Ziele lnicy – właściwości, działanie i zastosowanie

Ziele lnicy (Herba Linariae) jest cennym surowcem zielarskim. Pozyskuje się je z lnicy pospolitej (Linaria vulgaris), znanej także jako pantofelki Matki Boskiej. To bylina z rodziny babkowatych (Plantaginaceae). W stanie dzikim występuje w całej Europie i Azji oraz Ameryce Północnej. W Polsce jest pospolita. Jej nazwa rodzajowa pochodzi od lnu siewnego, co ma związek z tym, że była częstym i uciążliwym chwastem tej włóknodajnej oraz oleistej rośliny.

Lnica pospolita rośnie na przydrożach, łąkach, pastwiskach i na kamienistych, suchych stokach. Preferuje stanowiska słoneczne i dobrze naświetlone. Bardzo łatwo przystosowuje się do warunków środowiskowych, szybko się rozprzestrzenia. Nie dość, że może rozmnażać się wegetatywnie poprzez rozłogi, to i wydaje nawet 30 tysięcy nasion roznoszonych przez wiatr.

Linaria vulgaris uprawiana jako roślina ozdobna na rabatach naturalistycznych i łąkach kwietnych. Jej kwiaty nadają się do cięcia. Warto pamiętać, że jest byliną ekspansywną, a pozostawiona w ogrodzie bez kontroli szybko dominuje inne rośliny.

W Polsce rośnie nie tylko lnica pospolita, ale i lnica sznurowata, lnica chalepska, lnica dalmacka, lnica dwudzielna, lnica polna, lnica kreskowana, lnica purpurowa, lnica skalna, lnica wonna, lnica pojedyncza i lnica janowcowata.

Jak wygląda lnica pospolita? Roślina osiąga wysokość od 20 do 90 cm. Wyróżnia się dużymi, jasnożółtymi kwiatami z pomarańczową gardzielą, które na szczycie prostej łodygi są zebrane w grona. Wydziela nieco nieprzyjemny zapach.

Łodyga lnicy jest prosta, wzniesiona, prosta, a liście gęste, nieduże i skrętoległe, kształcie równowąskim lub podługowato-lancetowatym. Owocem jest otwierająca się ząbkami w górnej części torebka. W okresie zakwitania zbiera się górne części łodyg z kwiatami oraz liśćmi. Okres kwitnienia byliny przypada od czerwca do września.

Ziele lnicy swoje właściwości i działanie zawdzięcza obecności wielu substancji aktywnych, takich jak fitosterole, kwasy organiczne (y-oksyglutaninowy, askorbowy), alkaloid peganina, fitosterol, węglowodór n-triakontan, flawonoidy (linaryna, neo-linaryna) i sole mineralne.

Ponieważ lnica pospolita pobudza perystaltykę jelit i przyspiesza przesuwanie mas kałowych, zapobiegając ich zastojowi, wykorzystywana jest głównie jako łagodny środek przeczyszczający. Wskazaniem do jej stosowania wewnętrznego są zaparcia, zaburzenia trawienia, wzdęcia, również bądź zanik lub zmniejszenie zdolności do skurczu jelit oraz dolegliwości związane z nadkwasotą żołądka oraz refluks.

Ponadto roślina posiada właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, także moczopędne i żółciopędne. Wspomaga prawidłową pracę wątroby, pomaga oczyszczać organizm z toksyn. Pomaga również leczeniu hemoroidów tak zapobiegając stanom zapalnym w obrębie chorobowo zmienionych miejsc, jak i ułatwiając wypróżnienie.

Ziele lnicy w formie wodnych wyciągów stosuje się także zewnętrznie, ponieważ:

• przyspieszają gojenie ran i zapobiegają infekcjom,
• wybielają przebarwienia oraz piegi,
• łagodzą zmiany trądzikowe, ograniczają skłonności do występowanie wyprysków,
• tonuje stany zapalne skóry, łagodzą podrażnień tkanek oraz zmiany pojawiające się po ukąszeniach owadów,
• irygacji narządów płciowych oraz okolic oczu w zapaleniu spojówek.

Aby przygotować napar z ziela lnicy, wystarczy 1-2 łyżki płaskie stołowe suszu zalać szklanką wrzącej wody i odstawić pod przykryciem na 20 minut. Po przecedzeniu należy pić pół szklanki napoju, między posiłkami, 2-3 razy dziennie. Zewnętrznie napar polecany jest przy zacienionych oczach, workach pod oczami oraz do okładów przy zapaleniu spojówek.

Aby przygotować odwar z ziela lnicy, 3-4 łyżki stołowe zalewa się szklanką wrzącej wody, gotuje na małym ogniu przez około 10 minut i odstawia pod przykryciem na 15 minut. Miksturę należy przecedzić. Odwar pije się, gdy dokuczają silne zaparcia i bolesne skurcze jelit i dróg żółciowych. Dzienna dawka wynosi 1/3 szklanki wypijana 3 razy dziennie.

Odwar częściej stosuje się zewnętrznie. Wskazaniem są stany zapalne, stłuczenia, ukąszenia, świąd, wynaczynienia podskórne, trądzik, żylaki odbytu, stany zapalne sromu i pochwy.

Przeciwwskazania i skutki uboczne

Choć ziele lnicy uznaje się za bezpieczne, z jego dobroczynnych właściwości nie mogą korzystać wszyscy, nawet jeśli istnieją wskazania. Z uwagi na brak danych nie mogą z niej korzystać małe dzieci, kobiety ciężarne i karmiące piersią.

Jeśli chodzi o skutki uboczne, nie zaobserwowano ich. Surowiec jest uznawany za bezpieczny, jeśli jest stosowany z poszanowaniem zalecanego dawkowania i przeciwwskazań.