Róża - objawy, rodzaje, czynniki ryzyka, powikłania, leczenie

Róża to nie tylko piękny kwiat. W medycynie różą określa się groźną chorobę skóry, która objawia się stanem zapalnym skóry i tkanki podskórnej. Co warto wiedzieć o róży i kto jest na nią najbardziej narażony?

1. Defincja róży

Róża (łac. erysipelas) to choroba skóry i tkanki podskórnej wywoływana przez paciorkowce Streptococcus pyogenes, które do ludzkiego organizmu dostają się przez uszkodzoną skórę, otarcia naskórka, skaleczenia, rany, owrzodzenia, w wyniku upośledzenia krążenia żylnego i chłonnego oraz z wewnątrzustrojowych ognisk zapalnych.

Najczęściej występuje u niemowląt i dzieci poniżej 9. roku życia, a także u osób dorosłych po 60. roku życia.

1.1. Rodzaje różye

Ze względu na przebieg wyróżniono następujące rodzaje choroby, jaką jest róża:

róża pęcherzowa – powstanie pęcherzy i oddzielenie się naskórka wskutek gromadzenia się płynu wysiękowego w warstwie brodawkowej;

róża krwotoczna – obecność objawów krwotocznych;

róża zgorzelinowa – powstanie martwicy i zgorzeli;

róża wędrująca – rozprzestrzenianie się choroby za pomocą naczyń limfatycznych;

róża nawrotowa – powtarzający się rumień zapalny w tym samym miejscu na ciele;

róża nowotworowa – odczyn zapalny na szerzące się drogą chłonną przerzuty nowotworowe.

2. Przyczyny zachorowania

Przyczyną zachorowania na różę są zwykle paciorkowce, które przenikają do organizmu w miejscach urazu mechanicznego. Przyczyną róży może być też ukąszenie, skaleczenie, obrzęk limfatyczny i upośledzenie krążenia żylnego lub chłonnego. Źródłem choroby mogą być też wewnątrzustrojowe ogniska zapalne.

2.1. Czynniki ryzyka

Do czynników ryzyka zachorowania na różę zaliczamy:

• zakażenie gronkowcem,
• zakażenie paciorkowcem,
• infekcję grzybiczą stóp,
• AIDS,
• przebyte przeszczepy narządów,
• wrodzone niedobory odporności,
• przyjmowanie glikokortykosteroidów,
• przyjmowanie preparatów immunosupresyjnych,
• owrzodzenie kończyn dolnych i martwica.

Choroby, które powodują problemy skórne [8 zdjęć]

Wysypka, swędzenie, drobne krostki na całym ciele - problemy skórne mogą sygnalizować znacznie poważniejsze...

zobacz galerię

3. Objawy róży

W chorobie, jaką jest róża, obserwuje się ostro odgraniczony od zdrowych powłok rumień na skórze z obrzękiem najsilniejszym na obwodzie. Na skórze w tym miejscu mogą tworzyć się pęcherze na skórze. Bolesność występuje przeważnie tylko w pierwszym okresie choroby.

W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, chorobę, jaką jest róża, można znaleźć pod kodem A46. Najbardziej charakterystyczne objawy róży to nagły początek, szybki przebieg i obrzęk skóry wyraźnie odgraniczony od reszty ciała (kontrast zabarwienia). Najczęściej zajęta jest okolica twarzy (nos, policzki), gdzie oprócz rumienia dochodzi do silnego obrzmienia tkanki oczodołowej wskutek zaburzeń w krążeniu chłonki. Zapalenie może również lokalizować się na nogach.

Pozostałe objawy choroby róży to m.in.:

• nieregularny kształt ogniska zapalnego,
• zmiany skórne napięte, lśniące, nadmiernie ocieplone i zaczerwienione,
• bolesność i powiększenie zmienionych tkanek,
• wysoka gorączka (40°-41°C),
• dreszcze,
• powiększenie węzłów chłonnych położonych najbliżej obrzęku skórnego,
• ogólnie złe samopoczucie,
• świąd skóry, pieczenie, wrażenie puchnięcia i bólu zmienionych chorobowo miejsc,
• podwyższone OB i leukocytoza.

Raz przebyta róża nie wpływa na wzmocnienie odporności organizmu, a wręcz przyczynia się do ponownych zakażeń i może powodować poważne zaburzenia ogólnoustrojowe.

4. Diagnozowanie róży

Jeśli objawy róży występują na kończynach dolnych, lekarz dermatolog bez trudu rozpozna i prawidłowo zdiagnozuje chorobę. Charakterystycznym objawem jest wystąpienie ostrego stanu zapalnego, który wyraźnie oddziela się od zdrowej skóry. Częścią diagnozowania jest też pogłębiony wywiad z pacjentem i informacja o nagłym i szybkim przebiegu choroby, połączonym z wysoką gorączką i dreszczami.

Czasem róża daje objawy podobne do innych chorób. Jak je odróżnić?

• róża a zakrzepowe zapalenie żył głębokich - przy zakrzepowym zapaleniu żył obrzęk jest mniej wyraźny, a skóra jest twarda i bardzo bolesna na całej długości żyły,
• róża a ostre kontaktowe zapalenie skóry - przy zapaleniu nie pojawia się wysoka gorączka i dreszcze,
• róża a rumień guzowaty - objawy rumienia guzowatego obejmują pojawienie się licznych widocznych na skórze guzów, ale sam przebieg choroby jest dużo łagodniejszy niż w przypadku róży.

Objawy róży mogą występować również na twarzy i mogą być podobne do tych, które pojawiają się podczas półpaśca i tocznia rumieniowatego.

Podstawą diagnozowania jest oczywiście wywiad z pacjentem oraz badanie fizykalne. W trakcie wywiadu należy możliwie jak najdokładniej opisać swoje objawy, a także poinformować lekarza o przebytych w przeszłości chorobach, przyjmowanych lekach, alergiach i chotobach, na które się obecnie cierpi.

Podczas badania fizykalnego lekarz ocenia charakter występujących zmian, dzięki czemu może upewnić się co do diagnozy. Lekarz może też zlecić wykonanie badań krwi - morfologię i OB. Badanie powinno się wykonywać na czczo. U osób z różą można zaobserwować leukocytozę i podwyższony poziom OB.

Ponadto wykonuje się jeszcze szereg innych badań, takich jak:

• USG doppler żył kończyń dolnych,
• badanie ciśnienia krwi,
• badanie stężenia lipidów we krwi,
• badanie stężenia glukozy we krwi,
• angiografia z angioplastyką tętnic kończyn dolnych,
• badanie histopatologiczne zmienionego chorobowo fragmentu skóry.

5. Leczenie róży

Leczenie róży obejmuje przede wszystkim antybiotykoterapię. Najlepiej przeprowadzać ją w warunkach szpitalnych. Podaje się penicylinę, amoksycyklinę, tetracykliny i sulfonamidy. Gdy najczęściej zalecana dawka 1000 mg co 12 godzin nie przyniesie efektów w ciągu dnia, przyjmuje się lek co 8 godzin. Miejscowo można stosować okłady i kompresy ichtiolowe. Przede wszystkim należy zniwelować obrzęk skórny i nie doprowadzić do jego rozprzestrzeniania się.

6. Powikłania róży

Powikłania róży są bardzo groźne, dlatego nie warto ignorować tego schorzenia. Powikłania róży to m.in.:

• zapalenie naczyń limfatycznych i żylnych,
• upośledzenie krążenia,
• ropowica,
• słoniowacizna,
• zlepy rogówkowe,
• zapalenie zatoki jamistej,
• sepsa.