Rozpoznawanie szpiczaka mnogiego
Szpiczak plazmocytowy, czyli szpiczak mnogi to nowotwór złośliwy wywodzący się z komórek plazmocytowych. Wytwarzają one jednorodne (czyli monoklonalne) białko, które nazywane jest białkiem M (monoklonalne). Choroba należy do złośliwych gammapatii monoklonalnych. Niektóre objawy kliniczne i zmiany w badaniach podstawowych mogą nasunąć podejrzenie szpiczaka mnogiego, a ich obecność skłania do dalszej diagnostyki.
1. Objawy szpiczaka mnogiego
Do objawów tych należy:
- znacznie podniesione OB – „trójcyfrowe” czyli wynoszące powyżej 99;
- bóle kostne;
- przypadkowo wykryte zmiany osteolityczne (czyli ubytki w tkance kostnej);
- złamania kości przy niewielkich urazach lub bez urazów;
- nieprawidłowy wynik białek w surowicy.
1.1. Diagnoza szpiczaka złośliwego
Gdy objawy takie wystąpią warto diagnostykę rozszerzyć. Rozpoznanie stawiane jest na podstawie kryteriów małych i dużych. Najczęściej występują trzy objawy – obecność białka monoklonalnego w surowicy lub moczu, zwiększona liczba plazmocytów w szpiku, zmiany osteolityczne w kościach.
Kryteria duże (główne) to:
- Zwiększona liczba plazmocytów w pobranym materiale w biopsji;
- Zwiększona liczba plazmocytów powyżej 30 % w materiale pobranym ze szpiku - w tym występowanie komórek nieprawidłowych;
- Obecność białka monoklonalnego w elektroforezie surowicy lub moczu w odpowiednich stężeniach.
Kryteria małe to:
- Zwiększona liczba plazmocytów pomiędzy 10-30 % w materiale pobranym ze szpiku;
- Obecność białka monoklonalnego w elektroforezie surowicy lub moczu jednak w mniejszych stężeniach;
- Obecność zmian ubytkowych w kościach (osteoliza);
- Obniżenie w surowicy poziomu immunoglobulin.
Rozpoznanie szpinaka mnogiego jest możliwe, gdy występuje przynajmniej jedno kryterium duże i jedno małe. Można również postawić rozpoznanie choroby, gdy spełnione są trzy kryteria małe (w tym koniecznie zwiększenie liczby plazmocytów i obecność białka monoklonalnego).
2. Badanie laboratoryjne
W badaniach laboratoryjnych występuje często anemia, wzrost OB powyżej 100mm/h, może być stwierdzony podniesiony poziom kwasu moczowego oraz wapnia. W elektroforezie białek surowicy lub moczu stwierdza się obecność białka monoklonalnego M (w małym odsetku szpiczaka białko M nie występuje, jest to tak zwana postać nie wydzielająca szpiczaka mnogiego).
Na podstawie przeprowadzanych badan określa się stadia zaawansowania klinicznego szpiczaka mnogiego:
- Stadium I- mała masa nowotworu – występuje gdy, spełnione są wszystkie poniższe kryteria: hemoglobina >10mg/dl, poziom wapnia w surowicy
- Stadium II- pośrednia masa nowotworu – występuje gdy, obecne jest ≥1 kryterium: hemoglobina 8,5-10mg/dl, poziom wapnia w surowicy 3,0mmol/l, białko M w klasie IgG 50 – 70 g/l, w klasie IgA 30 – 50 g/l; wydalanie łańcuchów lekkich z moczem 4 – 12 g/24h; RTG kości – nieliczne ogniska osteolityczne (czyli ogniska zniszczenia kości);
- Stadium III- duża masa nowotworu krwi – występuje gdy, gdy, obecne jest ≥1 kryterium: hemoglobina 3,0mmol/l, białko M w klasie IgG >70 g/l, w klasie IgA >50 g/l; wydalanie łańcuchów lekkich z moczem > 12g/24h; RTG kości- liczne ogniska osteolityczne.
W rozpoznaniu nowotworu złośliwego różnicowym należy wykluczyć inne gammapatie monoklonalne, hipergammaglobulinemię, nowotwory które mogą powodować przerzuty do kości (rak prostaty, nerki, piersi, płuc) oraz tło infekcyjne (na przykład w przebiegu mononukleozy lub różyczki).
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.