Tryptaza – wskazania, normy, nadmiar i przebieg badania
Tryptaza to jedno z tak zwanych białek enzymatycznych znajdujących się w cytoplazmie komórek tucznych. W ludzkim organizmie bierze ono udział głównie w reakcjach alergicznych. Ilościowe oznaczanie trypatazy w krwi jest wykorzystywane w diagnostyce reakcji anafilaktycznych i mastocytozy. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest tryptaza?
Tryptaza to białko enzymatyczne - enzym z rodzaju proteinaz, który występuje głównie w komórkach tucznych (ziarnistościach mastocytów).
Te wraz z innymi mediatorami odpowiadają za rozwój reakcji alergicznej w organizmie. To dlatego oznaczanie jej poziomu w surowicy wykorzystuje się w diagnostyce chorób przebiegających z nadmierną aktywacją komórek tucznych.
Tryptaza jest jednym ze wskaźników aktywacji komórek tucznych, ale i markerem pojawienia się w przyszłości ciężkich reakcji alergicznych. Jej podwyższony poziom bazowy wskazuje na ryzyko wystąpienia reakcji anafilaktycznych (bazowy poziom tryptazy w krwioobiegu odzwierciedla ilość komórek tucznych).
2. Wskazania do oznaczania poziomu tryptazy
Z uwagi na to, że tryptaza jest jednym ze wskaźników aktywacji mastocytów, jej stężenie we krwi oznaczane jest przede wszystkim przy podejrzeniu układowej mastocytozy. Jej objawy kliniczne są bardzo różnorodne.
Choroba może się ograniczać do obecności jedynie zmian skórnych (CM, cutaneous mastocytosis) lub mieć charakter układowy (SM, systemic mastocytosis) z dysfunkcją wielu narządów (wątroby, śledziony oraz szpiku).
Symptomy, które mogą wskazywać na mastocytozę, co wymaga oznaczenia poziomu tryptazy to:
- zmiany skórne o charakterze plamisto-grudkowym,
- świąd skóry,
- spadek ciśnienia krwi,
- uderzenia gorąca, bóle głowy i brzucha,
- biegunki.
Mastocyty są komórkami efektorowymi reakcji alergicznych, znajdującymi się w miejscu pierwszego kontaktu z obcymi alergenami: w skórze i błonach śluzowych przewodu pokarmowego i dróg oddechowych. Ich aktywacja odbywa się wskutek swoistej aktywacji IgE-zależnej, ale również pod wpływem jadu owadów czy węży, bodźców fizycznych (takich jak na przykład wysoka temperatura) czy leków.
Inne wskazania do oznaczania poziomu tryptazy to:
- w diagnostyce reakcji anafilaktycznych, w tym alergicznych (typu natychmiastowego),
- przy pojawieniu się ciężkich reakcji alergicznych, w diagnostyce wstrząsu anafilaktycznego,
- przed podjęciem decyzji o wprowadzeniu immunoterapii na jad owadów,
- stabilna choroba wieńcowa o podłożu zapalnym.
Ponadto tryptaza pomaga w potwierdzeniu aktywacji komórek tucznych, gdy wynik badania jest dodatni należy przeprowadzić testy w kierunku alergii i wpływa na decyzję odnośnie wprowadzenia immunoterapii na jad.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
3. Na czym polega badanie tryptazy?
W celu oznaczenia poziomu tryptazy najczęściej wykorzystuje się surowicę, rzadziej popłuczyny oskrzelowo-pęcherzykowe czy popłuczyny nosowe. Krew pobierana jest z żyły.
Zazwyczaj próbka krwi może być pobrana o dowolnej porze dnia. Do badania nie trzeba się specjalnie przygotowywać. W przypadku badania zlecanego w związku z przebiegiem wystąpienia aktywacji komórek tucznych konieczne jest trzykrotne oznaczenie poziomu tryptazy:
- natychmiast po pojawieniu się objawów lub po rozpoczęciu leczenia,
- 1–2 godziny po wystąpieniu objawów,
- 6–24 godzin od wystąpienia objawów.
W przypadku diagnostyki chorób alergicznych oznaczenie poziomu tryptazy w surowicy jest wykonywane obok oznaczania IgE całkowitej i IgE alergenowo-swoistej.
Badanie oznaczania poziomu tryptazy w surowicy jest szczególnie ważne dla pacjentów, którzy doświadczyli ciężkich reakcji po ukąszeniu przez owada bądź zostali poddani swoistej immunoterapii na jady po wcześniejszych reakcjach na jad osy/pszczoły.
4. Normy i nadmiar tryptazy
Prawidłowy poziom tryptazy we krwi nie powinien przekraczać 10 ng/ml. W przebiegu reakcji alergicznych wzrost stężenia tryptazy w surowicy krwi jest przejściowy, zwykle trwa kilka godzin (6–12). Oznacza to, że jej poziom wzrasta, osiągając maksymalne stężenie po 60–90 minutach od wystąpienia reakcji anafilaktycznej. Do normy poziom tryptazy wraca około 24 godziny po ustąpieniu objawów klinicznych.
Podwyższone stężenia tryptazy obserwuje się:
- u chorych na zaawansowaną niewydolność nerek,
- w niektórych typach nowotworów, takich jak białaczka szpikowa ostra lub przewlekła, zespół mielodysplastyczny,
- po przedawkowaniu heroiny,
- w zawale serca,
- w ciężkich reakcjach alergicznych (anafilaktycznych).
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.