Włókniak twardy – przyczyny, objawy i leczenie
Włókniak twardy to łagodny nowotwór wywodzący się z tkanki łącznej. Najczęściej pojawia się na kończynach i ma postać małego guzka podskórnego. Jest bezbolesny i twardy w dotyku, nie daje się jednak ucisnąć palcem. Dlaczego się pojawia? Czy towarzyszą mu jakieś dolegliwości? Czy trzeba go leczyć?
1. Co to jest włókniak twardy?
Włókniak twardy (łac. fibroma durum, dermatofibroma, fibrosis nodularis subepidermalis), tak samo jak włókniak miękki (łac. fibroma molle), jest łagodnym nowotworem powstającym z tkanki łącznej. Jej komórki, czyli fibroblasty, ulegają nadmiernemu namnożeniu, co prowadzi do powstania zmiany.
Włókniaki skóry nie ulegają zezłośliwieniu, nie powodują przerzutów i zwykle nie są groźne dla organizmu. Nie towarzyszą im żadne dolegliwości, takie jak ból, pieczenie czy świąd.
2. Przyczyny powstawania włókniaków twardych
Za przyczynę powstawania zmian uważa się miejscowy stan zapalny w miejscu:
Włókniaki twarde to zmiany nabyte wywoływane przez urazy. Te mogą prowadzić także do powiększenia się zmian już istniejących oraz ich podkrwawiania.
Włókniaki twarde występują zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, przy czym częściej pojawiają się u ludzi starszych. Obserwuje się je zwłaszcza u osób chorujących na cukrzycę, kobiet w ciąży i osób z zaburzeniami endokrynologicznymi oraz otyłością.
Zmiana często towarzyszy nerwiakowłókniakom, zespołowi von Recklinghausena, nerwiakom i różnym zaburzeniom hormonalnym.
Włókniaki twarde zwykle występują pojedynczo. Mnogość zmian obserwuje się w przebiegu niektórych chorób układowych, a także u osób będących nosicielami wirusa HIV lub chorujących na AIDS.
3. Jak wygląda włókniak twardy?
Włókniak twardy jest łagodnym nowotworem skóry. Charakterystycznym objawem jest guzek, którego wielkość nie przekracza jednego centymetra. Te okrągłe i drobne włókniste zmiany odczynowe lokalizują się na skórze, najczęściej na nogach lub rękach. Zmiana może również zostać zlokalizowana na tułowiu i twarzy.
Wypustki mają barwę od czerwonej do brunatnej, kolorem przypominają otaczającą zdrową skórę. Ich powierzchnia jest szorstka lub gładka. Są twarde, ponieważ w ich budowie przeważają włókna kolagenowe.
Charakterystyczne dla zmian tego typu jest możliwość przesuwania ich względem podłoża. Włókniaki twarde nie dają się jednak odprowadzić uciskiem w głąb skóry. Podczas naciskania skóry uwypuklają się lub kurczą.
4. Diagnostyka i leczenie
Włókniaki twarde są mylone ze znamionami barwnikowymi, włókniakomięsakiem (rzadki nowotwór złośliwy) czy czerniakiem (nowotwór złośliwy skóry wywodzący się z melanocytów – komórek wytwarzających barwnik zwany melaniną).
Mogą także przypominać guza z komórek tucznych, ziarniaka histiocytowego lub zmiany naczyniowe. Jeśli włókniak twardy wywołuje wątpliwości, zaleca się badanie histopatologiczne, które traktuje się jako rozstrzygające.
Ponieważ włókniak twardy nie zagraża życiu i zdrowiu pacjenta, zaleca się jego pozostawienie. Gdy zmiana przeszkadza, ponieważ jest postrzegana jako defekt kosmetyczny, możliwe jest jej usunięcie podczas zabiegu chirurgicznego. Należy jednak pamiętać, że włókniaki twarde powstają zwykle w miejscach, które cechuje wzmożone napięcie skóry. Tym samym blizna po zabiegu może być bardziej widoczna niż sama zmiana.
Do stosowanych metod usuwania włókniaków należą:
- usunięcie z użyciem lasera – polega na usunięciu zmiany za pomocą wiązki lasera, w wyniku czego dochodzi do koagulacji tkanki budującej włókniaka,
- usunięcie z użyciem ciekłego azotu, zwana również kriochirurgią, polega na usuwaniu zmiany niską temperaturą. W rezultacie dochodzi do zniszczenia komórek włókniaka i oddzielenia się ich od skóry,
- usunięcie chirurgiczne - polega na usunięciu włókniaka z użyciem skalpela.
Z przyczyn medycznych wycięcie włókniaka twardego jest zalecane wyłącznie w przypadku ostatniego stadium włókniaka twardego, którym jest włókniak stwardniały.
Istnieją również domowe sposoby na włókniaki. Na przykład wykorzystuje się ocet jabłkowy, który za pomocą wacika lub ściereczki przykłada się do włókniaka na kilka sekund. Z czasem zmiana powinna się wysuszać i odpaść. Jednak czy ten sposób jest bezpieczny i skuteczny? Zdania są podzielone. Pojawiają się również głosy, że zabiegi te mogą spowodować rozrośnięcie się guzka. Co zatem robić? Każdą zmianę skórną najlepiej pokazać dermatologowi.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.