Zatrucie nikotyną – przyczyny, objawy, leczenie i skutki
Zatrucie nikotyną to stan chorobowy wywołany działaniem nikotyny, podanej w dawkach szkodliwych dla organizmu. Doprowadzić do niego może wypalenie kilku papierosów jeden po drugim. Na wystąpienie nieprzyjemnych dolegliwości narażeni są jednak nie tylko palacze. Ryzyko zatrucia nikotyną dotyczy również innych osób. Co warto wiedzieć?
1. Dlaczego zatrucie nikotyną jest możliwe?
Zatrucie nikotyną, która jest alkaloidem występującym między innymi w korzeniu i liściach tytoniu oraz wyrobach tytoniowych, jest jak najbardziej możliwe. Ma to związek z jej właściwościami i działaniem na ustrój.
Nikotyna powoduje nie tylko uzależnienie fizyczne i psychiczne, ale i silnie działa na organizm. Gdy się do niego dostaje, łączy się z receptorami nikotynowymi połączeń nerwowych zwojów autonomicznych układu nerwowego, rdzenia nadnerczy oraz ośrodkowego układu nerwowego, wykazując działanie pobudzające zarówno wobec części współczulnej, jak i przywspółczulnej układu nerwowego.
Skutki działania nikotyny na organizm zależą od czasu i ilości dostarczanej substancji. Substancja przyjęta w małych dawkach działa stymulująco. Po przyjęciu w większej ilości może pojawiać się uczucie lekkości, ale również brak energii, zmęczenie czy gonitwa myśli. Jeszcze większe, szkodliwe dla organizmu dawki nikotyny, mogą prowadzić do zatrucia, a i wywołać wiele innych nieprzyjemnych objawów.
2. Przyczyny zatrucia nikotyną
Z uwagi na silne i negatywne działanie nikotyny na organizm, nie istnieje jej dopuszczalna i bezpieczna dawka. Każdy wypalony ma negatywny wpływ na zdrowie.
Toksyczna dawka nikotyny wynosi od 4 do 8 mg substancji przyjęte jednorazowo przez niepalącego dorosłego. W przypadku osoby, która pali papierosy nałogowo, dawka jest wyższa, co jest związane ze stopniem obniżenia wrażliwości na działanie substancji.
Dawka śmiertelna nikotyny to jednorazowa absorpcja około 0,5 mg/kg masy ciała (co w praktyce daje poziom około 40-60 mg u osoby dorosłej).
Kiedy może dojść do zatrucia nikotyną? W jednym papierosie znajduje się zwykle od 8 do około 20 mg nikotyny, a do płuc i krwi palacza trafia około 1 mg nikotyny. Oznacza to, że zatruciem nikotyną może skutkować wypalenie 2 czy 3 papierosów jeden po drugim.
3. Objawy zatrucia nikotyną
Objawy zatrucia nikotyną pojawiają się zarówno po kilku minutach od absorpcji substancji, jak i po kilku godzinach od przyjęcia toksycznej dawki. Im większa ilość toksyny, tym czas pojawienia się objawów zatrucia jest krótszy.
Co ważne, objawy zatrucia nikotyną pojawiają się nie tylko po jednorazowym przyjęciu dużej dawki nikotyny, ale i wskutek stopniowego, sukcesywnego podtruwania organizmu mniejszymi dawkami szkodliwej substancji (przewlekłe zatrucie nikotyną).
Ostre zatrucie nikotyną wywołuje:
- bóle brzucha,
- bóle głowy, zawroty głowy,
- nudności, wymioty,
- ślinotok,
- znacznie przyspieszony oddech, duszności,
- tachykardia, zaburzenia rytmu serca,
- niedociśnienie,
- bladość cery,
- zaburzenia świadomości,
- zwężenie źrenic,
- problemy z koordynacją ruchową,
- dreszcze,
- biegunka,
- nadmierna senność.
Bardzo silne zatrucie nikotyną wywołuje drgawki, bezdech, poważne zaburzenia pracy serca, zasinienie skóry, a nawet utratę przytomności i zgon (choć zatrucie nikotyną rzadko doprowadza do śmierci).
Warto pamiętać, że palenie papierosów w ciąży może skutkować niską masą urodzeniową dziecka, a i wpływać na wzrost ryzyka zgonu okołoporodowego. Co ważne, nikotyna szczególnie szkodzi dzieciom i młodzieży w okresie dojrzewania oraz intensywnego wzrostu, który zwykle hamuje.
4. Komu grozi zatrucie nikotyną?
Zatrucie nikotyną może dotyczyć nie tylko nałogowego palacza papierosów. Narażona jest na nie każda osoba, która w krótkim czasie, jednorazowo, dostarczy organizmowi dużą dawkę nikotyny. Zagrożenie dotyczy więc także biernych palaczy, to jest osób, które przebywają w otoczeniu palacza. Zagrożone są także osoby próbujące rzucić palenie, stosujące nikotynową terapię zastępczą (NTZ): gumy do żucia, plastry, inhalatory czy tabletki ssania zawierające nikotynę.
Na zatrucie nikotyną narażone są także osoby, które pracują przy produkcji i suszeniu tytoniu oraz użytkownicy e-papierosów i silnych liquidów, w składzie których są duże ilości nikotyny. Najłatwiej o przedawkowanie nikotyny w przypadku łącznie różnych form jej przyjmowania.
5. Jak wyleczyć zatrucie nikotyną?
Lekkie zatrucie nikotyną wymaga nawodnienia organizmu, podania węgla aktywnego i środków przeciwwymiotnych. Kluczowe jest odcięcie się od źródła szkodliwej substancji. To dlatego należy przestać palić czy żuć gumę, która zawiera toksynę bądź odkleić plaster. Ostre i silne zatrucie nikotyną, któremu towarzyszą niepokojące objawy, wymagają natychmiastowego skontaktowania się z lekarzem.
Zatrucie nikotyną trwa do kilku godzin. Ma to związek z tym, że jej największe stężenie we krwi obserwuje się w momencie gaszenia papierosa. Wówczas wynosi od 20 do 30 ng/ml. Taki poziom utrzymuje się przez 10 minut, po czym spada. Po 1-2 godzinach nikotyna jest usuwana z organizmu. W przypadku osób, które paliły dużo, na przykład paczkę papierosów dziennie, oczyszczanie organizmu z nikotyny po jej odstawieniu trwa kilka tygodni.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.