Torbiele retencyjne zatoki szczękowej – przyczyny, objawy i leczenie
Torbiele retencyjne w zatoce szczękowej to patologiczne zmiany wypełnione treścią, które powstają wskutek przerostu błony śluzowej wyściełającej zatoki przynosowe i jamę nosową. Najczęściej są związane z przewlekłym stanem zapalnym. Czy zawsze wywołują dolegliwości? Czy ich leczenie jest konieczne?
1. Co to są torbiele retencyjne?
Torbiele retencyjne, nazywane także funkcjonalnymi, to patologiczne jedno lub wielokomorowe przestrzenie w obrębie kości lub tkanek miękkich. Zasadniczo mogą więc pojawić się w obrębie każdego narządu, tak zatok, jak i jajników. Są miękkie i niebolesne. Z błoną śluzową łączą się poprzez krótką szypułę.
Charakterystyczne dla tego rodzaju zmian jest to, że cysty nie pękają i częściowo się wchłaniają, by ponownie wypełnić się płynem surowiczym lub treścią płynną, półpłynną lub gazową. Torbiel retencyjna to zmiana o charakterze nawrotowym.
2. Torbiel retencyjna w zatoce szczękowej
Torbiel w zatoce szczękowej jest patologiczną przestrzenią wypełnioną treścią, zlokalizowaną w pneumatycznych przestrzeniach w kościach nazywanych zatokami.
Zatoki szczękowe należą do grupy zatok przynosowych. To fizjologiczne jamy w czaszce, które są połączone z jamą nosową. W ciele człowieka występują cztery pary zatok przynosowych: czołowe, klinowe, szczękowe oraz komórki sitowe. Zatoki szczękowe, które znajdują się na styku jamy ustnej i nosowej, są największe spośród wszystkich zatok przynosowych.
Jak powstają cysty?
Torbiele w zatoce szczękowej najczęściej mają etiologię zapalną. W naturalnych warunkach w zatokach produkowany jest śluz, który spływa do jamy nosowej i zostaje z niej usunięty. Gdy wydzieliny jest za dużo lub gdy doszło do rozwoju stanu zapalnego, płyn zaczyna zalegać. Tworzy się obrzęk, który prowadzi do zamknięcia połączenia zatok z jamą nosową. Źle leczony lub przewlekły stan zapalny prowadzi do pojawienia się polipów i torbieli.
Za częste infekcje zatok mogą odpowiadać:
- anomalie anatomiczne, takie jak skrzywienia przegrody nosowej, przerost migdałków podniebiennych bądź migdałka gardłowego,
- alergie (alergiczny nieżyt nosa),
- astma,
- częste, nawracające i przewlekłe infekcje wirusowe i bakteryjne.
W przypadku zatok szczękowych obecność cysty może mieć związek z chorobą zębów. Bywa, że jest konsekwencją długotrwałego zębopochodnego zapalenia zatok szczękowych, któremu sprzyja bliskie sąsiedztwo zatok szczękowych z wierzchołkami korzeni zębów trzonowych i przedtrzonowych. Nie bez znaczenia jest obecność w szczęce kości gąbczastej, przez którą drobnoustroje przenikają do zatok.
Innym powodem powstania torbieli w zatokach szczękowych może być przewlekłe zapalenie zatok wywołane:
- niewłaściwie przeprowadzonym leczeniem endodontycznym,
- nieprawidłowo wykonaną ekstrakcją zębów,
- zaawansowaną próchnicą zębów.
Torbiele retencyjne zatok szczękowych mogą mieć także etiologię rozwojową.
3. Objawy torbieli zatoki szczękowej
Torbiele retencyjne (ale i inne rodzaje cyst) zwykle nie wywołują dolegliwości. Wykrywane są przypadkowo podczas badania RTG lub tomografii komputerowej. Objawy towarzyszą dużej zmianie, która powiększa się w miarę upływu czasu.
Nieleczona torbiel zatoki szczękowej wywołuje zwykle takie objawy jak:
- ból głowy zlokalizowany w obrębie twarzoczaszki, narastający zwłaszcza przy pochylaniu głowy lub opukiwaniu bądź uciskaniu zatoki (w przypadku zatok szczękowych ból często promieniuje na szczękę, dziąsła i zęby),
- uczucie ucisku lub rozpierania twarzy (w okolicy zatoki),
- niedrożność nosa i zatok,
- zaburzenia węchu,
- ból uszu, uczucie ciśnienia w uszach,
- senność, osłabienie, przewlekłe zmęczenie.
Niekiedy występuje także gorączka i ropny wyciek (pojawiają się zwykle przy ostrym zapaleniu zatok przynosowych). Torbiele w zatokach szczękowych są zwykle wykrywane w 4. dekadzie życia, częściej u mężczyzn niż kobiet.
4. Leczenie torbieli retencyjnych
Aby mieć pewność, że przyczyną dolegliwości jest torbiel, wykonuje się badania obrazowe, takie jak [[tomografia komputerowa](https://portal.abczdrowie.pl/tomografia-komputerowa) czy RTG. Innym badaniem zatok jest punkcja.
Co robić po wykryciu torbieli retencyjnej? Niezależnie od jej lokalizacji bardzo ważne jest, by zastosować odpowiednie leczenie farmakologiczne (hormony, sterydy, antybiotyki) lub chirurgiczne (metoda klasyczną, również za pomocą laparoskopii czy endoskopii). Celem działania jest usunięcie zarówno stanu zapalnego, jak i torbieli.
Torbiel retencyjna o niewielkich rozmiarach zwykle wymaga jedynie obserwacji. Usuwa się zmiany, które wypełniają ponad połowę jamy zatoki szczękowej.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.