Wstrząs anafilaktyczny - przyczyny, objawy, leczenie, zapobieganie
Wstrząs anafilaktyczny to ciężka, uogólniona reakcja nadwrażliwości (w której dochodzi do zagrażającego życiu obniżenia ciśnienia tętniczego krwi), pojawiająca się w odpowiedzi na kontakt z określonym czynnikiem wywołującym. Czynnik ten wywołuje ciężkie zaburzenie funkcjonowania organizmu tylko u osób predysponowanych .
1. Przyczyny wtrząsu anafilaktycznego
Czynnikiem wywołującym wstrząs anafilaktyczny może być wiele różnych substancji. Najczęściej są to jady owadów błonkoskrzydłych (osy, pszczoły), kontaky skóry z roślinami zawierającymi histaminę w swoich tkankach, leki (np. antybiotyki, opioidy, leki zwiotczające, niesteroidowe leki przeciwzapalne, jak aspiryna), krew i preparaty krwiozastępcze (dekstran, HES, albumina), szczepionki i surowice odpornościowe, kontakt z lateksem, pokarmy (zwłaszcza owoce morza i ryby, cytrusy, orzeszki ziemne), alergeny z powietrza (sierść zwierząt) oraz radiologiczne środki cieniujące.
2. Leczenie wstrząsu anafilaktycznego
Leczenie wstrząsu anafilaktycznego polega na bardzo syzbkim działaniu. Jeżeli to możliwe, należy usunąć źródło alergenu. W pierwszym etapie leczenia wstrząsu anafilaktycznego należy ocenić stan pacjenta - drożność dróg oddechowych, oddychanie i krążenie i w razie potrzeby zastosować intubację dotchawiczą oraz podjąć resuscytację. Jeśli wstrząs anafilaktyczny nastąpił w wyniku ukąszenia owadów lub ukłucia, należy założyć opaskę uciskową powyżej miejsa ukłucia/ukąszenia.
Należy również podawać tlen oraz zapewnić dostęp do żyły i przetaczać duże ilości płynów, aby uzupełnić objętość, która przemieściła się do przestrzeni pozanaczyniowej. Następnie podać we wlewie dożylnym 0,5 mg adrenaliny i w razie potrzeby dawkę powtarzać. W leczeniu wstrząsu anafilaktycznego podaje się również leki przeciwhistaminowe (I generacja antagonistów receptorów H1) dożylnie (np. klemastynę).
Glikokortykosteroidy (jak metyloprednizolon czy hydrokortyzon) podawane są zapobiegawczo w celu zmniejszenia ryzyka pojawienia się znów reakcji anafilaktycznej i wstrząsu anafilaktycznego. W razie skurczu oskrzeli i wystąpieniu problemów z oddychaniem stosuje się B-mimetyki rozszerzające oskrzela (np. salbutamol). Ponadto, należy monitorować pacjenta przez 8 do 24 godzin po tym, jak ustąpiły objawy wstrząsu anafilaktycznego.
3. Zapobieganie wstrząsowi anafilaktycznego
Ponieważ wstrząs anafilaktyczny jest stanem bezpośrednio zagrażającym życiu, ważne jest, aby w przyszłości zapobiegać jego ponownemu wystąpieniu. Przede wszystkim należałoby zidentyfikować czynnik, który wywołał taką reakcję. Dzięki temu będzie możliwe unikanie ponownego z nim kontaktu. Nie zawsze jednak taka identyfikacja jest możliwa.
Zobacz także:
Na czym więc polega profilaktyka wstrząsu anafilaktycznego? Przed każdym podaniem jakiegoś leku czy szczepionki trzeba poinformować personel medyczny o tym, że w przeszłości wystąpił wstrząs anafilaktyczny. Pozwoli im to zachować wszelką ostrożność i być odpowiednio przygotowanym w razie ponownego jego wystąpienia.
Można także, na przykład w razie alergii na jady owadów, zaopatrzyć się w gotowe do podania ampułkostrzykawki z adrenaliną, które wstrzykuje się domięśniowo, jeżeli dojdzie do ukąszenia i które zabezpieczą przed rozwojem reakcji anafilaktycznej i wstrząsu anafilaktycznego.
Osoby, u których możliwe jest wystąpienie wstrząsu anafilaktycznego powinny nosić ze sobą zestaw do pierwszej pomocy:
- Ana-Kit – składa się ze strzykawki i igły zawierającej podwójną dawkę epinefryny, leku przeciwhistaminowego w tabletkach, gazików nasączonych alkoholem i opaski uciskowej lub
- Epi-Pen – zamiast strzykawki zawiera sprężynkowy wstrzykiwacz uruchamiany przez silne przyciśnięcie do skóry.
Wstrząs anafilaktyczny to ciężka postać reakcji alergicznej. Jego objawów w żadnym wypadku nie należy lekceważyć.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.