Teobromina - działanie, szkodliwość i wskazania

Teobromina (inaczej 3,7-dimetyloksantyna) to organiczny związek chemiczny z grupy alkaloidów purynowych (metylowych pochodnych ksantyn). Jego budowa jest zbliżona do kofeiny i teofiliny. Związek został odkryty w 1842 roku.

Substancja jest naturalnie obecna w ziarnach kakao (często występuje wraz z kofeiną). To jeden z głównych związków bioaktywnych kakao.

Nasiona kakaowca, w zależności od gatunku, zawierają przeważnie 1,5–3% czystej teobrominy. Teobromina w czekoladzie oraz w produktach, do których zostało dodane kakao, występuje w mniejszej ilości (czekolada gorzka zawiera większe ilości teobrominy niż czekolada mleczna).

Niewielkie ilości teobrominy zawiera także:

• herbata (Camellia sinensis),
• kawa arabska (Coffea arabica),
• yerba mate (Ilex paraguariensis),
• guarana (Paulinia guarana).

U ludzi teobromina powstaje w wątrobie, jako mniejszościowy produkt metabolizowania kofeiny. W stanie czystym jest białawym, gorzkim proszkiem o krystalicznej budowie. Jest dobrze rozpuszczalna w chloroformie oraz eterze, trudno rozpuszcza sie w wodzie.

Teobromina - tabletki

Teobromina (Theobrominum purum) bywa wykorzystywana jako surowiec farmaceutyczny. Niegdyś wchodziła w skład różnych leczniczych preparatów złożonych, które nie są już dostępne. Obecnie jest dostępna w sprzedaży w formie suplementów diety. Najczęściej występuje w postaci kapsułek.

Jak działa? Teobromina wpływa na pracę serca, obniża ciśnienie krwi. Przyspiesza spalanie tłuszczu. Jest odpowiednia dla osób trenujących. Zwykle wystarczy spożywać 1 kapsułkę dziennie.

Teobromina jest inhibitorem kompetycyjnym fosfodiestrazy rozkładającej cAMP (wpływa na rozkład cAMP), pobudza czynność serca (zwiększa częstość akcji serca i jego kurczliwość) oraz rozszerza naczynia krwionośne. Ma przy tym działanie przeciwkaszlowe, jest pomocna w leczeniu astmy (zwiotcza mięśnie gładkie).

Jej właściwości przeciwkaszlowe wynikają z hamowania pobudzeń nerwu błędnego, które są przyczyną kaszlu. Obecnie większość środków przeciwkaszlowych zawiera kodeinę, która ma właściwości narkotyczne. Teobromina może być dobrą alternatywą i podstawą nowego leku na przewlekły kaszel.

Ponadto substancja wykazuje właściwości przeciwutleniające, słabe działanie psychostymulujące (stąd kwestia teobromina narkotyk, jedna substancja nim nie jest) i bardzo słabe właściwości diuretyczne.

Teobromina – szkodliwość dla zwierząt

Bardzo ważne jest, by pamiętać o tym, że teobromina w kakao jest szkodliwa dla zwierząt, szczególnie psów, kotów, koni, papug, królików czy nornic. Ma to związek z odmiennym szlakiem metabolicznym oraz wolniejszym tempem metabolizowania substancji.

Ponieważ zwierzęta nie są one zdolne do efektywnego metabolizowania substancji, zjedzenie na przykład czekolady skutkuje zaburzeniami układ krążenia i nerwowego, co może skończyć się zgonem. Aby temu zapobiec, gdy dojdzie do spożycia produktu z teobrominą, należy doprowadzić do wywołania wymiotów (w ciągu dwóch godzin) i natychmiastowy kontakt z weterynarzem.

Przyjmuje się, że na zwierzę toksycznie może zadziałać teobromina w stężeniu 20 mg na kg masy ciała. Dawka śmiertelna wynosi 100-250 mg na kg masy ciała.

Teobromina – szkodliwość dla ludzi

Teobromina nie jest również obojętna dla ludzi. Jej nadmiar może powodować bóle głowy, drżenie i wzmagać potliwość. Może także dojść do zatrucia teobrominą (zwłaszcza u osób w podeszłym wieku). To skutek spożycia zbyt dużej ilości czekolady czy kakao (50-100 g kakao).

Jakie są objawy zatrucia teobrominą? To przede wszystkim:

• nudności,
• wymioty,
• biegunka,
• wzmożone wydalanie moczu.

Poważniejsze symptomy to arytmia serca, atak epileptyczny czy krwotok wewnętrzny. Może także dojść do zawału mięśnia sercowego i śmierci.

O czym jeszcze warto pamiętać? Przede wszystkim o tym, że teobromina:

• w formie suplementów diety nie powinna być spożywana przez kobiety ciężarne i karmiące piersią,
• może powodować interakcje z lekami. Nie powinna być spożywana w okresie ich przyjmowania.

Dlaczego? Okazuje się, że skutkiem współdziałania może być zmniejszenie lub zwiększenie działania niektórych leków, zmniejszenie lub zwiększenie wydalania niektórych leków, zmniejszenie lub zwiększenie działania teobrominy bądź zmniejszenie lub zwiększenia wydalania teobrominy z organizmu.