Zaburzenia błędnika – objawy, przyczyny i leczenie
Zaburzenia błędnika to patologia, której najczęstszym objawem są zawroty głowy i zaburzenia równowagi. Zwykle odpowiadają za nie infekcje, zarówno wirusowe, jak i bakteryjne w obrębie narządu słuchu oraz choroba lokomocyjna. Zdarza się, że to skutek urazu bądź objaw poważniejszej choroby. Na czym polega leczenie?
1. Co to są zaburzenia błędnika?
Zaburzenia błędnika to nieprawidłowość, która wywołuje problemy ze słuchem i równowagą. Ma to związek z tym, błędnik pełni bardzo ważne funkcje związane ze zmysłem słuchu i równowagi. Dzięki temu niewielkiemu narządowi organizm uzyskuje informacje o ułożeniu ciała i jego położeniu w przestrzeni.
Błędnik to element anatomiczny ucha środkowego, który składa się z:
- części kostnej, która jest wypełniona jamami i kanałami,
- części błoniastej, która jest złożona z kanału ślimakowego i aparatu odpowiadającego za równowagę.
2. Zaburzenia błędnika - przyczyny
Istnieje wiele przyczyn zaburzeń błędnika. Zwykle są one konsekwencją powikłań infekcji w obrębie ucha wewnętrznego lub środkowego. Odpowiadać za nie mogą również z jego urazu, wstrząśnienia lub zapalenia.
Do zapalenia błędnika może doprowadzić infekcja ucha środkowego o podłożu wirusowym, w tym takie choroby jak grypa, ospa wietrzna, świnka, półpasiec, odra, różyczka czy toksoplazmoza. Stany zapalne błędnika mogą być wywołane również infekcjami ucha na tle bakteryjnym, rzadziej grzybicznymi i pierwotniakowymi (toksoplazmoza).
Bardzo częstą przyczyną problemów z błędnikiem jest choroba lokomocyjna (kinetoza), istotą której jest brak zgodności pomiędzy wzrokowym, subiektywnym postrzeganiem ruchu za oknem a sygnałami odbieranymi przez błędnik. Za zaburzenia błędnika mogą również odpowiadać starcze zmiany zanikowe (tzw. zmiany zanikowe w błędniku). Inne zaburzenia błędnika mogą być spowodowane przez stres czy zmęczenie.
Nieprawidłowe funkcjonowanie błędnika może być związane z zapaleniem nerwu przedsionkowego czy zespołem położeniowych zawrotów głowy. Rzadką przyczyną zaburzenia błędnika jest choroba Meniere’a, związana ze wzrostem ciśnienia cieczy w uchu i błędnym odbieraniem sygnałów przez zakończenia nerwowe przedsionka błędnika.
3. Zaburzenia błędnika - objawy
Pierwszym i najbardziej charakterystycznym objawem zaburzenia błędnika są zawroty głowy, opisywane jako wirowanie świata, które mają nagły i napadowy charakter. Są silne, ale szybko mijają. Pojawiają się w różnych sytuacjach, zarówno przy otwartych, jak i przy zamkniętych oczach, najczęściej podczas wstawania, zwłaszcza rano oraz pochylania się, ale również siedzenia czy leżenia.
Dla zaburzenia błędnika typowe są również towarzyszące długo utrzymującym się zawrotom bóle głowy, mdłości i wymioty, także zaburzenia równowagi. Towarzyszą im nieskoordynowane ruchy, zataczanie się, kołysanie, trudności z zachowaniem właściwej postawy ciała, upadanie.
O ile wyżej wymienione dolegliwości pojawiają się w bardzo różnych sytuacjach, o tyle objawy związane z chorobą lokomocyjną ustępują po zakończeniu podroży. Zaburzenia błędnika mające związek z chorobą Meniere’a objawiają się także:
- uczuciem rozpierania w uchu,
- natarczywym szumem,
- postępującą utratą słuchu,
- nasilającym się oczopląsem, czyli nagły ruch gałek ocznych przy zmianie pozycji. Konsekwencją oczopląsu związanego z chorobą błędnika może być światłowstręt.
4. Zaburzenia błędnika leczenie
Zarówno objawy infekcji ucha, dolegliwości związane z urazem w obrębie narządu słuchu, jak i symptomy wskazujące na zaburzenia błędnika są wskazaniem do konsultacji z lekarzem, tak pierwszego kontaktu, jak i otolaryngologiem. Czasem potrzebna jest również konsultacja z neurologiem.
Diagnostyka zawrotów głowy często wymaga przeprowadzenia wywiadu i badania laryngologicznego, ale również badania układu równowagi. Do metod diagnostycznych, które umożliwiają rozpoznanie zaburzeń błędnika należą takie badania jak:
- tomografia komputerowa,
- rezonans magnetyczny,
- próby błędnikowe polegające na ocenie narządu równowagi,
- badanie audiometryczne (badanie słuchu),
- ENG i VNG (elektronystagmografia i videonystagmografia), czyli badanie potencjałów elektrycznych w czasie oczopląsu.
Leczenie zaburzeń błędnika zależy od przyczyny problemu i charakteru dolegliwości. W fazie ostrej stosowane jest leczenie objawowe zmniejszające zawroty głowy i odruchy wymiotne. Obejmuje także leczenie zachowawcze (dieta, zmiana stylu życia, adaptacja, zmiana dotychczas stosowanych leków).
W pozostałych przypadkach wdrażana jest głównie terapia farmakologiczna (leki przyczynowe - naczyniowe, przeciwzapalne, poprawiające metabolizm komórek nerwowych) i rehabilitacja, często również leczenie chirurgiczne. Nieleczone schorzenia błędnika mogą prowadzić nawet do częściowej lub całkowitej utraty słuchu.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.