Zespół otępienny – rodzaje, przyczyny, objawy i leczenie

Zespół otępienny obejmuje zaburzenia wyższych funkcji korowych. Przyczyną są choroby mózgu, zwykle przewlekłe lub o postępującym przebiegu. Niedyspozycji w zakresie funkcji poznawczych często towarzyszą zaburzenia emocjonalne, zaburzenia zachowania i motywacji. Jakie są jego przyczyny i objawy? Na czym polega leczenie?

1. Co to jest zespół otępienny?

Zespół otępienny według Światowej Organizacji Zdrowia obejmuje objawy wywołane chorobą mózgu, zwykle przewlekłą lub o postępującym przebiegu. Otępienie to obniżenie sprawności umysłowej o różnym natężeniu. Nie jest to konkretna jednostka chorobowa.

Wyróżnia się sześć głównych grup czynników prowadzących do otępienia. To zmiany:

Zobacz film: "Ocieplenie klimatu ogłupia. Zaskakujące wyniki badań"

• zwyrodnieniowe,
• naczyniowe,
• infekcyjne,
• toksyczne,
• metaboliczne,
• urazy OUN.

2. Objawy zespołu otępiennego

Zespół otępienny cechuje się wieloma zaburzeniami wyższych funkcji korowych, takich jak:

• pamięć,
• myślenie,
• rozumienie,
• orientacja,
• liczenie,
• zdolność do uczenia się.

W przebiegu zespołu otępiennego obserwuje się utratę pamięci, zwłaszcza pamięci krótkotrwałej, ale i trudności w zakresie wykonywania czynnościach dnia codziennego, takich jak ubieranie się i mycie, przygotowywanie i spożywanie posiłków.

Charakterystyczne są także problemy językowe, trudności w doborze słów, zapominanie ich i używanie słów niewłaściwych. Zdarza się, że trudne do zrozumienia staje się nie tylko mowa, ale i pismo. Obserwuje się również problem z utrzymaniem kontaktu podczas rozmowy i nieumiejętność podtrzymania konwersacji.

Osoby dotknięte zespołem otępiennym zmagają się z utratą orientacji w miejscu i czasie oraz umiejętnością oceny otoczenia. Nie rozpoznają znanej sobie okolicy, przez co często błądzą i gubią się.

Zaburzeniom funkcji poznawczych mogą towarzyszyć zaburzenia emocjonalne, a także zaburzenia zachowania i motywacji. Zespół otępienny oznacza bowiem utratę inicjatywy i zainteresowań oraz zmianę osobowości, obniżony nastrój czy postawę pasywną.

Typowe jest chwiejne samopoczucie i zachowanie oraz gwałtowne reakcje emocjonalne, często zdecydowanie nieadekwatne do sytuacji.

3. Rodzaje otępienia

Niektóre przyczyny zespołu otępiennego są potencjalnie odwracalne i uleczalne. To na przykład zaburzenia metaboliczne czy niedoczynność tarczycy. Otępienie potencjalnie odwracalne stanowi około 10% przypadków zaburzeń funkcji poznawczych i daje dobre rokowania.

Jego przyczyny to:

• niedobory witamin B1, B12 czy kwasu foliowego,
• hormonalna niedoczynność tarczycy, nadczynność nadnerczy,
• niepożądane działania niektórych leków,
• przewlekłe nadużywanie alkoholu,
• przewlekła hipoglikemia lub hiponatremia,
• niektóre choroby wątroby lub nerek,
• neuroinfekcje: neuroborelioza, gruźlica, grzybica, AIDS,
• zaburzenia psychiczne,
• choroby autoimmunologiczne: toczeń układowy, zapalenie żył,
• zatrucia substancjami takimi jak tlenek węgla, pestycydy czy rozpuszczalnik.

W wielu przypadkach nie ma skutecznego leczenia zapobiegającego rozwojowi lub powstrzymującego rozwój otępienia. W tym kontekście pojawia się:

• otępienie w chorobie Alzheimera,
• otępienie naczyniowe,
• otępienie w chorobie Picka,
• otępienie w chorobie Creutzfeldta-Jakoba,
• otępienie w chorobie Huntingtona,
• otępienie w chorobie Parkinsona,
• procesy rozrostowe w OUN (ośrodkowym układzie nerwowym),
• urazy czaszkowo-mózgowe,
• wodogłowie normotensyjne,
• otępienie w chorobie wywołanej przez wirus nabytego upośledzenia odporności HIV.

Najczęstszą przyczyną choroby są nieodwracalne uszkodzenia mózgu spowodowane zmianami zwyrodnieniowymi, naczyniowymi, infekcyjnymi lub urazami OUN. Najczęściej występujący zespół otępienny ma związek z chorobą Alzheimera.

4. Diagnostyka i leczenie otępienia

W diagnostyce otępienia wykonuje się takie badania jak:

• morfologia (w kierunku anemii),
• badania tarczycy,
• tomografia komputerowa (wykluczenie guzów i tętniaków mózgu),
• badanie w kierunku niewydolności wątroby,
• rezonans magnetyczny,
• badania genetyczne.

Terapia zespołu otępiennego zależy od przyczyny. U około 10 procent pacjentów otępienie jest odwracalne. Dotyczy to przypadków otępienia wywołanych np. niedoborem witaminy B12 czy niedoczynnością tarczycy.

Wciąż nie można wyleczyć zespołów otępiennych takich jak choroba Alzheimera, otępienie naczyniopochodne, otępienie z ciałami Levy’ego czy otępienie czołowo-skroniowe.

W takich sytuacjach leki, które czasowo spowalniają rozwój objawów i opóźniają fazę głębokiego otępienia, a także wsparcie psychologiczne i rehabilitacja mogą jedynie spowolnić postęp choroby.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.