Rodzaje białaczki
Jak sama definicja mówi białaczka to grupa chorób nowotworowych układu krwiotwórczego. W jej przebiegu klony jednego typu leukocytów rozprzestrzeniają się w szpiku kostnym po czym przedostają się do krwi i mogą naciekać inne narządy. W szpiku powstaje kilka rodzajów leukocytów. Według podstawowego podziału dzielimy je na granulocyty, monocyty i limfocyty. Według podstawowego podziału wyróżnia się białaczki ostre: szpikową i limfoblastyczną, przewlekłą białaczkę szpikową oraz przewlekłą białaczkę limfatyczną.
- 1. Typy białaczki
- 1.1. Białaczki ostre
- 1.2. Zespoły limfoproliferacyjne – przewlekłe białaczki limfatyczne
- 1.3. Jak powstaje krew?
- 1.4. Białaczki ostre
- 1.5. Ostra białaczka szpikowa (OBSz)
- 1.6. Ostra białaczka limfoblastyczna (OBL)
- 1.7. Przewlekłe białaczki pochodzące z komórek macierzystych mielopoezy
- 1.8. Przewlekłe białaczki limfatyczne (PBL)
1. Typy białaczki
Wśród granulocytów znajdują się granulocyty obojętnochłonne (neutrofile), kwasochłonne (eozynofile) oraz zasadochłonne (bazofile). Wśród limfocytów wyróżnia się 3 główne populacje – limfocyty B, T i NK. We wszystkich grupach są też liczne podtypy. Dlatego jest wiele różnych rodzajów białaczek. Ponadto w zależności od dynamiki procesu nowotworowego białaczki dzieli się na ostre i przewlekłe.
Białaczki przewlekłe należą do nowotworowych zespołów mieloproliferacyjnych (szpikowa) i limfoproliferacyjnch (limfatyczna) wśród których znajduje się kilka innych podtypów białaczek. Ustalenie typu białaczki ma bardzo duże znaczenie przy wyborze leczenia białaczki oraz dla rokowania.
1.1. Białaczki ostre
- Ostra białaczka szpikowa,
Ostra białaczka limfoblastyczna.
Przewlekła białaczka szpikowa,
- Przewlekła białaczka eozynofilowa,
- Przewlekła białaczka neutrofilowa,
- Przewlekła białaczka mielomonocytowa,
- Atypowa postać przewlekłej białaczki szpikowej.
1.2. Zespoły limfoproliferacyjne – przewlekłe białaczki limfatyczne
- Przewlekła białaczka limfocytowa B-komórkowa,
- Białaczka włochatokomórkowa,
- Białaczka prolimfocytowa,
- Białaczka z dużych ziarnistych limfocytów.
1.3. Jak powstaje krew?
Aby zrozumieć podział białaczek, trzeba zrozumieć proces powstawania krwinek w szpiku kostnym. Na początku komórka macierzysta, dająca początek wszystkim rodzajom krwinek, dzieli się na komórki ukierunkowane. Dadzą one początek komórkom macierzystym limfopoezy (z których powstaną limfocyty) oraz mielopoezy (dla pozostałych rodzajów krwinek). Powstają szlaki rozwoju erytrocytów, płytek krwi oraz poszczególnych rodzajów leukocytów. Po kolejnych licznych podziałach z każdej linii rozwojowej powstają dojrzałe krwinki, czyli takie które już nie potrafią się dzielić.
1.4. Białaczki ostre
Ostre białaczki to nowotwory złośliwe układu krwinek białych. Pochodzą z komórek wczesnego stadium rozwoju leukocytów.
1.5. Ostra białaczka szpikowa (OBSz)
Wywodzi się z wczesnych stadiów komórek mielopoezy. Istnieje wiele typów OBSz, ponieważ mogą one powstawać z komórek dających początek różnym postaciom leukocytów, które dodatkowo mogą się różnić między sobą pod względem budowy, cząsteczek na powierzchni komórki oraz mutacji genetycznych.
Według najczęściej używanej klasyfikacji FAB ostre białaczki szpikowe można podzielić na następujące podtypy:
- M1 – ostra białaczka mieloblastyczna bez cech dojrzewania,
- M2 – ostra białaczka mieloblastyczna z cechami dojrzewania,
- M3 – ostra białaczka promielocytowa,
- M4 – ostra białaczka mielomonocytowa,
- M5a – ostra białaczka monocytowa niezróżnicowana,
- M5b – ostra białaczka monocytowa zróżnicowana,
- M6 – ostra erytroleukemia,
- M7 – ostra białaczka megakariocytowa.
1.6. Ostra białaczka limfoblastyczna (OBL)
Są to nowotwory złośliwe układu białokrwinkowego, które wywodzą się z wczesnych stadiów rozwojowych limfopoezy, a dokładnie z linii B lub T. Również w tym przypadku wyróżnia się kilka podtypów białaczki.
Według starszej klasyfikacji opartej na wyglądzie krwinki, która obecnie traci już na znaczeniu, wyróżnia się:
- L1 – typ limfocytowy,
- L2 – typ limfoblastyczny,
- L3 – typ Burkitta.
Większe znaczenie ma podział na białaczki wywodzące się z limfocytów B oraz T. Po wykonaniu badań cytogenetycznych, sprawdzających jakie receptory znajdują się na komórkach białaczkowych, wyróżnia się następujące podtypy:
z linii B:
- pro-B ALL,
- common ALL,
- pre-B ALL,
- ALL z dojrzałych komórek B,
z linii T:
- pre-T ALL,
- tymocytowa ALL,
- ALL z dojrzałych komórek T.
1.7. Przewlekłe białaczki pochodzące z komórek macierzystych mielopoezy
W tej grupie najczęściej występuje przewlekła białaczka szpikowa. To nowotwór który pochodzi z komórki macierzystej szpiku, mogącej przekształcić się w większość komórek krwi. We krwi są obecne krwinki na różnym etapie rozwoju, a choroba przebiega znacznie wolniej niż postaci ostre. Chociaż ostatnia faza choroby przebiega prawie identycznie jak OBSz. Jej przyczyną jest wymiana części materiału genetycznego między chromosomami 9 i 22 (translokacja). W ten sposób powstaje tzw. chromosom Piladelphia. W atypowej postaci przewlekłej białaczki szpikowej nie stwierdza się tego chromosomu. W pozostałych typach przewlekłych białaczek dominują poszczególne rodzaje krwinek w różnych fazach rozwoju.
1.8. Przewlekłe białaczki limfatyczne (PBL)
Najczęściej występuje PBL B-komórkowa. We krwi, szpiku i innych narządach obserwuje się nadmiar dojrzałych limfocytów B. W wielu przypadkach przebiega dość łagodnie, chociaż jest nowotworem złośliwym. Białaczka włochatokomórkowa to nowotwór dojrzałych limfocytów, mniej zróżnicowanych. Krwinki mają wypustki cytoplazmy, co nadaje im wygląd komórek włochatych. Wyróżniamy 2 podtypy choroby, w zależności od tego z których limfocytów pochodzi: B lub T. Białaczka prolimfocytowa również występuje w 2 podtypach: B-komórkowej i T-komórkowej.
Białaczka z dużych ziarnistych limfocytów może się wywodzić z 2 populacji: limfocytów T lub limfocytów NK.
Bibliografia
Hołowiecki J. (red.), Hematologia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007, ISBN 978-83-200-3938-2
Urasiński I. Hematologia kliniczna, Pomorska Akademia Medyczna, Szczecin 1996, ISBN 83-86342-21-8
Waterbury L. Hematologia, Urban & Partner, Wrocław 1998, ISBN 83-85842-68-3
Sułek K., Wąsak-Szulkowska E. Hematologia w praktyce, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007, ISBN 978-83-200-3418-9
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.