Tabletki antykoncepcyjne - rodzaje, zalety i wady

Tabletki hormonalne to skuteczna metoda antykoncepcji. Wiele kobiet chwali ich działanie i chętnie sięga po kolejne opakowania. Tabletki różnią się od siebie składem i metodą działania, ale wszystkie prowadzą do zminimalizowania ryzyka zajścia w niechcianą ciążę. Mogą być także jedną z metod leczenia problemów zdrowotnych związanych z układem rozrodczym, np. zespołu policystycznych jajników lub nowotworów. Warto wiedzieć, jakie wyróżniamy rodzaje tabletek i jak prawidłowo je do siebie dobrać.

1. Istota działania tabletek antykoncepcyjnych

Tabletki antykoncepcyjne to nic innego, jak doustny środek antykoncepcyjny, czyli taki, który zapobiega rozwojowi ciąży. Zawiera odpowiedniki hormonów pochodzenia syntetycznego.

Działanie tabletek antykoncepcyjnych polega przede wszystkim na blokowaniu procesu owulacji oraz zmianie konsystencji śluzu znajdującego się w szyjce macicy. Dzieje się to w taki sposób, że nie przepuszcza on plemników, a co za tym idzie - nie dochodzi do zapołodnienia.

Zobacz film: "Zalety stosowania pigułek antykoncepcyjnych"

Wyróżnia się pigułki jednoskładnikowe oraz pigułki dwuskładnikowe. Różnią się one od siebie zawartością hormonów. Rozróżnienie to wynika z faktu, iż wiele kobiet może stosować tylko jeden składnik bez obaw o skutki uboczne, o których ciągle się słyszy.

2. Skład tabletek antykoncepcyjnych

Do podstawowych składników pigułki antykoncepcyjnej należą estrogeny i gestageny. Prowadzone badania pozwoliły znacząco zredukować dawkę hormonów oraz uzyskać nowe, bardziej skuteczne gestageny.

Pigułki antykoncepcyjne poprzez uwalnianie estradiolu - hormonu, który jest identyczny z produkowanym przez kobiece jajniki, od chwili pokwitania, aż po menopauzę - w pełni kontrolują cykl miesiączkowy kobiety. Daje to możliwość skutecznego zabezpieczenia przed nieplanowaną ciążą.

2.1. Skuteczność tabletek antykoncepcyjnych

Przeprowadzone badania tych substancji farmaceutycznych dowodzą, że wskaźnik Pearla (liczba ciąż występujących u 100 kobiet stosujących daną metodę antykoncepcyjną w ciągu roku) wynosi poniżej jedności.

Prof. dr hab. med. Romuald Dębski, Kierownik Kliniki Ginekologii i Położnictwa CMKP twierdzi, że główną przyczyną, dla której kobiety decydują się na używanie pigułek antykoncepcyjnych jest większa ich skuteczność niż prezerwatyw męskich, kalkulatora dni płodnych, krążków macicznych czy preparatów plemnikobójczych.

Tabletki antykoncepcyjne oraz inne środki antykoncepcyjne znajdziesz w aptekach dzięki wyszukiwarce KtoMaLek.pl. Wypróbuj jej możliwości i sprawdzaj dostępność leków w ponad 10 600 aptekach w Polsce! Zarezerwuj swój lek online i zapłać za niego w aptece.

3. Dawkowanie tabletek antykoncepcyjnych

Schemat przyjmowania pigułki antykoncepcyjnej zmienił się wraz ze składem leku. Obecnie sugeruje się kobietom opakowania pigułek zawierające 28 tabletek na 28 dni, a nie klasyczny schemat 21/7, gdzie przewidywana była tygodniowa przerwa w czasie krwawienia, które było dowodem braku ciąży. Współczesny sposób przyjmowania tego środka antykoncepcyjnego pozwala kobiecie wyrobić sobie nawyk codziennego przyjmowania pigułki.

4. Tabletki jednoskładnikowe

Tabletki antykoncepcyjne jednoskaładnikowe są to tzw. minipigułki, które zawierają tylko jeden hormon - gestagen. Dawka progesteronu jest tu bardzo niska, mniejsza niż w preparatach dwuskładnikowych.

Główny mechanizm działania tabletki antykoncepcyjnej jest zagęszczenie śluzu szyjki macicy, co utrudnia przedostanie się plemników do jajowodów, a tym samym zapłodnienie. Długotrwałe stosowanie tabletek antykoncepcyjnych powoduje także zahamowanie owulacji. Skuteczność tej metody jest bardzo wysoka, wskaźnik Pearla 0,7-1.

Antykoncepcja hormonalna typu „minipill” jest przeznaczona dla tych kobiet, które nie mogą przyjmować tabletek dwuskładnikowych, czyli dla osób palących papierosy, głównie po 35. roku życia, chorych na cukrzycę, nadciśnienie oraz gdy powyższy środek powoduje liczne lub uciążliwe działania uboczne (wymioty, biegunkę, bóle głowy).

Jest to także odpowiednia metoda antykoncepcji dla młodych matek karmiących piersią, ponieważ przyjmowanie minipigułek można rozpocząć już w trzecim tygodniu po porodzie. Hormony, przenikające do mleka, występują tam w śladowych ilościach i nie udowodniono ich szkodliwego działania na dziecko.

Pierwsze opakowanie tabletek antykoncepcyjnych należy rozpocząć w pierwszym dniu cyklu i codziennie przyjmować kolejne tabletki, nawet podczas miesiączki, ponieważ występujące tu krwawienie jest naturalne. Należy ściśle przestrzegać określonej pory przyjmowania pigułek - maksymalna różnica to 3 godziny.

Poza tym należy pamiętać, że najefektywniejsze wytwarzanie śluzu rozpoczyna się cztery godziny po zażyciu leku. Efekt antykoncepcyjny uzyskuje się po 14 dniach stosowania, dlatego do tego czasu należy używać dodatkowej metody antykoncepcji.

4.1. Zalety i wady tabletek jednoskładnikowych

Ta metoda antykoncepcji jest bardzo prosta w stosowaniu, kobieta nie musi pamiętać o przerwie między kolejnymi opakowaniami tabletek antykoncepcyjnych. Ważny jest także fakt, że można wykorzystać ten środek zapobiegania ciąży u wielu kobiet, które wcześniej miały medyczne przeciwwskazania do stosowania preparatów zawierających estrogen.

Największym problemem, jaki dostarczają kobietom pigułki hormonalne, jest skrupulatne przestrzeganie pory ich przyjęcia. Ważne jest, by codziennie była to ta sama godzina, ponieważ opóźnienie trzy- lub czterogodzinne może skutkować zapłodnieniem. Mogą one powodować także:

• zaburzenie miesiączkowania,
• dodatkowe plamienia lub krwawienia,
• nudności.

Dolegliwości te zazwyczaj ustępują po kilkumiesięcznym stosowaniu.

5. Tabletki dwuskładnikowe

W przeciwieństwie do tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych, te zawierają dwa rodzaje hormonów - estrogeny i gestageny. Obecnie jest to bardzo bezpieczna metoda antykoncepcji (wskaźnik Pearla 0,1-3). Ten typ antykoncepcji można podzielić na następujące grupy:

• pigułki jednofazowe - zawierają identyczną dawkę hormonów,
• preparaty dwufazowe - początkowe tabletki antykoncepcyjne zawierają same estrogeny, kolejne estrogeny i gestageny,
• preparaty trójfazowe - zawierają trzy różne dawki hormonów.

Tabletki dwuskładnikowe jednofazowe to najczęściej przepisywane przez lekarzy ginekologów tabletki antykoncepcyjne. Są jednego koloru i zawierają takie same stężenie hormonów – kolejność ich przyjmowania nie ma więc znaczenia. Po pigułki jednofazowe należy sięgać zwykle przez 21 dni. Tylko niektórzy producenci oferują tabletki 28-dniowe, przy czym te przeznaczone na ostatni tydzień mają wywołać efekt placebo. Zalecane są kobietom, które mają kłopoty z regularnością spożywania pigułek.

Spożycie tabletek dwuskładnikowych dwufazowych podzielone jest na dwa etapy – w pierwszej części cyklu sięgamy po jeden kolor, w drugiej – po drugi z nich. Kolory są wyrazem dwufazowości pigułek – 10 pigułek przeznaczonych na pierwszą połowę cyklu zawiera estrogeny (czasem z domieszką progestagenów), natomiast w skład 11 pigułek drugiego koloru wchodzą zarówno estrogeny, jak i progestageny.

W opakowaniu tabletek trójfazowych znajdziemy aż trzy różne kolory pigułek. Różnią się one nie tylko barwą, ale i składem. Najwięcej estrogenów zawiera druga część opakowania, a największe stężenie progestagenu jest w ostatnich pigułkach. Tabletki dwuskładnikowe trójfazowe są szczególnie zalecane kobietom, u których wystąpiły: obniżenie libido, plamienia w środku cyklu i wahania nastroju.

Działanie tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych jest efektem obecności dwóch hormonów, co łącznie powoduje: zahamowanie owulacji, zagęszczenie śluzu szyjkowego, zmiany w budowie błony śluzowej, które w razie zapłodnienia uniemożliwią zagnieżdżenie komórki jajowej.

Przyjmowanie tego rodzaju tabletek antykoncepcyjnych rozpoczyna się tak, jak minipigułki w pierwszym dniu miesiączki. Kolejne tabletki antykoncepcyjne przyjmuje się codziennie przez 21 dni o stałej porze (opóźnienie czterogodzinne nie zmniejsza skuteczności metody). Po zakończeniu opakowania należy zrobić siedmiodniową przerwę, w której powinno wystąpić krwawienie. W ósmym dniu po przerwie należy rozpocząć kolejne opakowanie, nawet jeśli krwawienie nie ustąpiło.

Należy pamiętać, że każde opakowanie trzeba rozpoczynać tego samego dnia tygodnia. Jeśli przerwa w przyjmowanych tabletkach antykoncepcyjnych była większa niż 12 godzin należy: przyjąć ostatnią pominiętą tabletkę (pozostałe pominięte wyrzucić) i przez najbliższe 7 dni stosować dodatkową metodę zabezpieczenia. Następnie należy policzyć, ile tabletek pozostało w opakowaniu:

• Gdy jest ich mniej niż 7- po zakończeniu opakowania, należy opuścić siedmiodniową przerwę i rozpocząć nowe opakowanie oraz pamiętać przez tydzień o dodatkowym zabezpieczeniu.
• Powyżej 7- należy tylko pamiętać o dodatkowym zabezpieczeniu, kolejne opakowanie rozpoczynamy według standardowej instrukcji.

Mimo że pominięcie tabletek 8-14 stwarza najmniejsze ryzyko niechcianej ciąży, dla zwiększenia poczucia bezpieczeństwa należy stosować dodatkowe metody antykoncepcji. Największe ryzyko zapłodnienia daje opuszczenie tabletek początkowych.

5.1. Zalety i wady tabletek dwuskładnikowych

Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe mają wysoką skuteczność, są łatwe i wygodne w użyciu oraz mają wysoką odwracalność efektu antykoncepcyjnego (już w kolejnym cyklu), dlatego są tak chętnie stosowne przez kobiety. Poza tym te tabletki antykoncepcyjne zmniejszają dolegliwości napięcia przedmiesiączkowego oraz krwawienie miesiączkowe, jednocześnie regulując cykle.

Ważnym faktem jest, że stosowanie tych środków obniża ryzyko wystąpienia:

• ciąży pozamacicznej,
• osteoporozy,
• torbieli i raka jajnika,
• raka endometrium, łagodnych nowotworów piersi oraz częstości zapaleń miednicy mniejszej.

Dla kobiet ważnym elementem jest fakt, że odpowiednio dobrany preparat poprawia wygląd cery.

Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe mogą powodować działania niepożądane pod postacią migreny, nudności, poza tym powodują one wzrost masy ciała, spadek libido oraz u niektórych kobiet sprzyjają stanom zapalnym pochwy.

Czasami można zauważyć nadwrażliwość na światło i trudności w noszeniu szkieł kontaktowych. Nie chronią one także przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

6. Cena i dostępność tabletek antykoncepcyjnych

Cena tabletek antykoncepcyjnych jest zróżnicowana, wszystko zależy od producenta oraz miejsca w którym je kupujemy. Można je kupić w cenie od kilku złotych do nawet kilkudziesięciu za opakowanie. Zazwyczaj droższe są tabletki dwuskładnikowe.

Najpopularniejsze tabletki antykoncepcyjne dostępne na polskim rynku to: Diane-35 - 10-15 zł Novynette - 10 zł Yasminelle - 30 zł Qlaira - 50 zł Mercilon - 24 zł

Treść artykułu jest całkowicie niezależna. Znajdują się w nim linki naszych partnerów. Wybierając je, wspierasz nasz rozwój.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.