Soczewki kontaktowe - właściwości, dobór, rodzaje, przeciwwskazania

Stosowanie soczewek kontaktowych coraz częściej zastępuje tradycyjne okulary, ze względu na liczne udogodnienia. Szkła kontaktowe pozwalają na swobodne uprawianie sportów, nie zniekształcają pola widzenia i nie trzeba się martwić, że się potłuką lub zaparują. Poza tym, bez oprawek na nosie większość osób wygląda po prostu lepiej. Niestety większość osób noszących soczewki kontaktowe nie stosuje się do zasad prawidłowej higieny i pielęgnacji oczu, w wyniku czego doprowadza do infekcji. Szacuje się, że każdego roku gabinety okulistyczne i poradnie lekarskie odwiedza ponad 900 tysięcy osób, które skarżą się na zaburzenia widzenia, ból, obrzęk i świąd powiek.

1. Co to jest soczewka?

Soczewka to proste urządzenie optyczne złożone z jednego lub kilku bloków przezroczystego tworzywa. Najczęściej są wykonane ze szkła, ale zdarzają się też soczewki z żelu, minerałów czy parafiny.

2. Właściwości soczewek kontaktowych

Soczewki kontaktowe korygują krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm oraz starczowzroczność.

Zobacz film: "Wszystko o soczewkach kontaktowych [Specjalista radzi]"

Szkła możemy dostać w mocach od +6 do -12, natomiast roczne i kwartalne po indywidualnym zamówieniu od +30 do -30. Czas stosowania soczewek związany jest z ich trwałością i odpornością na osady, które gromadzą się na nich w czasie użytkowania. Właściwa pielęgnacja soczewek jest kluczowym czynnikiem utrzymania ich w dobrym stanie.

3. Dobór soczewek

Pierwsze soczewki kontaktowe zawsze należy dobierać u okulisty. W trakcie pierwszej wizyty specjalista przeprowadza badanie kwalifikacyjne, dopasowuje odpowiedni rodzaj soczewek, a także uczy jak je zakładać i jak o nie dbać.

Ustala również, kiedy zgłosić się na następną wizytę kontrolną, aby sprawdzić, czy soczewki kontaktowe nie powodują żadnych dolegliwości czy chorób oczu. Każdorazowa zmiana szkieł kontaktowych na inny typ również powinna być konsultowana.

Kontrolna wizyta u okulisty powinna odbywać się co 6 miesięcy. Jeśli jednak wcześniej pojawią się niepokojące zmiany w obrębie oczu, nie należy zwlekać z pójściem do specjalisty.

4. Rodzaje soczewek kontaktowych

Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów soczewek kontaktowych. Można podzielić je na soczewki miękkie oraz twarde, na czas ich użytkowania, porę ich noszenia oraz właściwości.

4.1. Miękkie soczewki kontaktowe

Miękkie soczewki kontaktowe są obecnie najpopularniejsze. Wykonywane są z polimeru zwanego hydrożelem lub hydrożelem silikonowym. W stanie suchym hydrożel ma cechy twardego tworzywa organicznego, jednak po odpowiednim uwodnieniu staje się miękki i elastyczny.

Stopień uwodnienia w miękkich soczewkach kontaktowych waha się od 30 do 75 procent. W soczewkach hydrożelowych za ilość przepuszczanego tlenu odpowiada woda, zaś w soczewkach silikonowo-żelowych - silikon.

Wyróżniamy soczewki kontaktowe miękkie:

• korekcyjne,
• kosmetyczne (zmieniające kolor tęczówki, mogą jednocześnie spełniać funkcję korekcyjną),
• lecznicze (używane jako opatrunek).

Dzielimy je także ze względu na tryb noszenia:

• dzienne (zdejmujemy je na noc),
• elastyczne (czasem można w nich spać),
• bez zdejmowania (np. przez 30 dni).

Miękkie soczewki kontaktowe można z łatwością kupić w sklepach lub przez internet. Ich produkcja jest masowa, stąd cena nie wynosi wiele. Są jednak dużo mniej trwałe niż soczewki twarde.

4.2. Twarde soczewki kontaktowe

Soczewki kontaktowe twarde są produkowane z tworzywa o wysokiej przepuszczalności tlenu. Są trwalsze niż miękkie szkła, ale mają mniejszą średnicę. Można je nosić nawet do 2 lat, ale mają jedną znaczącą wadę - długo trwa przyzwyczajanie do nich oczu.

Twarde soczewki kontaktowe stosowane są w przypadku określonych dolegliwości, takich jak duże, skomplikowane wady wzroku czy stożek rogówki, zaleca się je również osobom z zespołem suchego oka.

Soczewki twarde dopasowuje się indywidualnie do każdego użytkownika, by w sposób jak najbardziej optymalny korygowały wady wzroku. Cena ich niestety jest wyższa niż w przypadku miękkich soczewek.

4.3. Kolorowe soczewki kontaktowe

Kolorowe soczewki pozwalają podkreślić lub całkowicie zmienić kolor oczu. Można dostać szkła o barwie naturalnej lub bardzo intensywnej, także z wzorkami. Soczewki takie zwykle jednocześnie powiększają oko, dając niesamowity efekt.

Na rynku są dostępne również czerwone lub czarne soczewki, a także takie zasłaniające całe oko. Najczęściej są stosowane do kreacji aktorskich lub z okazji Halloween. W ubiegłych latach takie soczewki nie miały żadnej mocy korekcyjnej. Obecnie można je dostać w wersji dla osób borykających się z wadami wzroku.

4.4. Progresywne soczewki kontaktowe

Soczewki te szczególnie polecane są osobom powyżej 40. roku życia. Zwykle problemy ze wzrokiem osób w tym wieku są skutkiem naturalnych procesów starzenia się organizmu.

Progresywne soczewki kontaktowe dostosowują się do odległości z jakiej patrzymy na dany obiekt. Nosząc tego typu szkła unikamy potrzeby zakładania dwóch typów okularów - do czytania i co codziennego noszenia.

Wadą tych soczewek kontaktowych jest to, że musimy do nich przyzwyczaić oczy. Początkowo widzenie w nich może nie być ostre, a obraz się powielać. Przyzwyczajenie do tego typu szkieł może zająć od kilku godzin do kilku dni. Jeśli dyskomfort nie minie jednak w ciągu dwóch tygodni powinniśmy udać się do optyka.

4.5. Toryczne soczewki kontaktowe

Soczewki toryczne to szkła miękkie przeznaczone dla osób z astygmatyzmem. Korygują one wady krótko- lub dalekowzroczności, posiadając dodatkowe parametry niwelujące zniekształcenia obrazu wynikające z astygmatyzmu. Można je dostać w pełnym zakresie mocy i trybie noszenia, w użytkowaniu nie różnią się niczym od standardowych szkieł.

4.6. Soczewki ortokeratologiczne (ortosoczewki)

Jeśli z jakiegoś powodu nie chcemy nosić soczewek kontaktowych w ciągu dnia warto zapytać okulistę o ortosoczewki, czyli niechirurgiczną metodę terapii wad wzroku. Tego typu soczewki różnią się przede wszystkim tym, że noszone są w nocy, a nie w dzień.

Podczas snu soczewki ortokeratologiczne kształtują rogówkę, abyśmy w ciągu dnia widzieli prawidłowo. Początkowo powinniśmy je zakładać na każdą noc, potem stopniowo coraz rzadziej.

Nie możemy jednak zupełnie zaprzestać noszenia ich, gdyż wtedy rogówka wróci do pierwotnego kształtu, a wada się odnowi. Szkła tego typu korygują mały astygmatyzm, niewielką dalekowzroczność i krótkowzroczność.

Soczewki ortokeratologiczne nie należą do najtańszych, gdyż wykonywane są, podobnie jak twarde szkła, na specjalne zamówienie, wystarczają jednak na 2 lata.

5. Soczewki a zez

Wbrew dawnym opiniom, najnowsze wyniki badań pokazują, że soczewki kontaktowe świetnie sprawdzają się w leczeniu wad wzroku. W przypadku astygmatyzmu odpowiednie szkła doskonale ćwiczą oko oraz w znaczny sposób korygują wadę.

Okazuje się, że soczewki kontaktowe rewelacyjnie radzą sobie także z zezem, choć niedawno panowało przekonanie, że tą wadę wzroku mogą naprawić tylko okulary. Warto pamiętać jednak, że wartości szkieł powinny być zmodyfikowane w stosunku do okularów - niższe dla osób krótkowzrocznych i wyższe dla osób dalekowzrocznych.

Aby obliczyć moc soczewek kontaktowych, właściwych dla każdej wady należy posłużyć się odpowiednimi tabelami. Mogą je stosować dzieci powyżej 10. roku życia.

6. Aplikacja soczewek

Zakładanie i zdejmowanie soczewek kontaktowych nie jest trudne, ale należy pamiętać o kilku zasadach:

• dłonie powinny być dokładnie umyte ciepłą wodą z mydłem,
• dłonie można osuszyć ręcznikiem, który nie pozostawia pyłków,
• soczewkę najlepiej wyjąć palcem wskazującym z pojemnika,
• przed aplikacją należy sprawdzić, czy soczewka jest na właściwej stronie,
• nie można wkładać uszkodzonych soczewek do oka,
• aplikacja będzie łatwiejsza, jeśli górną powiekę podniesiemy do góry, a dolną odciągnięmy w dół,
• palcem wskazującym należy delikatnie przycisnąć soczewkę do źrenicy i zamrugać,
• jeśli soczewka nie znajduje się na środka oka - zamknij oczy i delikarnie przesuń ją do pozycji centralnej za pomocą palca,
• po każdym użyciu dokładnie wypłucz pojemnik na soczewki specjalnym płynem i pozostaw do wyschnięcia,
• do zwilżania i płukania soczewek nigdy nie używaj śliny, wody czy jakichkolwiek innych nie przeznaczonych do tego cieczy,
• aby zdjąć soczewkę należy delikatnie złapać ją kciukiem i palcem wskazującym,
• nigdy nie używaj pęsety, paznokci lub innych ostrych przedmiotów w celu wyjęcia soczewki z pojemnika lub z oka.

7. Soczewki - zasady podstawowe

• zawsze przestrzegaj terminów wizyt kontrolnych u okulisty,
• nie używaj soczewek kontaktowych po upływie daty ważności,
• nie przekraczaj zalecanego terminu wymiany soczewek,
• zawsze sprawdzaj, czy moc soczewki, którą zakładasz, jest poprawna dla danego oka,
• zdejmij soczewki, gdy spodziewasz się kontaktu z trującymi lub drażniącymi oparami,
• zdejmuj soczewki przed pójściem spać i przechowuj je w pojemniku, zalane płynem.

8. Soczewki - fakty i mity

Popularność soczewek kontaktowych sprawiła, że narosło wokół nich mnóstwo nieprawdziwych mitów, którymi sugerują się niektóry użytkownicy.

"Płyn do soczewek można zastąpić roztworem soli fizjologicznej" - nie jest to prawda, tylko specjalistyczne płyny do soczewek posiadają odpowiedni skład.

"Kolorowe szkła kontaktowe można nosić bez konsultacji z lekarzem" - przed założeniem jakichkolwiek soczewek kontaktowych powinniśmy skonsultować się z optykiem.

"Szkło kontaktowe może przesunąć się poza gałkę oczną" - budowa oka nie pozwala na przesunięcie się soczewki kontaktowej poza gałkę oczną. "Przy intensywnym płaczu soczewka może wypłynąć z oka" - nawet duże ilości łez nie są w stanie wypłukać soczewki z oka.

9. Soczewki a makijaż

Przy stosowaniu soczewek kontaktowych nie musisz rezygnować z malowania oczu. Należy jednak zwracać uwagę na sposób wykonywania makijażu. Pamiętaj o tym, że niektóre kosmetyki (lakier do włosów, dezodoranty, kremy nawilżające, mydło) mogą uszkadzać szkła kontaktowe lub podrażniać oczy, gdy pojawiają się na ich powierzchni, dlatego należy stosować je ostrożnie.

Oczy można malować dopiero po założeniu szkieł kontaktowych, a demakijaż należy wykonywać po ich zdjęciu. Odradza się stosowanie wydłużających tuszów do rzęs, ponieważ dodawane są do nich włókienka, które mogą znaleźć się w oku i zanieczyścić soczewkę.

Nie należy malować kredką wewnętrznej krawędzi powiek - gdy drobinki kosmetyki dostają się do oka, mogą zabrudzić soczewkę. Zaleca się dokładne czytanie informacji, znajdujących się na opakowaniach kosmetyków do makijażu oczu - niektóre produkty są przeznaczone dla osób noszących szkła kontaktowe.

10. Soczewki kontaktowe a laserowa korekcja wzroku

Jeśli z jakichś powodów nie możesz nosić okularów korekcyjnych ani soczewek kontaktowych i nie przekonuje cię również ortokorekcja, rozważ poddanie się zabiegowi korekcji laserowej wad wzroku.

Musisz wiedzieć, że jest to bardzo kosztowny zabieg. Laserowa operacja wzroku trwa bardzo krótko i jest bezbolesna. Podczas samego zabiegu musisz patrzeć prosto w jeden świetlny punkt. Nie musisz obawiać się, że zamrugasz, ponieważ powieki są zablokowane, ale nie powoduje to dyskomfortu ani bólu.

Od razu po zabiegu możesz iść do domu, natychmiastowo odczujesz poprawę jakości widzenia. Twój wzrok będzie jednak stabilizował się jeszcze dłuższy czas, od kilku tygodni do kilku miesięcy.

W początkowym okresie rekonwalescencji powinieneś ściśle przestrzegać zaleceń lekarskich, odnośnie stylu życia i przyjmowanych leków. Możesz zupełnie normalnie funkcjonować, jednak nie możesz korzystać z sauny i basenu, a także intensywnie ćwiczyć.

11. Cena soczewek

Soczewki kontaktowe nie są dużym wydatkiem, dużo droższe są okulary. Najwyższą cenę mają soczewki jednodniowe, szkła przeznaczone do noszenia przez miesiąc są znacznie tańsze.

Do kosztów musimy doliczyć jednak płyn do czyszczenia szkieł i krople do oczu, jeżeli mamy problem z nawilżeniem. Często jednak w sklepach internetowych można trafić na promocje, dzięki czemu wydatek staje się mniejszy.

12. Przeciwwskazania do noszenia soczewek

Szczęśliwie, tylko kilka procent ludzi na świecie nie może nosić soczewek kontaktowych. Czynnikami, na to wpływającymi jest:

• cukrzyca typu 2,
• infekcje,
• zespół suchego oka,
• bariery psychiczne (strach przez założeniem soczewki),
• dyskomfort po założeniu soczewki,
• grypa,
• osłabienie,
• częste pływanie w basenie.

13. Błędy, które grożą infekcjami i chorobami oczu

Mycie soczewek zwykłą wodą nie jest najlepszym pomysłem. Może to doprowadzić do odkształcenia się soczewek hydrożelowych i sprawić, że zaczną przyklejać się do oka. Jeśli będziesz ściągał je na siłę, możesz doprowadzić do zarysowania rogówki, dając w ten sposób świetne warunki do rozwoju zakażenia.

Soczewki nie powinny też być używane podczas pływania i kąpieli. Może się wydawać, że wymieszanie starego i nowego płynu do pielęgnacji soczewek to nic strasznego. W rzeczywistości płyn traci swoją skuteczność.

Każdego dnia wylewaj z pojemniczka płyn z poprzedniego dnia i napełniaj go nowym. Przed zakładaniem i zdejmowaniem soczewek dokładnie umyj ręce wodą z mydłem. Jeśli tego nie zrobisz, to na dotkniętej palcem soczewce powstanie ślad, na którym znajdować się będą miliony bakterii, które następnie trafią do oka.

Jeśli codziennie w tygodniu nosisz soczewki, to w weekend pozwól oczom od nich odpocząć. Nałóż okulary, a szkła kontaktowe zamknij w pojemniczku. Powinny znajdować się w płynie pielęgnacyjnym przez cały weekend.

Spanie w soczewkach jest katagorycznie zakazane, o ile nie są to szkła do tego przystosowane. Jeśli chodzisz w nich spać regularnie, to licz się z problemami okulistycznymi, w tym z owrzodzeniem rogówki.

Zwróć uwagę na to, aby w twoim płynie do soczewek było jak najmniej konserwantów, a jak najwięcej naturalnych składników. Jeśli nie możesz znaleźć idealnego dla siebie płynu, to zdecyduj się na noszenie soczewek jednodniowych.

To samo dotyczy kropli i sztucznych łez, które mają zapewnić nawilżenie oka. Absolutnie nie powinny posiadać sztucznych substancji, a ze względu na brak konserwantów powinny być przechowywane w lodówce nie dłużej niż trzy miesiące.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.