Zapalenie nerwu przedsionkowego – przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie nerwu przedsionkowego (łac. neuronitis vestibularis), nazywane także nagłym jednostronnym wypadnięciem czynności przedsionka, to zapalna choroba związana z dysfunkcją nerwu przedsionkowego. Obserwuje się ją najczęściej między 35. a 55. rokiem życia.

Przyczyny zapalenia nerwu przedsionkowego

Chorobie przypisuje się etiologię wirusową. Podejrzewa się, że przyczyną jest reaktywacja wirusa opryszczki pospolitej typu 1 lub zakażenie wirusem o specyficznym powinowactwie do nerwu przedsionkowego, który nie został jednak do tej pory zidentyfikowany.

Rozpatruje się również podłoże autoimmunologiczne lub naczyniowe oraz przeniesienie zakażenia z innego potencjalnego ogniska zapalnego. Możliwe jest również nadkładanie się różnych czynników przyczynowych na siebie.

Typowe symptomy zapalenia nerwu przedsionkowego to:

• silne, napadowe zawroty głowy, które trwają około 10 dni,
• nudności i wymioty, które utrzymują się około 3 dni,
• zaburzenia równowagi
• oczopląs. Oczopląs pochodzenia przedsionkowego jest poziomy, jednokierunkowy i towarzyszą mu dodatkowo układowe zawroty głowy.

Zapalenie nerwu przedsionkowego może przebiegać w postaci:

• pojedynczych, napadowych zawrotów głowy,
• ciągu ataków. Pojawiają się zawroty głowy, nudności, wymioty, zaburzenia równowagi,
• przetrwałego zespołu objawów, które zanikają po dwóch tygodniach.

Objawy utrzymują się i mają tendencję do samoistnego ustępowania. Schorzenie na początku ma dość nasilony przebieg, dolegliwości narastają w ciągu kliku godzin.

W wielu przypadkach zapalenie nerwu przedsionkowego ulega złagodzeniu wskutek tak zwanej kompensacji ośrodkowej. Zjawisko polega na dostosowaniu się ośrodkowego układu nerwowego do sytuacji, w której otrzymuje on nieprawidłowe informacje z układu przedsionkowego.

W razie objawów wskazujących na zapalenie nerwu przedsionkowego, w celu rozpoznania i podjęcia leczenia, należy zgłosić się do lekarza POZ. Ten zwykle kieruje pacjenta do otolaryngologa.

Specjalista stawia diagnozę na podstawie:

• przeprowadzonego wywiadu,
• badania otolaryngologicznego. Nie obserwuje się objawów uszkodzenia narządu słuchu, zarówno obiektywnych, jak i subiektywnych, ponieważ zapalanie nie obejmuje składowej części ślimakowej (słuchowej) nerwu przedsionkowego-ślimakowego,
• wyników testów przedsionkowych: wynik świadczy o osłabieniu lub porażeniu jednego z przedsionków.

Układ przedsionkowy może być badany w sposób pośredni przez obserwację chodu, poszukiwanie oczopląsu, wykonanie swoistych prób na układ przedsionkowy.

Zapalenie nerwu przedsionkowego należy różnicować z takimi jednostkami chorobowymi jak:

• choroba Ménière'a (wodniak błędnika),
• guzy nerwu przedsionkowo-ślimakowego i kości skalistej,
• udar naczyniowym błędnika,
• inne choroby obwodowego narządu przedsionkowo-ślimakowego (półpasiec uszny, zapalenie błędnika, toksyczne uszkodzenie błędnika i nerwu przedsionkowo-ślimakowego),
• choroby narządu wzroku (ukryty zez, niewyrównane wady wzroku, porażenie nerwów ruchowych gałek ocznych),
• choroby układu krążenia (zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia ortostatyczne, miażdżyca, niewydolność krążenia kręgowo-podstawnego, zespół zatoki szyjnej),
• choroby neurologiczne (padaczka, urazy mózgu i kręgosłupa szyjnego, udar lub guzy pnia i móżdżku, stwardnienie rozsiane, infekcje ośrodkowego układu nerwowego),
• choroby ogólnoustrojowe (niedokrwistość, zatrucia, hipoglikemia, zaburzenia elektrolitowe).

Zapalenia nerwu przedsionkowego jest chorobą, która najczęściej w ciągu kilku dni lub tygodni (zwykle 2–3 tygodnie) ustępuje samoistnie. Z uwagi na jej nie do końca wyjaśnioną etiologię leczenie przyczynowe nie istnieje.

Terapia skupia się na łagodzenia objawów. Stosuje się leki przeciwhistaminowe, leki przeciwwymiotne w przypadku uporczywych wymiotów, skopolaminę i leki uspokajające. Przy szczególnym nasileniu objawów. Niekiedy lekarze mogą zlecić krótkotrwałą kurację glikokortykosteroidami.

Po wyleczeniu bardzo ważne są okresowe kontrole u lekarza przez 2 lata w celu wykluczenia chorób ośrodkowego układu nerwowego.