Zwiększona dawka hormonów po zażyciu pigułki PO
Współżycie płciowe niesie ze sobą „ryzyko” ewentualnej ciąży. Pamiętajmy, że żadna metoda antykoncepcyjna nie daje 100% pewności. W życiu zdarzają się nieprzewidziane sytuacje, jak przypadkowy stosunek seksualny bez żadnego zabezpieczenia, zawodność środków dotychczas stosowanych, jak: pęknięta lub zsunięta prezerwatywa, a także nieudany (opóźniony) stosunek przerywany. Takich sytuacji, w których kobieta może zajść w niechcianą ciążę można wymieniać wiele. Jednym z możliwych, dostępnych rozwiązań w takiej sytuacji jest zastosowanie antykoncepcji awaryjnej - „ratunkowej”. Polega ona na przyjęciu zapisanych przez lekarza preparatów hormonalnych. Najczęściej stosowane są preparaty zawierające zwiększoną dawkę (750 mikrogramów) lewonorgestrelu. Należy jednak mieć na uwadze metodę, w której stosuje się zwykłe tabletki antykoncepcyjne, tylko, że w większej dawce. Antykoncepcja awaryjna powinna być stosowana tylko w wyjątkowych sytuacjach.
1. Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne
Metoda ta, została opisana po raz pierwszy w 1974 r. przez kanadyjskiego profesora ginekologii Alberta Yuzpe i zakłada ona dwukrotne przyjęcie przez kobietę w 12-godzinnym odstępie czasu dwuskładnikowej
tabletki antykoncepcyjnej zawierającej estrogen i progesteron. Skuteczność terapii jest tym większa im wcześniej przyjęta została pierwsza dawka hormonów. Efekt znacznie spada po 72 h od stosunku.
Jak wspomniano, tabletka antykoncepcyjna, powinna być przyjęta najszybciej jak to tylko możliwe. Odpowiednia, skuteczna dawka zależy od rodzaju przyjmowanego preparatu - najczęściej kobieta przyjmuje około 2-5 tabletek jednorazowo. Ważne są także inne leki przyjmowane przez pacjentkę (przeciwpadaczkowe, ryfampicyna, niektóre antybiotyki), gdyż mogą wchodzić w interakcję z podawanymi hormonami (zmniejszać lub zwiększać ich skuteczność). Dostępne tabletki należy przyjąć dwukrotnie w odstępie 12-godzinnym jak najszybciej po stosunku, najpóźniej do 72 godzin.
2. Mechanizm działania tabletek antykoncepcyjnych
Najbardziej prawdopodobnym mechanizmem działania dwuskładnikowej tabletki antykoncepcyjnej, jako metody „awaryjnej” jest hamowanie lub opóźnianie owulacji. Ostatnie badania przedstawiają dość silne argumenty potwierdzające to założenie. Wynika z nich także, że antykoncepcja „awaryjna” jest nieskuteczna po owulacji. Podkreśla się także dość kontrowersyjny fakt, że ten rodzaj antykoncepcji nie ma nic wspólnego z wywołaniem wczesnego poronienia, chociaż w 100% nie można tego wykluczyć.
Działanie dużych dawek hormonów (estrogen, progesteron), zawartych w przyjętych tabletkach uniemożliwia powstanie ciąży poprzez:
- zahamowanie uwalniania komórki jajowej, poprzez supresyjnie działanie na hormony przysadki,
- wpływ na zagęszczenie śluzu szykowego, co znacznie utrudnia ruch plemników,
- wysokie dawki progesteronu powodują zmiany w endometrium utrudniając implantację zarodka w błonie śluzowej macicy-teza ta obecnie zastała podważona licznymi badaniami naukowymi.
3. Działania niepożądane antykoncepcji hormonalnej
Występują dość powszechnie, jednak nie są groźne dla kobiety. Obejmują przede wszystkim:
- nudności i wymioty,
- tkliwość piersi,
- nieregularne krwawienia z pochwy,
- bóle i zawroty głowy.
Pojawienie się wymiotów w ciągu trzech godzin od spożycia tabletek może stwarzać ryzyko niecałkowitego wchłonięcia się preparatu. Skutkować to może zmniejszoną skutecznością antykoncepcyjną. W takim przypadku należy rozważyć przyjęcia dodatkowej dawki leku.
Aby zapobiec wymiotom można:
- spożywać tabletki z pokarmem,
- osoby wrażliwe powinny otrzymać typowy lek przeciwwymiotny,
- rozłożyć spożywanie tabletek, aby jedną z dawek przyjąć przed snem.
4. Skuteczność antykoncepcji hormonalnej
Jak wspomniano skuteczność jest tym większa im wcześniej zostały przyjęte tabletki i dramatycznie spada po 72 godzinach od niezabezpieczonego stosunku. Wskaźnik Pearla (liczba ciąż w ciągu roku u 100 kobiet stosujących daną metodę) jest różny w zależności od momentu przyjęcia pierwszej dawki hormonów. Wynosi on odpowiednio:
- 2,0% jeśli pierwsza dawka została przyjęta w ciągu 24h,
- 4,1% jeśli pierwsza dawka została przyjęta w ciągu 48h,
- 4,7% jeśli pierwsza dawka została przyjęta w ciągu 72h.
Antykoncepcji awaryjna wykorzystująca tak powszechnie stosowane w Polsce dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne, powinna być wykorzystywana tylko w wyjątkowych okolicznościach.
Podanie dużych dawek hormonów nie pozostaje bez wpływu na organizm kobiety. Metoda antykoncepcji, jak każda inna, nie daje 100% gwarancji skuteczności zapobiegania ciąży. Jeśli miesiączka opóźnia się o przynajmniej 3 dni należy mimo wszystko wykonać test ciążowy.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.