Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne – nazwy, działanie, wskazania

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD), znane również jako trójcykliczne leki przeciwdepresyjne, to grupa leków psychotropowych. Należą do antydepresantów starej generacji. Najczęściej stosuje się je w depresji o dużym nasileniu, w chorobie dwubiegunowej lub zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych. Co warto wiedzieć o terapii?

1. Co to znaczy trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne?

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD), znane także jako leki trójpierścieniowe (TCA) to grupa leków psychotropowych o zbliżonej budowie chemicznej wykorzystywanych w leczeniu depresji. Wprowadzono je do lecznictwa pod koniec lat 50. XX wieku. Pierwszym lekiem z tej grupy była imipramina.

TLPD to głównie pochodne dibenzoazepiny, dibenzodiazepiny, dibenzooksepiny, dibenzotiepiny, dibenzocykloheptadienu i innych. Przykłady trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych to amitryptylina, imipramina, opipramol, dezypramina, protryptylina, klomipramina, nortryptylina, lofepramina, pipofezyna, doksepina, dosulepina i noksyptylina.

Zobacz film: "Polacy żyją aż 7 lat krócej niż Szwedzi"

Trójpierścieniowe leki depresyjne a SSRI

TLPD stosuje się je, gdy antydepresanty z innych grup (np. inhibitory selektywnego wychwytu serotoniny SSRI) nie wywołują oczekiwanych efektów leczniczych.

Jaka jest różnica między TLPD a SSRI? SSRI należą do najczęściej stosowanych leków przeciwdepresyjnych drugiej generacji. Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne należą do antydepresantów starej generacji.

Według specjalistów SSRI w porównaniu do TLPD są bardziej bezpieczne, lepiej tolerowane, a i posiadają także węższy zakres przeciwwskazań.

2. Mechanizm działania TLPD

Mechanizm działania trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych nie został w pełni wyjaśniony. Udało się ustalić, że substancje:

• blokują wychwyt zwrotny amin biogennych (głównie noradrenaliny, serotoniny),
• niektóre hamują zwrotny wychwyt dopaminy,
• w różnym stopniu oddziałują z receptorami muskarynowymi, serotoninergicznymi (5HT1 i 5HT2) oraz histaminowymi H1.

To sprawia, że efektem działania TLPD jest zwiększenie stężenia wspomnianych neuroprzekaźników w szczelinie synaptycznej, a co za tym idzie zwiększone pobudzenie układ noradrenergicznego i serotoninergicznego.

3. Wskazania i zastosowanie trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne są stosowane w leczeniu wielu zaburzeń psychicznych i neurologicznych, takich jak:

• depresja, głównie endogenna, psychogenna, objawowa,
• lęk,
• nerwica,
• zespoły natręctw,
• moczenie nocne,
• dystymia,
• bezsenność,
• bulimia.

Pomocniczo TLPD wykorzystuje się w leczeniu uzależnień oraz neuropatii.

4. Stosowanie i dawkowanie TLPD

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne można podawać doustnie, ale i zastrzykach. Dawki są dobierane indywidualnie. Leczenie rozpoczyna się od małych ilości substancji czynnej, po czym stopniowo się je zwiększa w ciągu kilku pierwszych tygodni. U osób starszych stosuje się mniejsze ilości leku.

Pełne efekty działania TLPD pojawiają się najczęściej po kilku tygodniach rozpoczęcia terapii. Pełne działanie przeciwdepresyjne obserwuje się po 3-4 tygodniach. Brak efektu po kilku tygodniach (6-8) od rozpoczęcia terapii jest wskazaniem do zmiany leku.

5. Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne – skutki uboczne

Ze stosowaniem trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych wiąże się ryzyko działań niepożądanych. Najczęściej obserwuje się takie skutki uboczne jak:

• suchość w ustach,
• zatkany nos,
• zaparcia, zawroty głowy,
• nieostre widzenie,
• trudności w oddawaniu moczu,
• podwyższona temperatura ciała,
• hipotonia ortostatyczna,
• niedociśnienie i tachykardia,
• zaburzenia pamięci,
• senność, zmęczenie,
• lęki, zaburzenia koncentracji zaburzenia świadomości,
• omamy, niepokój.

Co istotne, skutki uboczne są szczególnie nasilone w pierwszych tygodniach leczenia, z czasem stopniowo ustępują.

6. Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne – przeciwwskazania

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne nie mogą być stosowane przez wszystkich. Przeciwwskazanie stanowi jaskrę, zaburzenia rytmu serca, rozrost prostaty, nadciśnienie oraz inne choroby układu krwionośnego, ciężkie uszkodzenia narządów miąższowych, zatrucie alkoholem lub innymi środkami psychoaktywnymi (np. benzodiazepinami, barbituranami, opioidami) oraz cholinolitykami. Takie połączenie może prowadzić do wystąpienia gorączki, drgawek, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci.

Podczas terapii trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi nie zaleca się spożywania alkoholu, ponieważ grozi to nasileniem działania leku i różnymi działaniami niepożądanymi.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.