Objaw Trendelenburga – przyczyny, objawy i leczenie
Objaw Trendelenburga, czyli opadnięcie miednicy po stronie zdrowej kończyny dolnej przy obciążeniu nogi chorej, wskazuje na osłabienie bądź niewydolność mięśnia pośladkowego kończyny podporowej. Jest następstwem wrodzonego zwichnięcia stawu biodrowego, stanu zapalnego stawu biodrowego czy porażenia mięśni pośladkowych. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest objaw Trendelenburga?
Objaw Trendelenburga to opadanie miednicy po stronie przeciwnej w fazie obciążenia kończyny: chodu lub stania na jednej nodze. Jest manifestacją niewydolności odwodzicieli stawu biodrowego: mięśnia pośladkowego średniego i małego. Nazwa zjawiska pochodzi od nazwiska niemieckiego chirurga Friedricha Trendelenburga.
Na czym polega? Punktem odniesienia są kolce biodrowe przednie i tylne. Te po stronie uniesionej nogi znajdują się niżej w porównaniu z przeciwną stroną ciała. Opadaniu miednicy zapobiegają mięśnie pośladkowy średni, pośladkowy mały oraz pozostałe mięśnie miedniczne.
Gdy aparat mięśniowy nie jest wystarczająco silny, by ustabilizować miednicę, obserwuje się objaw Trendelenburga. Charakterystyczne jest, że pacjenci, u których obserwuje się objaw Trendelenburga często utykają. Z powodu kolebania się na boki, gdy objaw jest obustronny, można zaobserwować kaczkowaty chód.
Ponadto objawowi Trendelenburga towarzyszy objaw Duchenne’a, którego istotą jest opadanie miednicy na zdrową stronę ciała, co skutkuje przesunięciem środka ciężkości ciała. W rezultacie pacjent pochyla górną część tułowia w stronę nogi podpartej o podłoże. Z uwagi na częste współistnienie obu objawów nazywa się je objawem Trendelenburga–Duchenne’a.
Zobacz także:
2. Przyczyny objawu Trendelenburga
Przyczyną objawu Trendelenburga zjawiska jest:
- dysplazja stawu biodrowego, czyli nieprawidłowy rozwój elementów tworzących staw biodrowy, dysplazja stawu biodrowego ze zwichnięciem u dzieci chodzących,
- zwichnięcie stawu biodrowego,
- niewydolność mięśni pośladkowych (mięśni odwodzicieli, zwłaszcza pośladkowego średniego). Może to być konsekwencja urazu, ucisku czy rany kłutej,
- porażenie nerwu pośladkowego górnego,
- obecność stawów rzekomych (po złamaniach szyjki kości udowej),
- biodro szpotawe,
- choroba Perthesa, czyli jałowa martwica głowy kości udowej. Obserwuje się wówczas utykanie, przykurcze, wyszczuplenie pośladka po chorej stronie, skrócenie kończyny,
- dystrofie mięśniowe,
- powikłanie zabiegów operacyjnych w okolicy stawu biodrowego,
- uraz okolicy stawu biodrowego.
3. Na czym polega test Trendelenburga?
Objaw Trendelenburga można zaobserwować podczas przeprowadzania testu Trendelenburga (test stania na jednej nodze). Jego celem jest ocena pracy i wydolności mięśni odwodzicieli uda: mięśni pośladkowych (mięsień pośladkowy średni i mały) oraz funkcjonowania stawu biodrowego.
Test jest bardzo prosty i wykonuje się go osobno dla obydwu kończyn dolnych. Wymaga, by pacjent stanął na jednej nodze, drugą zgiął w stawie kolanowym i biodrowym, po czym ją uniósł.
W pozycji stojącej jednonóż miednica powinna być ustawiona poziomo, a podczas chodu należy wykonywać tylko niewielki ruch oscylacyjny w płaszczyźnie czołowej. Ma to związek z tym, że struktura jest utrzymywana siłą mięśni odwodzicieli stawu biodrowego.
Gdy obserwuje się opadanie miednicy na stronę podniesionej nogi, czyli nogi zdrowe, mówi się o dodatnim objawie Trendelenburga. Ten może wystąpić po jednej lub po obu stronach.
Gdy objaw Trendelenburga jest ujemny, po uniesieniu kończyny dolnej nie obserwuje się opadania miednicy. Wówczas kolce biodrowe przednie i tylne pozostają na jednym poziomie lub unoszą się po stronie niepodpartej kończyny w porównaniu ze stroną, na której badana osoba stoi.
4. Leczenie objawu Trendelenburga
Dodatni objaw Trendelenburga wskazuje na różne nieprawidłowości w obrębie miednicy. Zwykle pacjent wymaga terapii. Ta opiera się na rehabilitacji ruchowej, czyli wykonywaniu ćwiczeń wzmacniających mięśnie pośladków oraz zabiegach fizykoterapeutycznych oraz masażach, które mają niwelować przykurcze i zaniki mięśniowe, a i utrzymać ruchomość stawu biodrowego.
Czasem niezbędny jest zabieg operacyjny. Wszystko zależy od bezpośredniej przyczyny patologii. Objaw Trendelenburga powinien być bodźcem do podjęcia działań, by nie dopuścić do wystąpienia powikłań, takich jak przykurcze, zaniki mięśniowe czy skrzywienie kręgosłupa. Terapię opracowuje lekarz ortopeda w porozumieniu z rehabilitantem oraz fizjoterapeutą.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.