Rezorcyna – właściwości, zastosowanie, działanie i szkodliwość
Rezorcyna to fenolowy związek chemiczny zawierający dwie grupy hydroksylowe połączone z pierścieniem benzenowym w pozycji meta. Ze względu na właściwości i działanie jest wykorzystywana głównie w kosmetyce. Na co i jak działa? Czy jest szkodliwa?
1. Co to jest rezorcyna?
Rezorcyna (łac. Resorcinolum, Resorcinum), nazywana także rezorcynolem, jest związkiem chemicznym posiadającym dwie grupy hydroksylowe przyłączone do pierścienia benzenowego w pozycji meta. Należy do fenoli. To związki organiczne, które zawierają grupy hydroksylowe związane bezpośrednio z atomami węgla w pierścieniu aromatycznym.
W stanie naturalnym rezorcynol jest jednym z głównych fenoli występujących w oleju arganowym. Powstaje także na drodze syntetycznej. W kosmetykach można ją znaleźć jako INCI: Resorcinol. Pierwszej analizy chemicznej rezorcynolu dokonał w XIX wieku austriacki chemik Heinrich Hlasiwetz.
2. Działanie i właściwości rezorcyny
Jakie właściwości ma rezorcyna? Okazuje się, że:
- łatwo ulega utlenieniu (stąd preparaty z rezorcyną należy chronić przed światłem),
- łatwo poddaje się obróbce,
- jest dobrze rozpuszczalna zarówno w wodzie, jak i etanolu,
- dobrze wchłania się przez skórę,
- posiada działanie przeciwzapalne (zapobiega nasilaniu zmian zapalnych),
- ma ograniczone działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwpierwotniakowe.
- odbarwia włosy,
- zarówno sama substancja, jak i jej opary mają działanie drażniące działanie na oczy i drogi oddechowe,
- działa złuszczająco, co udrażnia ujścia mieszków włosowych i gruczołów łojowych (odblokowuje ujścia gruczołów łojowych), hamuje wydzielanie łoju, rozjaśniania przebarwienia skóry, spłyca niewielkie blizny.
Specjaliści podkreślają, że rezorcyna to jeden z najsilniejszych reduktorów rekomendowany przez Polskie Towarzystwo Dermatologiczne jako składnik preparatów złuszczających stosowanych w leczeniu:
Właściwości rezorcyny w dużej mierze zależą od jej stężenia. I tak o ile rozcieńczony roztwór rezorcyny działa antyseptycznie, a roztwór 40-procentowy rezorcyny ma działanie przyżegające, o tyle rezorcyna w wysokich stężeniach jest żrącą substancją. Rozpuszcza naskórek.
3. Zastosowanie rezorcyny
Rezorcyna znajduje zastosowanie w farmaceutyce i kosmetologii. Jest wykorzystywana w kosmetykach i preparatach do skóry trądzikowej i z niedoskonałościami. Można ją znaleźć w recepturach aptecznych maści, także złożonych lub roztworów. Występuje zwykle w stężeniach od 5 do 10 proc. lub jako roztwory wodne, etanolowe oraz mieszane w stężeniach od 1 do 5 proc. Nie jest sprzedawana jako lek gotowy czy też składnik takich leków.
Rezorcynol wchodzi w skład:
- leków o działaniu keratolitycznym i grzybobójczym stosowanych miejscowo w dermatologii (jest stosowana w produktach złuszczających i przeciwtrądzikowych),
- roztworów stosowanych w zabiegach kosmetycznych,
- farb do włosów (to utleniacz stosowany głównie w farbach do włosów trwale zmieniających kolor),
- płynów do układania włosów.
Rezorcyna jest także wykorzystywana w syntezie organicznej klejów czy produkcji żywic syntetycznych formaldehydowo-rezorcynolowych.
4. Skutki uboczne i środki ostrożności
Zarówno stosując preparaty z rezorcyną, jak i w kontakcie z substancją, należy zachować ostrożność. Wyłącznie stosowana zewnętrznie i w niewielkim stężeniu jest bezpieczna oraz dobrze tolerowana.
Trzeba pamiętać, że rezorcyna oraz jej opary mogą powodować podrażnienia. Nie wolno przyjmować jej doustnie, choć w ten sposób stosowano ją niegdyś, traktując jako środek odkażający w chorobach pasożytniczych, infekcjach bakteryjnych oraz w nieżycie jelit i żołądka.
Dziś nie jest to już praktykowane, ponieważ wiadomo, że połknięcie rezorcyny prowadzi do oparzenia błon śluzowych, bólów i zawrotów głowy, ciężkiej biegunki, silnych drgawek, osłabienia, potów i szumów usznych.
Substancji nie należy stosować na uszkodzoną lub zranioną skórę, ponieważ grozi to ciężkim zapaleniem skóry. Może też wywołać ogólnoustrojowe działania niepożądane typowe dla fenoli. To:
- methemoglobinemia, czyli choroba, istotą której jest występowanie dużych ilości methemoglobiny zamiast hemoglobiny,
- sinica,
- drgawki,
- tachykardia,
- duszność.
Resorcinol został sklasyfikowany jako substancja o silnym działaniu alergizującym. Warto pamiętać, że resorcinol w produktach kosmetycznych występuje w niskim stężeniu. Nie powoduje efektów ubocznych typowych dla czystej postaci.
Rezorcyna wycofana?
Obecnie na rynku farmaceutycznym brakuje rezorcyny. Surowiec nie został wycofany decyzją GIF, natomiast nie wiadomo, kiedy wróci do aptek.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.