Owsica - czym jest, objawy, leczenie

Owsica to inwazyjna choroba pasożytnicza. Powoduje ją owsik ludzki należący do rodziny nicieni. Pasożytują one w jelicie grubym, wyrostku robaczkowym oraz końcowym odcinku jelita cienkiego. Dorosłe owsiki wydalane są czasem z kałem – są to małe, białe robaczki. Pasożyty mają otwór gębowy w przedniej części ciała, zakończony trzema kurczliwymi wargami, za pomocą których przyczepiają się do błony śluzowej jelit i wysysają z nich treść pokarmową, którą się żywią.

Samce giną po zapłodnieniu samic, które wymierają po złożeniu jaj. Samica pasożyta składa ok. 8000-12000 jaj w okolicy odbytu lub - w przypadku kobiet - na przedniej ścianie pochwy. Jaja składane są poza organizmem człowieka, gdyż zapewnia im to odpowiednią temperaturę do rozwoju, czyli ok. 30-36 stopni Celsjusza.

Chorzy, dotykając palcami okolic intymnych i bielizny osobistej, zbierają na swoje ręce jajeczka (mogą się one znajdować również w pościeli), a następnie przy braku higieny dostają się one do przewodu pokarmowego poprzez połykanie lub wdychanie jaj. Dlatego też owsica u dzieci jest chorobą stosunkowo częstą, gdyż nie dbają one o higienę, np. po skorzystaniu z toalety czy przebudzeniu się. Nie oznacza to jednak, że nie może się ona rozwijać u dorosłych.

Owsica u dorosłych występuje dużo rzadziej niż u dzieci, w przypadku których objawy są dużo łatwiejsze do zdiagnozowania. Należą do nich:

• utrata apetytu;
• spadek masy ciała;
• bladość skóry;
• podkrążone oczy;
• nadpobudliwość ruchowa związana ze świądem w okolicach odbytu;
• zmiany wypryskowe w okolicy odbytu;
• zaburzenia snu i trudności w koncentracji;
• zgrzytanie zębami.

Objawy owsicy nasilają się głównie nocą, gdy samice pełzną po skórze. Staje się to przyczyną bezsenności, skłonności do płaczu i rozdrażnienia. Dodatkowo, w przypadku kobiet i dziewczynek może pojawić się zapalenie pochwy i sromu.

Owsicą można zarazić się nie tylko poprzez brak higieny czy retroinwazję (larwy rozwijające się z jaj znajdujących się na odbycie wracają z powrotem przez odbytnicę do jelita grubego), ale ryzyko zakażenia wzrasta także poprzez przebywanie w większych skupiskach, takich jak: przedszkola, żłobki, domy dziecka, itp. Rozpoznanie owsicy następuje poprzez badanie kału na obecność jaj, w ciężkich przypadkach samic pasożyta.

Owsica rozpoznawana jest, gdy stwierdzi się dojrzałe osobniki w okolicach odbytu lub w kale, bądź też jaja owsików w wymazie z pochwy czy odbytu. Leczenie owsicy może odbywać się za pomocą środków farmakologicznych na bazie mebendazolu, albendazolu lub pyrantelu. Leczenie przeprowadza się dwukrotnie w ciągu dwóch tygodni, gdyż preparaty farmakologiczne nie niszczą jajeczek, a tylko osobniki dorosłe.

Ponadto w trakcie kuracji powinno się zlikwidować źródła ponownego zakażenia. Na przykład, dzieci w czasie leczenia powinny mieć na noc zakładane dość obcisłe majteczki, które codziennie rano należy zmieniać. Bielizna pościelowa powinna być wymieniona przed prowadzonym leczeniem i po nim. Nakrycia, naczynia i inne powszechnie używane przedmioty, np. zabawki dzieci, powinny także być odpowiednio oczyszczone i wydezynfekowane. Wszędzie tam mogą pojawić się bowiem przyklejone w zasuszonym pyle jajeczka owsików.

Źródła

1. Dziubek Z., Choroby zakaźne i pasożytnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2000, ISBN 83-200-2748-9.
2. Buczek A. Choroby pasożytnicze - epidemiologia, diagnostyka, objawy, FnRRRKDN, Lublin 2005, ISBN 83-921869-9-0
3. Cianciara J., Juszczyk J., Choroby zakaźne i pasożytnicze, Czelej, Lublin 2007, ISBN 978-83-60608-34-0
4. Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A., Choroby zakaźne i pasożytnicze - epidemiologia i profilaktyka, Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2007, ISBN 978-83-7522-010-0