Zapalenie jamy ustnej – objawy, choroby, zapobieganie i leczenie

Zapalenie jamy ustnej to zmora wielu pacjentów. Błona śluzowa w jamie ustnej jest nie tylko bardzo delikatna, ale także narażona na wiele czynników, które mogą ją podrażnić, a nawet doprowadzić do stanu chorobowego. Do drobnych uszkodzeń może dojść nawet w prostych czynnościach życiowych dla przykładu podczas żucia. Dodatkowo błona śluzowa może zostać uszkodzona podczas fizycznych i mechanicznych urazów.

1. Co powoduje zapalenie jamy ustnej i jakie są objawy zapalenia błony śluzowej jamy ustnej?

Nawet najmniejszy uraz może powodować zapalenie jamy ustnej, owrzodzenia, nadżerki czy zakażenia bakteryjne. Zapalenie jamy ustnej może się pogłębiać przy nieprawidłowej higienie jamy ustnej.

Często zapalenie jamy ustnej pojawia się u kobiet w ciąży, ale także u osób w okresie przekwitania. Niestety zapalenie jamy ustnej może wystąpić przy:

Zobacz film: "Domowe sposoby na afty"

• odrze,
• ospie wietrznej,
• krztuścu,
• różyczce,
• mononukleozie.

Nie tylko choroby zakaźne mogą powodować zmiany w jamie ustnej, ponieważ choroby ogólne również dają taki objaw. Są to np.:

• białaczka,
• niedokrwistość,
• cukrzyca.

Zapalenie jamy ustnej jest często spotykane przy chorobach układu pokarmowego, przy niedoborze witamin, ale także są charakterystyczne dla alergii. Bardzo często zapalenie jamy ustnej jest wywołane tymi czynnikami, które wywołują choroby skórne przykładowo pęcherzyce.

Helicobacter pylori jest bakterią gram-ujemną, o charakterystycznym helikalnym kształcie. Zakażone nią osobą mogą uskarżać się na wzdęcia, bóle brzucha, nudności i wymioty. Objawy w jamie ustnej Helicobacter pylori to przede wszystkim:

• halitoza, oznaczająca nieprzyjemny zapach z ust,
• próchnica zębów,
• zapalenie języka,
• zapalenie błony śluzowej jamy ustnej.

Choroby wirusowe, które powodują między innymi infekcje jamy ustnej mają tendencję do nawrotów. Zakażenie wirusem Herpes Simplex Virus w wielu przypadkach powoduje zmiany opryszczkowe w jamie ustnej, a także zapalenie wargi.

Wirusowe zapalenie jamy ustnej u dzieci może objawiać się także w postaci dolegliwości bólowych gardła, osłabienia, nieprzyjemnego zapachu z ust. Ból, którzy towarzyszy chorobie jest na tyle nieprzyjemny, że dziecko unika przyjmowania leków. Może przejawiać także niechęć do spożywania posiłków czy picia napojów. Stany zapalne jamy ustnej o podłożu wirusowym są u najmłodszych pacjentów bardzo powszechne.

W przebiegu AIDS schorzenia obejmujące jamę ustną to nieodwracalne zmiany uzębienia, leukoplakia włochata. Najczęściej zapalenie jamy ustnej wywołuje wirus półpaśca czy ospy wietrznej. Zmiany na skórze w postaci wysypki bardzo często w pierwszej kolejności pojawiają się w jamie ustnej. Półpasiec w jamie ustnej bardzo często umiejscawia się w ustach np. w obrębie podniebienia.

Kolejnym wirusem, który może powodować zmiany na błonie jamy ustnej jest wirus brodawczaka.

Aftowe zapalenie jamy ustnej objawia się w postaci bolących owrzodzeń i nadżerek, które są otoczone obwódką. Tego rodzaju zapalenie jamy ustnej może się pojawić przy zażywaniu niektórych leków, ponieważ antybiotyki powodują uaktywnianie się w jamie ustnej grzyba drożdżopodobnego.

Afty to przewlekła dolegliwość, która oprócz tego, że jest bardzo trudna do wyleczenia ma także tendencje do częstych nawrotów.

Zmiany pojawiające się w przebiegu kandydozy jamy ustnej powodują nie tylko dyskomfort podczas jedzenia, pojawia się również świąd. Ponadto przy zapaleniu jamy ustnej zmniejsza się wydzielanie śliny, natomiast nasilają się ból i pieczenie. W przebiegu choroby pacjent może zaobserwować u siebie biały nalot na języku, nieprzyjemny zapach z ust, bolesność języka.

2. Zapalenie jamy ustnej - choroby

Istnieją różne rodzaje zapalenia jamy ustnej. Specjaliści najczęściej rozpoznają u pacjentów:

• kandydozę jamy ustnej,
• opryszczkowe zapalenie jamy ustnej,
• aftowe zapalenie jamy ustnej

2.1. Kandydoza jamy ustnej

Kandydoza jamy ustnej to choroba wywołana przez grzyby z rzędu drożdżaków Candida albicans. Obecność tych grzybów w organizmie ludzkim jest rzeczą naturalną. Niestety, u pacjentów z obniżoną odpornością lub zaburzeniami hormonalnymi może dojść do ich nadmiernego rozrostu, czego skutkiem jest kandydoza wtórna jamy ustnej.

Na rozwój choroby mogą wpływa takie czynniki jak cukrzyca, stosowanie leków immunosupresyjnych lub antybiotyków. Dodatkowo, chorobę może wywołać niedobór żelaza i kwasu foliowego.

Zmiany pojawiające się w przebiegu choroby przybierają zazwyczaj postać białych lub żółtawych pleśniawek, które są dobrze odgraniczone od zdrowej śluzówki jamy ustnej. Chorobie może towarzyszyć uczucie pieczenia w jamie ustnej, obniżony apetyt, spadek apetytu.

2.2. Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej

Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej, gardła oraz dziąseł to wirusowe zapalenie jamy ustnej. Stanowi ono postać pierwotnego zakażenia wirusem Herpes simplex (HSV), a konkretnie wirusem opryszczki zwykłej typu 1.

Choroba ta jest wysoce zakaźna i zazwyczaj atakuje najmłodszych pacjentów. Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej u dziecka może objawiać się:

• wysoką gorączką,
• brakiem apetytu,
• utrudnionym połykaniem,
• nerwowością,
• obniżonym nastrojem,
• dolegliwościami bólowymi mięśni.

Opryszczka w jamie ustnej wiąże się również z obecnością pęcherzy na wewnętrznej stronie policzków, podniebieniu, dziąsłach, języku. Na miejscu pękających pęcherzyków po pewnym czasie pojawiają się owrzodzenia pokryte białym nalotem. Tego rodzaju zmiany w jamie ustnej stanowią przyczynę nieprzyjemnego zapachu z ust. Inne objawy choroby jamy ustnej to:

• obrzęk w obrębie dziąseł,
• nieprzyjemny zapach z ust.

Opryszczkowy stan zapalny jamy ustnej, gardła i dziąseł wymaga odpowiedniego leczenia.

Czy domowe sposoby leczenia na zapalenie jamy ustnej u dzieci to dobry pomysł? Niestety, nie do końca. W pierwszej kolejności rodzic powinien skontaktować się z lekarzem, który przepisze lek przeciwwirusowy na opryszczkowy stan zapalny. Domowe sposoby na zapalenie jamy ustnej nie zawsze dają oczekiwane rezultaty.

2.3. Aftowe zapalenie jamy ustnej

Aftowe zapalenie jamy ustnej, nazywane również aftozą to jedno z najczęściej diagnozowanych schorzeń błony śluzowej jamy ustnej. Afty to niewielkie owrzodzenia, wywołujące ból.

Zwykle zmiany te pojawiają się w obrębie takich miejsc jak śluzówka policzków, podniebienie, język. Płytkie, bolesne owrzodzenia czy też nadżerki w jamie ustnej otoczone są zapalną obwódką.

Zmiany te zazwyczaj pokryte są nalotem koloru białego lub delikatnie żółtawego. Proces gojenia aft może trwać nawet czternaście dni. Afty, w przeciwieństwie do zmian opryszczkowych, nie pojawiają się na czerwieni wargowej, a jedynie w jamie ustnej.

Etiologia tego schorzenia nie została do końca wyjaśniona. Specjaliści podkreślają jednak, że wyższym ryzykiem wystąpienia choroby obciążeni są pacjenci z obniżoną odpornością, zaburzeniami hormonalnymi. Zakażenie jamy ustnej tego rodzaju może być również spowodowane niedoborami witamin, nadmiernym stresem.

Warto zdawać sobie sprawę, że aftowe zapalenie jamy ustnej u dorosłych może nawracać, mimo zastosowanego leczenia.

3. Leczenie zapalenia jamy ustnej

Leczenie aftowego zapalenia jamy ustnej jest głównie objawowe oraz miejscowe. Pacjentom zaleca się wykluczenie ostrych przypraw, które mogłyby podrażnić śluzówkę w jamie ustnej. Dodatkowo, na nadżerki jamy ustnej stosuje się specjalne preparaty dostępne w aptece.

Głównym zadaniem preparatów na afty jest znieczulenie dotkniętych obszarów oraz zregenerowanie śluzówki. Czy można przyspieszyć leczenie zapalenia jamy ustnej domowym sposobem? Czym płukać jamę ustną przy zapaleniu? Okazuje się, że na ból jamy ustnej mogą pomóc odpowiednie ziołowe napary. Szczególnie polecany w tym przypadku jest olejek goździkowy.

Posiada on silne właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, regenerujące oraz przeciwbólowe. Jak go stosować? To proste. Pięć kropelek olejku należy wymieszać z odrobiną oliwy, a następnie wmasować w bolące miejsca. Olejek goździkowy może być stosowany na takie dolegliwości jak:

• bakteryjne zapalenie jamy ustnej,
• aftowe zapalenie śluzówki jamy ustnej,
• zapalenie pod językiem,
• podrażnienia jamy ustnej czy bolesne zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej,
• zapalenie policzka.

Przy częstych stanach zapalnych należy poprosić o konsultację stomatologa.

Bardzo często do kuracji kandydozy jamy ustnej włączany jest antybiotyk np. flukonazol, itrakonazol. Dodatkowo, pomocne jest stosowanie leków przeciwgrzybiczych z dodatkiem klotrimazolu, ketokonazolu lub mikonazolu. Leki te to najczęściej roztwory do stosowania miejscowego.

Jakie są domowe sposoby leczenia zapalenia jamy ustnej tego rodzaju? Wskazane jest zrezygnowanie z produktów słodkich i mącznych. Dodatkowo, zaleca się unikać napojów alkoholowych w okresie leczenia. Ważne jest wzbogacenie diety o witaminę C, kwas foliowy, żelazo.

Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej leczy się z kolei za pomocą acyklowiru. Wskazaniem do stosowania tego leku są ostre i nasilone stany zapalne. Istnieją także domowe sposoby, które mogą zredukować objawy stanu zapalnego jamy ustnej, dla przykładu wywar z szałwii, rumianku, którym należy płukać jamę ustną.

4. Zapobieganie zapaleniu jamy ustnej

Zapalenie jamy ustnej może powodować różne objawy o różnym natężeniu. Dlatego leczenie zapalenia jamy ustnej jest dostosowane do choroby, która jest powodem zmian, ale także stosuje się środki mające złagodzić konkretny objaw. Wielu pacjentów zastanawia się w jaki sposób można zapobiec rozwojowi tego problemu zdrowotnego. Okazuje się, że profilaktyka zapalenia jamy ustnej polega na:

• regularnym usuwaniu kamienia nazębnego,
• regularnych wizytach kontrolnych u stomatologa,
• leczeniu stomatologicznym ubytków zębowych,
• unikaniu papierosów (nikotynowe zapalenie jamy ustnej to dość powszechny problem wśród palaczy),
• regularnym myciu zębów oraz stosowaniu płynów antybakteryjnych do higieny jamy ustnej,
• używaniu nici dentystycznej,
• stosowaniu diety bogatej w niezbędne składniki odżywcze, minerały i witaminy (warto szczególnie zadbać o takie składniki jak witamina B12, kwas foliowy oraz żelazo.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.