Zapalenie gardła. Rodzaje, objawy i sposoby leczenia

Zapalenie gardła występuje jako samodzielna jednostka chorobowa lub towarzyszy innym ogólnoustrojowym dolegliwościom. Stan zapalny gardła może przybrać formę ostrą lub przewlekłą. W zależności od tego, czy zapalenie gardła spowodowały wirusy czy bakterie podejmuje się określone leczenie.

1. Ostre wirusowe zapalenie gardła – charakterystyka

Wirusowy nieżyt gardła o przebiegu ostrym powodują najczęściej wirusy, takie jak adenowirusy, enterowirusy oraz rinowirusy odpowiedzialne również za przeziębienia. Zapalenie gardła może spowodować również wirus grypy, opryszczki czy Epsteina-Barr. Proces zapalny przy ostrym nieżycie gardła obejmuje błony śluzowe gardła oraz tkankę chłonną migdałków i tzw. pasma boczne. Wirusy stopniowo uszkadzają nabłonek śluzówki gardła i nosa, co powoduje wytwarzanie mediatorów zapalenia. Substancje te drażnią błonę śluzową gardła i sprawiają, że chory odczuwa uciążliwy i ostry ból. Gardło należy do miejsc szczególnie narażonych na kontakt z patogennymi drobnoustrojami, przez to, że pośrednio wdycha się przez nie powietrze i przyjmuje pokarmy. U osób, które często zapadają na infekcje przeziębieniowe, mają alergię, astmę lub niealergiczny nieżyt nosa, częściej dochodzi do ostrych zapaleń gardła z powodu uszkodzenia aparatu śluzowo-rzęskowego (stanowi naturalną ochronę przed drobnoustrojami).

2. Ostre wirusowe zapalenie gardła – objawy

Przy ostrym zapaleniu błony śluzowej gardła o podłożu wirusowym chory skarży się na:

• promieniujący ból gardła;
• dyskomfort w jamie ustnej i uczucie drapania i pieczenia w gardle;
• trudności w przełykaniu;
• brak apetytu;
• bóle głowy, ewentualnie bóle mięśniowe;
• gorączkę;
• chrypkę.

Proces zapalny obejmuje nie tylko błonę śluzową gardła, ale również błonę śluzową migdałków podniebiennych oraz błonę śluzową jamy ustnej. Infekcja gardła spowodowana wirusami wiąże się bardzo często z jednoczesnym występowaniem przeziębienia lub grypy. Zapalenie gardła występuje przy spadku odporności, kiedy układ immunologiczny nie może poradzić sobie ze zwalczeniem wirusów wnikających do organizmu.

3. Ostre wirusowe zapalenie gardła – leczenie

Zapalenie gardła o etiologii wirusowej ustępuje samoistnie, kiedy układ odpornościowy zwalczy wirusy atakujące organizm. Bezcelowe w leczeniu ostrego wirusowego nieżytu gardła jest więc podawanie antybiotyków. Antybiotykoterapia w żaden sposób nie działa na wirusy, a może jedynie doprowadzić do rozwoju lekooporności na bakterie. Wirusowe zapalenie gardła leczy się objawowo, a chory przyjmuje leki zawierające lidokainę, benzydaminę lub salicylan choliny, które zmniejszają obrzęk i zaczerwienienie gardła oraz łagodzą ból. W leczeniu objawowym stosuje się również preparaty roślinne z wyciągiem prawoślazu, porostu islandzkiego czy szałwii oraz płukanki z sody oczyszczonej, rumianku, tymianku lub szałwii. Płukanie gardła wykonywane 3-4 razy dziennie działa przeciwobrzękowo oraz przeciwzapalnie.

Choremu zaleca się odpoczynek i przebywanie w pomieszczeniach dobrze nawilżonych i często wietrzonych. Przy bólu gardła chory powinien wykluczyć z diety pokarmy kwaśne i ostre, alkohol oraz napoje wysuszające śluzówkę gardła (np. kawę i herbatę). Osoba cierpiąca na ostry nieżyt gardła powinna również zrezygnować z palenia papierosów.

4. Bakteryjne zapalenie gardła – charakterystyka

Zakażenia gardła o etiologii bakteryjnej stanowią zaledwie 10% wszystkich stanów zapalnych gardła. Do drobnoustrojów najczęściej wywołujących bakteryjny nieżyt gardła należą paciorkowce beta-hemolizujące grupy B (Streptococcus pyogenes – czynnik etiologiczny anginy ropnej). Ostre zapalenie śluzówki gardła i tkanek chłonnych może spowodować również gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) oraz dwoinka zapalenia płuc (Hameophilus influenzae). Bakteryjne zapalenie gardła rozpoznaje się w badaniu fizykalnym, a także dzięki wymazowi z gardła lub szybkiemu testowi wykrywającymi obecność antygenu Streptococcus pyogenes. W przeciwieństwie do ostrego wirusowego zapalenia gardła, nieżyt bakteryjny może prowadzić do licznych powikłań. Zalicza się do nich:

• zapalenie płuc;
• zapalenie opon rdzeniowo-mózgowych;
• ropne zapalenie ucha środkowego;
• ropne zapalenie wyrostka sutkowego;
• ropne zapalenie szyjnych węzłów chłonnych;
• powstanie ropnia okołomigdałkowego;
• gorączkę reumatyczną;
• ostre popaciorkowcowe zapalenie nerek.

Więcej o bakteryjnym nieżycie gardła można przeczytać na stronie.

5. Bakteryjne zapalenie gardła – objawy

Anginę paciorkowcową stwierdza się najczęściej u dzieci między 4. a 6 r.ż., kiedy wciąż wykształcają się u nich mechanizmy obronne organizmu. Choroba może rozwinąć się jednak i u osób dorosłych, a szczyt zachorowań przypada na sezon jesienno-zimowy. Bakteryjne zapalenie gardła charakteryzuje:

• gorączka przekraczającą 38°C;
• ból gardła;
• chrypka;
• trudności w przełykaniu;
• osłabienie apetytu;
• uczucie podrażnienia gardła, pieczenie, drapanie;
• uczucie osłabienia, rozbicie.

Chory ma powiększone węzły chłonne, na tylnej ścianie gardła obserwuje się treść ropną, a gardło jest mocno zaczerwienione i rozpulchnione. Przy bakteryjnym nieżycie gardła może wystąpić jednocześnie zapalenie migdałków, które stają się rozpulchnione, powiększone i widać na nich naloty.

6. Bakteryjne zapalenie gardła – leczenie

Bakteryjne zapalenie śluzówki gardła, podobnie jak zapalenie wirusowe, ustępuje samoistnie w ciągu 7-10 dni. Żeby jednak skrócić czas choroby i ograniczyć wystąpienie powikłań, oprócz leczenia objawowego, stosuje się również antybiotykoterapię. Chory przyjmuje najczęściej penicylinę V przez okres 10 dni. Anginę paciorkowcową leczy się również antybiotykami II. rzutu, czyli amoksycyliną, cefalosporynami, azytromycyną. Żeby złagodzić ból gardła i zmniejszyć obrzęk oraz stan zapalny, chory może przyjmować tabletki z wyciągiem porostu islandzkiego czy szałwii lub leki z lidokainą, benzydaminą czy salicylanem choliny. Podobnie jak w przypadku zakażeń wirusowych, na nieżyt bakteryjny pomagają również płukanki z sody oczyszczonej lub ziół.

W zależności od charakteru zmian zapalnych lekarz podejmuje decyzję o leczeniu. W przypadku bólu gardła, szczególnie jeśli towarzyszy mu wysoka gorączka, należy zawsze skonsultować się ze specjalistą.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!