Zespół poboreliozowy – leczenie, objawy i przyczyny
Zespół poboreliozowy oznacza odczuwanie dolegliwości charakterystycznych dla boreliozy, które utrzymują się pomimo leczenia. Główne objawy to zmęczenie oraz bóle stawów i mięśni. Ta jednostka chorobowa jest jednak dla lekarzy kwestią sporną. O ile bowiem dla jednych jest powikłaniem wynikającym z uszkodzenia tkanek przez krętki, dla innych to wciąż niedoleczona borelioza. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest zespół poboreliozowy?
Zespół poboreliozowy (ang. post Lyme syndrome – PLS lub post-Lyme disease syndrome – PLDS) to pojęcie obejmujące objawy charakterystyczne dla boreliozy, które utrzymują się po jej standardowym leczeniu.
Borelioza, znana także jako choroba z Lyme czy krętkowica kleszczowa, jest wielonarządową chorobą wywoływaną przez bakterie – krętki z rodzaju Borrelia burgdorferi sensu lato, które są przenoszone przez kleszcze z rodzaju Ixodes. Chorobotwórczość wobec człowieka udowodniono B. burgdorferi sensu stricto, B. garinii, B. afzelii, B. bissetii, B. spielmanii, B. valaisiana, B. lusitaniae, B. bavariensis, B. kurtenbachii.
Człowiek ulega zakażeniu Borrelia burgdorferi podczas ukąszenia przez zakażonego kleszcza, poprzez wtarcie w zranione miejsce na skórze rozgniecionego owada lub jego kału. Do zakażenia dochodzi w ciągu 24–48 godzin od wymienionych powyżej sytuacji.
Objawy boreliozy
Borelioza jest chorobą, która obejmuje skórę, stawy, układ nerwowy i serce. Do nieswoistych objawów zalicza się: bóle mięśni i stawów, napadowe bóle karku (tzw. objaw Donty), zmęczenie, zaburzenia termoregulacji, nadwrażliwość na alkohol, zaburzenia narządu słuchu, zaburzenia narządu wzroku i zaburzenia poznawcze.
Najczęściej chorobę z Lyme dzieli się na trzy stadia:
- wczesne zlokalizowane (rumień wędrujący ograniczony, objawy grypopodobne),
- wczesne rozsiane (dochodzi do zajęcia wielu narządów w wyniku rozsiewu krętków głównie drogą krwiopochodną, ostrej neuroboreliozy, zapalenia serca, wczesnego zapalenie stawów),
- późne (przewlekłe zespoły bólowe, przewlekłe zmęczenie). Stadium przewlekłe choroby charakteryzuje się przewlekłymi bólami stawów, kaletek maziowych, miejscową lub uogólnioną mialgią oraz wieloma niespecyficznymi objawami neurologiczno-psychiatrycznymi.
Leczenie boreliozy
Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych (PTEILCHZ) i Amerykańskie Towarzystwo Chorób Zakaźnych (IDSA, Infectious Diseases Society of America) w leczeniu boreliozy zalecają antybiotykoterapię trwającą 21 dni.
Do najczęściej stosowanych antybiotyków należą: doksycyklina, amoksycylina, cefuroksym, ceftriakson lub cefotaksym. Odpowiednio wcześnie wdrożona antybiotykoterapia (w I lub II fazie choroby) jest w stanie sprawić, że ustępują dokuczliwe objawy choroby, a patogen zostaje wyeliminowany.
Jednocześnie Międzynarodowe Towarzystwo ds. Boreliozy i Chorób z Nią Powiązanych (ILADS, International Lyme and Associated Diseases Society) rekomenduje leczenie skojarzone, to jest kilkoma antybiotykami, działającymi na różne formy bakterii jednocześnie – w odpowiednio długim okresie czasu. Dlaczego?
Zdaniem ILADS klasyczna antybiotykoterapia jest skuteczna tylko w stadium rumienia wędrującego (I faza zakażenia). W późniejszych stadiach boreliozy niezbędna jest długotrwała i wielolekowa terapia.
2. Przyczyny i objawy zespołu poboreliozowego
Dokładna przyczyna występowania zespołu poboreliozowego nie została poznana. Większość specjalistów jest zdania, że to skutek uszkodzenia tkanek i układu immunologicznego przez krętki w przebiegu infekcji lub wystąpienia reakcji immunologicznej przeciwko Borrelia sp.
Pomimo terapii boreliozy, efektywność której została potwierdzona badaniami diagnostycznymi dowodzącymi brak aktywnej formy drobnoustroju, osoby zmagające się z boreliozą mogą skarżyć się na:
- ból głowy,
- uczucie zmęczenia,
- bóle mięśni i stawów,
- zaburzenia funkcji poznawczych.
3. Rozpoznanie i leczenie zespołu poboreliozowego
Zespół poboreliozowy dla lekarzy jest kwestią sporną. O ile większość z nich objawy charakterystyczne dla boreliozy, które utrzymują się po jej standardowym 3 czy 4 tygodniowym leczeniu jest zespołem poboreliozowym (eksperci z IDSA), dla niektórych są one wciąż aktywną boreliozą, którą nadal należy leczyć antybiotykami (lekarze zrzeszeni w ILADS).
Jakie jest stanowisko IDSA i PTEILCHZ? Ponieważ badania diagnostyczne w przypadku zespołu poboreliozowego wykluczają zwykle aktywne zakażenie, nie zaleca się antybiotykoterapii powtórnej lub przedłużonej. W takiej sytuacji pacjentowi podaje się zwykle leki przeciwzapalne. Z kolei zdaniem specjalistów z ILADS antybiotykoterapia powinna trwać nawet do 4 miesięcy po ustąpieniu objawów (łącznie niekiedy nawet kilka lat).
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.