Neuropatia cukrzycowa - rodzaje, przyczyny, objawy, leczenie

Neuropatia cukrzycowa to najczęstsze i stwarzające najwięcej problemów powikłanie cukrzycy. Jest ono powiązane z największą umieralnością i obciążeniami finansowymi dla leczenia cukrzycy. Podczas neuropatii cukrzycowej następuje uszkodzenie obwodowych nerwów czuciowych – to dzięki nim można czuć, gdy ktoś nas dotknie czy gdy nadepniemy na coś ostrego; poczujemy ból, gdy dotkniemy czegoś gorącego; wiemy, gdzie mamy rękę, nogę. Choroba ta powoduje silny ból i pogarsza jakość życia chorych. Powoduje tzw. zespół stopy cukrzycowej, który prowadzi do zgorzeli i utraty kończyny. Choroba ta może przebiegać skrycie i długi czas pozostać nierozpoznana lub ujawnić się niecharakterystycznymi objawami.

1. Rodzaje neuropatii cukrzycowej

Wskazać można różne rodzaje neuropatii cukrzycowej. Mogą towarzyszyć im pojawieniu się różne objawy a do ich leczenia wykorzystuje się odmienne metody. Neuropatie cukrzycowe dzieli się na:

• neuropatię utajoną – jest rozpoznawana na podstawie nieprawidłowości wykrywanych badaniami elektrodiagnostycznymi i ilościowymi badaniami czucia;
• uogólnioną neuropatię objawową z cechami symetrycznego zajęcia nerwów czuciowych i ruchowych unerwiających części kończyn oraz układu autonomicznego;
• zespoły ogniskowe.

Zobacz film: "Cukrzyca a nadciśnienie"

Oprócz tego neuropatia może mieć różny zasięg. Z tego względu wyróżnić można:

• mononeuropatię;
• polineuropatię.

Powikłaniem cukrzycy) zaliczanym do neuropatii cukrzycowej jest także neuropatia autonomiczna. Jej cechą charakterystyczną jest to, że występuje ona bez związku z innymi przyczynami neuropatii.

2. Przyczyny i objawy neuropatii cukrzycowej

Wskazuje się wiele przyczyn zwiększających prawdopodobieństwo pojawianie się cukrzycy. Podobnie jest w przypadku uszkodzenia obwodowych nerwów czuciowych. Przyczynami powstania neuropatii cukrzycowej mogą być:

• hiperglikemia – podwyższone stężenie glukozy we krwi prowadzi do zmian w budowie włókna nerwowego, które staje się podziurawione i nie przewodzi prawidłowo impulsów nerwowych;
• palenie papierosów;
• nadużywanie alkoholu;
• hiperlipidemia – zbyt wysoki poziom cholesterolu we krwi;
• predyspozycja genetyczna.

Neuropatia cukrzycowa początkowo może nie dawać żadnych objawów (postać utajona choroby). Przy dobrej kontroli glikemii można opóźnić jej rozwój. Do objawów choroby m.in. należą:

• zaburzenia czucia;
• parestezje;
• zniesienie odruchów ścięgnistych;
• ostrą przeczulicę dotykową;
• upośledzenie funkcji motorycznej kończyn;
• drętwienie, mrowienie, pieczenie i palenie;
• ból – o różnym charakterze i natężeniu, głównie w okolicach stóp, zwykle w godzinach nocnych;
• zmniejszenie siły mięśniowej, zanik mięśni];
• zespół piekących stóp;
• nocne skurcze łydek;
• zasinienie stóp;
• niedowład nóg;
• upośledzenie czynności autonomicznych – może objawiać się zmniejszoną potliwością, suchą i chłodną skórą, zimnymi stopami, ranami, które trudno się goją, pojawiają się owrzodzenia, jest zmniejszona tolerancja wysiłku fizycznego, pojawiają się obrzęki, obniżenie popędu płciowego, zaburzenia erekcj.

Ból, który może być głęboko zlokalizowany, nasila się w nocy. Jego natężenie jest zmienne – od przeszywającego do łagodniejszego. Jednakże zespoły silnego bólu są zwykle samoograniczające i trwają od kilku miesięcy do kilku lat. Włączenie się do stanu chorobowego włókien proprioceptywnych (odbierających bodźce z ustroju) prowadzi do wystąpienia zaburzeń chodu, zaniku łuku stopy wraz z licznymi złamaniami kości stępu.

Należy podkreślić, że wczesnym objawem polineuropatii obwodowej jest zmniejszone czucie wibracji.

Mononeuropatia nie jest tak częsta jak polineuropatia. Objawami charakterystycznymi dla tego zespołu są: nagłe opadanie nadgarstka, opadanie stopy lub porażenie trzeciego, czwartego albo szóstego nerwu czaszkowego. Mononeuropatia cechuje się ponadto wysokim stopniem samoistnej odwracalności, zachodzącej zwykle na przestrzeni kilku tygodni.

Neuropatia autonomiczna może się objawiać na wiele sposobów. Głównym obszarem dotykanym przez ten rodzaj neuropatii jest zaburzenie motoryki górnego odcinka przewodu pokarmowego z powodu uszkodzenia układu przywspółczulnego. Mogą pojawić się zaburzenia motoryki przełyku w postaci trudności w przełykaniu (tzw. dysfagia), opóźnienie opróżniania żołądka, zaparcia bądź biegunki. Ten ostatni objaw często występuje nocą.

Neuropatia autonomiczna układu krążenia występuje u 10-20% chorych w momencie rozpoznania cukrzycy i u ponad 50% chorych po 20 latach trwania cukrzycy. Objawia się hipotonią ortostatyczną i omdleniami, a także bezobjawowym niedokrwieniem mięśnia sercowego i bezbólowym zawałem serca, upośledzeniem zdolności do zmiany rytmu serca aż do całkowitej sztywności częstości skurczów, tachykardią spoczynkową jako wyraz uszkodzenia nerwu błędnego. W doniesieniach opisywane są przypadki zatrzymania krążenia i oddychania, powodujące nagłą śmierć, przypisywane wyłącznie autonomicznej neuropatii.

3. Zapobieganie i leczenie

Neiropatię cukrzycową rozpoznaje się po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu lekarskiego, badaniu neurologicznym i specjalistycznych badaniach dodatkowych, które określają przewodnictwo włókien nerwowych. Aby zapobiec wystąpieniu neuropatii cukrzycowej, należy właściwie leczyć stany przedcukrzycowe i utrzymywać właściwy poziom glikemii. Ważnym elementem profilaktyki jest stosowanie odpowiedniej diety cukrzycowe, zakaz palenia papierosów i picia alkoholu, niestosowanie leków niekorzystnie wpływających na układ nerwowy, unikanie stresów.

Często stosuje się leczenie neuropatii cukrzycowej dożylnymi preparatami ludzkich immunoglobulin. Najczęściej stosuje się to u chorych z obwodową neuropatią cukrzycową związaną z autoimmunizacją przeciwko komórkom nerwowym. Leczenie to jest dobrze tolerowane i uważane za bezpieczne.

Natomiast w leczeniu bólu wykorzystuje się środki przeciwdepresyjne, przeciwdrgawkowe, kwas liponowy, ponieważ środki przeciwbólowe są niewystarczające w tym przypadku.

4. Inne rodzaje neuropatii cukrzycowej

Istnieje także neuropatia układu moczowo-płciowego, będąca jedną z najczęstszych przyczyn zaburzeń wzwodu, które występują u około 50% mężczyzn, u których wystąpiły objawy cukrzycy. Neuropatia ta może również powodować zaburzenia seksualne u kobiet, a także zaleganie moczu w pęcherzu moczowym. Neuropatia cukrzycowa autonomiczna może dotyczyć również narządu wzroku, wywołując zaburzenia reakcji źrenic na światło, a także mieć wpływ na termoregulację, powodując zaburzenia potliwości.

Badania diagnostyczne w cukrzycy typu 1 powinny być wykonywane po 5 latach od momentu zachorowania, o ile wcześniej nie występują objawy, sugerujące obecność neuropatii. Natomiast w cukrzycy typu 2 – w momencie rozpoznania choroby. Diagnostyka opiera się na badaniu czucia dotyku, czucia bólu (badane okolice to podeszwowa część stopy, opuszki I i V palca, głowy kości śródstopia, okolica podstaw kości śródstopia oraz okolica piętowa), badaniu czucia wibracji (na kostce bocznej, przyśrodkowej, górnej części kości piszczelowej, grzbiecie palucha, V palca; oznaczenie progu czucia wibracji należy wykonywać trzykrotnie, dla obu stron ciała, obliczając średni wynik z 3 prób), badaniu czucia temperatury oraz badaniu elektroneurofizjologicznym.

Neuropatia cukrzycowa układu moczowo-płciowego objawia się dolegliwościami takimi jak:

• trudności w oddawaniu moczu;
• problemy z erekcją;
• częste infekcje dróg moczowych.

Neuropatia źrenic (czyli retinopatia cukrzycowa) to zaburzenia odruchów źrenicy wywołane zmianami zwyrodnieniowymi naczyń włosowatych w siatkówce. Po jakimś czasie może dojść do pogorszenia stanu siatkówki, a nawet do jej martwicy. Początkowo może nie mieć objawów, przy postępowaniu neuropatii pojawiają się problemy ze wzrokiem, a kiedy zniszczenia są zaawansowane, dochodzi do ślepoty. Pierwsze zmiany można zauważyć tylko podczas specjalistycznych badań lekarskich – jest to badanie dna oka, zalecane jako doroczne badanie profilaktyczne u osób chorych na cukrzycę.

Neuropatia cukrzycowa może być również związana z układem trawienia. Objawy neuropatii cukrzycowej w przewodzie pokarmowym:

• zaburzenia trawienia;
• hipoglikemia poposiłkowa;
• uczucie pełności żołądka.

Nefropatia cukrzycowa to neuropatia cukrzycowa dotykająca nerek. Także tutaj może dojść do uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych, ich zgrubienie, co w efekcie może wywołać niewydolność nerek. Rzadziej w przebiegu cukrzycy pojawia się odmiedniczkowe zapalenie nerek lub martwica brodawek nerkowych.

Polineuropatia cukrzycowa skóry i błon śluzowych objawia się jej przesuszeniem i łuszczeniem. Częste są infekcje bakteryjne i grzybicze w obrębie skóry i błon śluzowych, także infekcje intymne. Gojenie ran w cukrzycy jest zwykle zaburzone właśnie z tego powodu. Rzadziej wywołuje owrzodzenia i zmiany ropne. Neuropatia pojawia się najczęściej na stopach i jest to tzw. „stopa cukrzycowa”. To zwykle pieczenie, mrowienie i drętwienie, które z czasem mogą na tyle się rozwinąć i doprowadzić do takich zniszczeń w obrębie nerwów i naczyń krwionośnych, że wymagają amputacji stopy.

Dużo rzadziej cukrzyca wywołuje neuropatie nerwów w mózgu. W bardzo rzadkich przypadkach cukrzyca doprowadza do miażdżycy większych naczyń w mózgu i udarów niedokrwiennych. Neuropatia cukrzycowa to u niektórych pacjentów trachykardia spoczynkowa (czyli przyspieszenie bicia serca w stanie spoczynku).

Bardzo ważne jest, by chorzy na cukrzycę byli szczególnie wyczuleni na powyższe objawy. Powikłania cukrzycy pojawiają się zwykle u osób ze źle kontrolowaną cukrzycą i z wahaniami glikemii, jednak badania profilaktyczne w kierunku najczęstszych powikłań tej choroby są zalecane dla wszystkich cukrzyków.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.