Rozejście mięśnia prostego brzucha – ćwiczenia, przyczyny, skutki

Rozejście mięśnia prostego brzucha (ang. diastasis recti abdominis, DRA) to problem, który najczęściej dotyczy kobiet w ciąży i po porodzie. Pod tym pojęciem rozumie się zaburzenie tak strukturalne, jak i funkcjonalne, istotą którego jest oddalenie się od siebie mięśni prostych brzucha przy jednoczesnym wydłużeniu kresy białej.

Fizjologicznie odstęp między płatami mięśnia prostego brzucha jest różny na różnej wysokości. Choć do rozejścia mięśnia prostego dochodzi na różnych poziomach, najczęściej spotyka się:

• otwarcie w części nadpępkowej,
• otwarcie w części podpępkowej,
• otwarcie w części środkowej (wokół pępka),
• pełne otwarcie na całej długości mięśnia.

Jakie są objawy patologii? Rozejście mięśnia prostego brzucha objawia się odsunięciem prawej i lewej strony mięśnia prostego brzucha. Uwidacznia się to jako uwypuklenie w linii środkowej brzucha, podczas aktywacji mięśni brzucha (tzw. stożek). Największe rozejście pojawia się najczęściej w okolicy pępka, natomiast najmniejsze kilka centymetrów powyżej pępka.

Naturalne jest, że z wiekiem oraz po porodzie odstęp między płatami mięśnia prostego brzucha ulega zwiększeniu. Rozstęp uznaje się za normę, gdy mięśnie brzucha odzyskały swoją funkcjonalność.

Jakie są przyczyny dysfunkcji? Najczęściej rozpoznaje się rozejście mięśnia prostego brzucha po cc (cesarskie cięcie) czy ciąży. Do rozstępu predysponuje ciąża mnoga, znaczna masa urodzeniowa dziecka, cięcie cesarskie, późny wiek ciężarnej, liczne ciąże, nieprawidłowa lub przedwcześnie podjęta aktywność fizyczna.

Rozejście mięśnia prostego brzucha po ciąży to nie jedyne okoliczności, które prowadzą do pojawienia patologii. Za zaburzenie może także odpowiadać nieprawidłowo dobrany trening, który nadmiernie obciąża ścianę brzucha, zbyt intensywny trening, nieprawidłowy wzorzec oddechowy, zwiększone ciśnienie śródbrzuszne, niewłaściwe napięcie mięśniowe czy napięcie dna miednicy, a także zaparcia i przewlekły kaszel.

U mężczyzn dominującą przyczyną problemu jest duży brzuch, brak aktywności fizycznej i siedzący tryb życia.

Rozejście mięśnia prostego brzucha można sprawdzić samodzielnie. Wystarczy położyć się na plecach, z podpartymi stopami i zgiętymi nogami w stawach kolanowych i biodrowych. Rękę należy ułożyć pod głową.

Następnie na wydechu trzeba zbliżyć głowę do brzucha, a palec wskazujący i środkowy drugiej ręki przyłożyć do kresy białej na środku brzucha. Gdy palce zapadają się w głąb brzucha, prawdopodobnie doszło do rozejścia mięśnia prostego brzucha.

W diagnostyce rozejścia mięśnia prostego brzucha duże znaczenie ma badanie przedmiotowe i podmiotowe. Lekarz ocenia postawę, wzorzec oddechowy, napięcie mięśni, a także kresę białą podczas napięcia. Pomocne jest także USG jamy brzusznej.

Widoczne zaburzenie, któremu towarzyszy osłabienie mięśni brzucha powinno być skonsultowane z lekarzem lub fizjoterapeutą. To ważne, ponieważ zlekceważenie problemu może mieć poważne konsekwencje.

Skutki nieleczonego rozejścia mięśnia prostego brzucha to:

• obniżenie narządów wewnętrznych,
• ból odcinka lędźwiowego pleców,
• przepuklina w obrębie jamy brzucha,
• problemy z mięśniami dna miednicy,
• nietrzymanie moczu i stolca,
• nieestetyczny wygląd brzucha,
• zaburzenia seksualne.

W przypadku rozpoznania rozejścia mięśnia prostego brzucha, skuteczna jest fizjoterapia, która pozwala:

• poprawić elastyczność mięśni brzucha,
• przywrócić prawidłowy wzorzec oddechowy,
• znormalizować napięcie w jamie brzusznej,
• zmniejszyć dolegliwości bólowe w obrębie brzucha,
• przywrócić symetryczny wygląd,
• aktywować i zsynchronizować pracę mięśni brzucha.

Nie zaleca się noszenia pasa poporodowego, ponieważ prowokuje on nieprawidłową pracę mięśni brzucha i nasila problem. Kluczowe są ćwiczenia na rozejście mięśnia prostego brzucha, takie jak kołysanie miednicą w przód i w tył, w każdej pozycji ciała, deska bokiem czy pół-deska. Ich celem jest zaangażowanie mięśni do regeneracji ściany brzucha. Najważniejsze jest, by ćwiczenia wykonywać co najmniej 3 miesiące, minimum 3 razy w tygodniu. Systematyczność jest kluczowa.

Ćwiczenia na rozejście mięśnia prostego brzucha to nie wszystko. Warto sięgać po żele na bazie silikonu lub kolagenu, maści na blizny (przyspieszają przebudowę komórkową) oraz kinesiotaping (plastry). Dynamiczne plastrowanie zmniejsza przestrzenie pomiędzy skórą a powiezią, co przyspiesza regenerację tkanek. Dzieje się tak wskutek poprawy przepływu krwi i limfy oraz wzrostu napięcia tkanek.

Rozejście mięśnia prostego – czego nie wolno?

W terapii rozejścia mięśnia prostego brzucha nie należy wykonywać takich ćwiczeń jak brzuszki oraz planki, które zwiększają ciśnienie śródbrzuszne, co może skutkować pogłębieniem patologii. Należy także unikać podskoków i wstrząsów bez aktywacji mięśni dna miednicy oraz mięśnia poprzecznego.

W sytuacji, gdy fizjoterapia nie przynosi oczekiwanych rezultatów, można udać się na wizytę u chirurga, który przeprowadzi odpowiedni zabieg.