakiem jelita grubego.

3. Czy posiadanie mutacji zawsze prowadzi do raka?

U nosicieli mutacji prawdopodobieństwo wystąpienia określonego nowotworu może sięgać nawet 90 proc. Jednak ekspertka podkreśla, że dziedziczy się samą predyspozycję do wystąpienia raka, a nie chorobę. Kluczowe znaczenie ma rodzaj mutacji.

- Nie jest tak, że każda osoba, która nadużywa alkoholu, zachoruje na nowotwór krtani, nie każda osoba, która źle się odżywia, będzie miała raka jelita grubego, a nie każdy palacz będzie miał raka pęcherza, ale to wyraźnie zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania. Natomiast w przypadku dziedzicznego podłoża są nowotwory, w których jeżeli wykryjemy gen z wadliwą mutacją, to wiemy, że ten pacjent na 99 proc. zachoruje na nowotwór - ostrzega dr Oczko-Wojciechowska.

- To dotyczy m.in. polipowatości rodzinnej wywołanej przez mutację genu APC (rodzinny rak jelita grubego na podłożu polipowatości rodzinnej - przyp. red.). Wiemy, że praktycznie wszystkie osoby z tym genem chorują. Podobnie jest w przypadku raka rdzeniastego tarczycy (mutacja w genie RET). Z kolei każda pacjentka, u której wykryjemy zmiany w genie BRCA1, czy BRCA2 ma kilkudziesięciokrotnie wyższe ryzyko zachorowania na raka piersi, ale to wcale nie oznacza, że na pewno zachoruje - dodaje.

Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Zobacz także:

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Oceń jakość naszego artykułu: Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
12345
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze