Trwa ładowanie...

Psychopata - kim jest i jak go rozpoznać. Związek z psychopatą

Psychopata umie trafnie odgadywać potrzeby emocjonalne kobiety
Psychopata umie trafnie odgadywać potrzeby emocjonalne kobiety (Zdjęcie mężczyzny agresywnego w stosunku do swojej partnerki / Shutterstock)

Psychopata w rodzinie - to brzmi jak historia rodem z kryminału albo thrillera. Niestety bardzo często zdarza się, że w naszym życiu pojawia się taka osoba i sieje w nim zamęt. Sam termin "psychopata” zwykle rezerwuje się dla osób przejawiających agresywny lub przestępczy wzorzec antyspołecznego zaburzenia osobowości. Jednak taki człowiek wbrew pozorom to nie tylko seryjny morderca, oszust czy uliczny gangster. Kim jest psychopata i jak bronić się przed toksycznym związkiem z taką osobą?

spis treści

1. Kim jest psychopata?

Mówiąc "psychopata”, myśli się zwykle o gangsterach i seryjnych mordercach. W rzeczywistości większość psychopatów funkcjonuje stosunkowo normalnie w życiu zawodowym i społecznym, nie wzbudzając żadnych podejrzeń.

Często nam się wydaje, że psychopatę możemy rozpoznać z daleka. Tymczasem często są to ludzie biznesu, przedsiębiorcy i osoby zajmujące się na co dzień najróżniejszymi rzeczami.

Zobacz film: "Długotrwały związek"

Psychopata to osoba o pewnych zaburzeniach osobowości i wahaniach emocjonalnych.

W psychopatologii nie używa się terminu „psychopatia”. Częściej stosuje się określenia typu „socjopatia” albo osobowość dyssocjalna. Oznacza to, że takich ludzi traktuje się jakby mieli dwie lub więcej różnych osobowości.

Charakterystyczne cechy dla psychopaty to:

  • bezwzględne nieliczenie się z uczuciami innych,
  • duża różnica między zachowaniem a obowiązującymi normami społecznymi,
  • silna i utrwalona postawa nieodpowiedzialności,
  • lekceważenie reguł i zobowiązań społecznych,
  • ignorowanie autorytetów,
  • niemożność utrzymania trwałych związków, chociaż nie ma trudności w ich nawiązywaniu,
  • instrumentalne traktowanie osób (tzw. „pasożyty społeczne i drapieżnicy”),
  • manipulowanie ludźmi dla zyskania określonych gratyfikacji,
  • bardzo niska tolerancja na frustrację,
  • agresywność, zachowania gwałtowne,
  • niezdolność do przeżywania poczucia winy i empatii,
  • racjonalizowanie własnych błędów, które są źródłem konfliktów z otoczeniem,
  • obwinianie innych,
  • niezdolność do korzystania z doświadczeń, np. kar,
  • narcystyczne przekonanie o własnej wyjątkowości,
  • „moralna ślepota” i brak sumienia,
  • niejednokrotnie okrucieństwo i brak poszanowania praw innych,
  • w okresie dorastania częste zachowania patologiczne – kłamstwa, kradzieże, rozboje, nadużywanie alkoholu,
  • obniżony poziom odczuwania lęku, tendencja do poszukiwania wrażeń i adrenaliny.

2. Nietypowe cechy psychopaty

Osoby ze skłonnościami psychopatycznymi zwykle nie wyglądają tak jak na filmach. Dobrze maskują się w tłumie i mają zdolność do manipulacji innymi ludźmi. Po czym więc można ich poznać? Na to pytanie starają się odpowiedzieć naukowcy.

2.1. Wybory żywieniowe psychopaty

Naukowcy z Uniwersytetu w Innsbrucku (Austria) przeprowadzili ciekawy eksperyment. Przebadali 950 osób pod kątem ich preferencji żywieniowych. Badani zostali podzieli na dwie grupy. Pierwsza, licząca 500 osób, została poproszona o ocenienie, jak bardzo lubi pewne potrawy. Grupa składała się z mężczyzn i kobiet, o średniej wieku 35 lat. Potem badani rozwiązywali test osobowości, który sprawdzał m.in. ich poziom agresji i cechy osobowości. Okazało się, że osoby, które preferują gorzkie napoje i potrawy, są bardziej skłonne do przejawiania zachowań psychopatycznych. Badani potwierdzili wyniki swojego eksperymentu na drugiej grupie.

Według naukowców preferencja gorzkich smaków okazuje się być solidnym wyznacznikiem skłonności makiawelicznych, psychopatycznych, narcystycznych i sadystycznych. Nie potrafią jednak do końca wyjaśnić tego dziwnego związku.

2.2. Wybory muzyczne i modowe psychopaty

Osoby ze skłonnościami psychopatycznymi słuchają też określonych gatunków muzyki. Naukowcom z Uniwersytetu w Nowym Jorku udało się zidentyfikować konkretne utwory, których słuchają osoby mające osobowość psychopatyczną. Okazuje się, że słuchają oni głównie rapu i metalu.

Ulubionym kawałkiem psychopatów jest piosenka "No Diggity" w wykonaniu Blackstreet, Dr. Dre i Queen Pen. Do preferowanych piosenek należą też utwory Eminema, szczególnie "Lose Yourself".

Osobom ze skłonnościami psychopatycznymi do gustu nie przypadną utwory "My Sharona" (The Knack) i "Titanium" (David Guetta i Sia).

5 oznak, że żyjesz w toksycznym związku. Nie są oczywiste
5 oznak, że żyjesz w toksycznym związku. Nie są oczywiste [6 zdjęć]

Kochasz swoją drugą połowę i pewnie masz poczucie, że obdarza cię troską i opieką. Czy zastanawiałeś

zobacz galerię

Nie tylko wybór jedzenia i gust muzyczny mogą świadczyć o osobowości psychopatycznej. Naukowcy z Uniwersytetu Waszyngtońskiego zaobserwowali, że cechy należące do tzw. ''mrocznej triady'', czyli makiawelizm, narcyzm i psychopatia mają swoje odzwierciedlenie w ubiorze i wyglądzie dotkniętych nimi osób.

W eksperymencie przeprowadzonym przez badaczy udział wzięło 111 studentów, głównie kobiety. Najpierw sfotografowano ich w codziennych strojach, potem poproszono o zmycie makijażu, związanie długich włosów i przebranie się w zwykłe koszulki i dresowe spodnie. Fotografie wykonano ponownie.

Następnie uczestnicy mieli wykonać testy osobowości. O uczestnikach eksperymentu wypowiadały się też ich znajomi. W ten sposób naukowcy określili osobowość poszczególnych uczestników eksperymentu.

Zdjęcia badanych przedstawiono innej grupie, która oceniała tylko atrakcyjność fizyczną. W przypadku strojów codziennych badani wskazywali, że bardziej atrakcyjne są osoby, które w teście osobowości przejawiały cechy przynależne do ''mrocznej triady''. W przypadku zdjęć, w których wszyscy uczestnicy byli ubrani w dresy i nie mieli makijażu, nie zauważono związku między atrakcyjnością, a cechami psychopatycznymi.

Z eksperymentu wynika, że osoby o cechach psychopatycznych lepiej zachowują pozory, bardziej dbają o swój wygląd i doskonale zdają sobie sprawę z tego, co podoba się innym ludziom i potrafią to wykorzystać.

3. Psychopata w związku

Konflikty w związku nie dziwią nikogo, przecież normalne, że zawsze może zdarzyć się kłotnia, a nawet awantura. Co jednak zrobić jeżeli jest to związek toksyczny? Jak poznać, czy tworzymy relację z psychopatą?

Toksyczne związki to takie, w których odczuwamy więcej cierpienia niż satysfakcji. To takie, w których więcej dajemy z siebie, niż otrzymujemy od drugiej osoby.

Toksyczne relacje często przybierają charakter uzależnienia, co oznacza, że jedna osoba w relacji ma wrażenie, że nie potrafi żyć bez drugiej osoby, nawet pomimo psychicznej i fizycznej krzywdy.

Co sprawia, że partnerzy mimo wszystko brną w toksyczny związek i nie potrafią rozstać się ze swoim oprawcą? Psychopata to świetny obserwator, urodzony aktor i manipulator. Chociaż sam nie jest w stanie odczuwać żadnych emocji, doskonale reaguje na konkretne przejawy uczuć u innych, a szczególnie wyczulony jest na oznaki słabości drugiej osoby. W ten sposób trzyma je przy sobie.

Psychopatą może być każdy, bez względu na płeć, wiek, rodzaj wykonywanego zawodu i historia rodzinna.

3.1. W jaki sposób psychopata manipuluje partnerami

W jaki sposób psychopata zdobywa zaufanie u partnerów mimo tylu wad? Zazwyczaj jest czarujący, działa jak magnes, przynosi kwiaty, obsypuje komplementami, intensywnie hipnotyzuje spojrzeniem, gdyż ze względu na brak odczuwania lęku podtrzymuje dłużej kontakt wzrokowy niż sugerowałby kontekst społeczny.

Cechy, po których poznasz socjopatę
Cechy, po których poznasz socjopatę [5 zdjęć]

Na pierwszy rzut oka, taka osoba niczym nie różni się pozostałych. Zazwyczaj jest inteligentna, wygadana,

zobacz galerię

Psychopata zapewnia o swej dobroci, wsparciu, chęci niesienia pomocy oraz stosuje manipulację, by przekonać do siebie partnera lub partnerkę – potencjalną ofiarę.

Mechanizmem przywiązania bywa bardzo często seks. Podczas zbliżeń intymnych wydziela się mnóstwo oksytocyny – hormonu odpowiedzialnego m.in. za budowanie zaufania między ludźmi.

Psychopata umie trafnie odgadywać potrzeby emocjonalne drugiej osoby i poprzez doświadczenia erotyczne silnie ją ze sobą wiąże. Mężczyzna o aspołecznym typie osobowości „odkrywa karty” bardzo powoli, by nie spłoszyć za wcześnie ofiary.

Partner z czasem spostrzega, że jego lub jej wyobrażenie jest dalekie od ideału, ale czasem jest już bardzo trudno wyplątać się z destrukcyjnego związku.

Zdaniem mgr Anny Ręklewskiej, znanej psycholog - *często osoby wchodzące w toksyczne związki mają dużo nieuświadomionych lęków, poczucie krzywdy wynikające z ich wcześniejszych doświadczeń z dzieciństwa czy traumatycznych lub bardzo przykrych doświadczeń z ważnymi osobami z ich przeszłości lub z poprzednimi partnerami.

- Jeśli chcemy przerwać toksyczną relację, warto ustalić dość krótki okres, np. jeden miesiąc, na podjęcie konkretnych kroków, by zerwać niszczący związek.

Jeśli chcemy, by analiza naszej trudnej sytuacji w związku była bardziej obiektywna, dobrze jest skorzystać z pomocy zaufanych przyjaciół, w obecności których powinniśmy zrobić na głos lub na kartce bilans naszych emocji, naszego samopoczucia w wyniszczającym nas związku, bilans wszystkich cierpień, które przeżyliśmy w związku - komentuje psycholog.

- Kiedy wszystkie rzeczy, które wyniszczają nas w obecnym związku, znajdą się w polu naszego widzenia czy słyszenia, dobrze jest przedyskutować z naszym przyjacielem lub naszą przyjaciółką, czy te kilka dobrych rzeczy, których również w tym związku doświadczyliśmy, warte jest tych wszystkich cierpień.

Warto też przy tym pamiętać, że możemy spotkać na swej drodze partnera, który oprócz dobrych rzeczy w związku, zapewni nam też poczucie bezpieczeństwa i brak tak mocno odczuwalnych cierpień - dodaje.

Gdy podejmiemy już decyzję o rozstaniu, warto pamiętać, by zapewnić sobie wsparcie przyjaciół, zajęcie czasu przez jakieś hobby, intensywny wysiłek, np. jakiś rodzaj sportu, czy uczestnictwo w innych aktywnościach, które pozwolą nam oderwać się od trudnego okresu.

Warto też skorzystać z pomocy specjalisty psychologa, który pomoże nam odzyskać równowagę psychiczną.

3.2. Jak uwolnić się z toksycznego w związku

Nie ma chyba lepszego przykładu dla najbardziej wyniszczającej i destrukcyjnej relacji, niż związek z psychopatą. Na uwagę zasługuje fakt, że osoba, która raz zwiąże się z psychopatą, ma tendencje do wchodzenia później w podobnego typu relacje, co przekonuje ją do myślenia, że po prostu przyciąga takich właśnie partnerów.

Zobacz także:

Aby nie tkwić dalej w tak patologicznej relacji, osobie takiej należy uświadomić mechanizm wiązania i dynamikę rozwoju związku z psychopatą oraz pewne ograniczenia wyborów, które nie wynikają z jej nieumiejętności, ale zdolności manipulacyjnych partnera.

Niezbędna jest terapia. Często oczywiście, nie uczestniczy w niej sam sprawca problemu tylko ofiara, która doświadczyła cierpień w tym szczególnie raniącym związku. Pomoc psychologiczna pomaga jej wówczas uwierzyć w siebie oraz odbudować poczucie szacunku i godności dla własnej osoby.

Ofiarą psychopaty może paść każdy, niezależnie od wieku, statusu społecznego, wykształcenia czy wykonywanego zawodu. Ważne jest, aby po rozstaniu z toksycznym partnerem zadbać o siebie i przywrócić swoją stabilność emocjonalną. Psychoterapia jest wówczas jak najbardziej pomocna.

4. Psychopatą może być każdy

Często mówi się, że psychopatą zwykle są mężczyźni. Tymczasem bardzo często problem dotyczy też kobiet, które psychicznie i fizycznie dręczą swoich partnerów i osoby dookoła siebie. Często są zdolne do wyrządzania krzywdy innym ludziom, a nawet do popełnienia poważnych przestępstw.

Choroba afektywna dwubiegunowa (prezentacja edukacyjna)
Choroba afektywna dwubiegunowa (prezentacja edukacyjna) [16 zdjęć]

Czym jest choroba afektywna dwubiegunowa? Nazywana czasami chorobą maniakalno-depresyjną, jest stanem

zobacz galerię

Osoba z dyssocjalną osobowością raczej nie wybiera osób dysfunkcjonalnych czy depresyjnych. Psychopata chce zdobywać władzę nad partnerem stabilnym emocjonalnie, otwartym, ekstrawertywną, tolerancyjną, inteligentną, oddaną, o wysokim poziomie wytrzymałości na frustrację i wysokich standardach moralnych, która ma określony status społeczny i toleruje pewną nieprzewidywalność w swoim życiu.

Tutaj potwierdza się mit funkcjonujący w społeczeństwie, że przeciwieństwa się przyciągają, chociaż naukowcy dowodzą, że partnerzy tworzący związki symetryczne, czyli takie, w których dominują podobne zainteresowania, cechy temperamentalne i zbieżny system wartości, mają większe szanse na przetrwanie. Psychopata to zazwyczaj człowiek przebiegły, wyrafinowany i inteligentny, który za pomocą różnych "sztuczek” wykorzystuje łatwowierność kobiety i niszczy ją.

Psychopatyczna tendencja do stosowania gier umysłowych może spotkać się z jej inteligencją, jej otwartość na doświadczenia może uzupełniać się z jego tendencją do poszukiwania adrenaliny, jego nieprzewidywalność z jej tolerancją na pewną dezorganizację w życiu, a najważniejsze, że jej ambicja, sumienie i niechęć do przyznania się do porażki gwarantuje psychopacie jej wierność i przywiązanie.

4.1. Czy jesteś psychopatą?

Podobno każdy z nas co najmniej raz w życiu spotkał na swojej drodze psychopatę. Tak przynajmniej twierdzą socjolodzy, którzy przyglądają się statystykom. Być może niektórzy zawyżają te dane, bo jak się okazuje, osoby o psychopatycznej osobowości upodobały sobie konkretne zawody. Jeśli więc zastanawiasz się, czy twój szef, klient czy koleżanka z zespołu przejawiają pewne zaburzenia, przyjrzyj się poniższej liście. Niestety możesz odnaleźć na niej również siebie.

Na podstawie wieloletnich badań, stworzył on spis zawodów, w których osoby z tym zaburzeniem najlepiej się odnajdują i które najczęściej wybierają. Trzeba jednak podkreślić, że ta zasada działa tylko w jedną stronę: psychopata świetnie sprawdzi się w danej profesji, nie oznacza to jednak, że osoby wykonujące ten zawód to w większości osoby z problemami psychicznymi.

CEO, dyrektor generalny

To raczej stanowisko, a nie zawód, wymaga jednak określonego zestawu cech. Dutton twierdzi, że psychopata może być świetnym kandydatem na dyrektora ze względu na chętne podejmowanie ryzyka i brak lęku. Brak empatii i wyrzutów sumienia również pomoże w dążeniu do osiągnięcia celu. Niestety duża impulsywność najczęściej ostatecznie gubi szefa-psychopatę. Często wchodzi on również w konflikt z prawem.

Prawnik

Na jego korzyść działa łatwość wypowiedzi i urok osobisty. W końcu w pewnym sensie powinien on zaczarować swoją widownię, czy będzie nią klient, sędzia, czy ława przysięgłych. Brak skrupułów i empatii pomaga również skupić się na suchych faktach, przepisach, obowiązkach czy dążeniu do celu.

Pracownik mediów/dziennikarz

Mowa tu o stereotypowej postaci dziennikarza, który nie cofnie się przed niczym, aby zdobyć ciekawy temat czy poklask publiczności. Naginanie faktów, preparowanie wydarzeń, manipulowanie emocjami innych ludzi to narzędzia jego pracy. Kieruje nim głównie zawyżona samoocena, a całość ułatwia brak odpowiedzialności za swoje działania.

Sprzedawca

Aby sprzedać swój produkt, nie będzie przebierał w środkach. Kłamanie, manipulowanie, spoufalanie się czy udawanie sympatii nie stanowi dla niego żadnego problemu. Warto zauważyć, że najlepsi sprzedawcy to nie zamknięci w sobie, smutni, nieśmiali introwertycy, ale osoby ujmujące swoim usposobieniem i przebojowe.

Chirurg

Jeden z pacjentów Duttona stwierdził, że „chirurdzy są seryjnymi mordercami, którzy przekuli swoje skłonności w pożyteczne działania”. Być może nie warto ufać słowom osoby, która sama przejawia psychopatyczne cechy, to jednak Dutton zauważył tu pewną prawidłowość. Psychopacie, który zostaje chirurgiem, pomaga brak emocji i skoncentrowanie na osiągnięciu celu, którym w tym przypadku jest operacja zakończona sukcesem.

Policjant

To kolejna profesja, w której osoba o psychopatycznym profilu osobowości będzie mogła odnaleźć swoje powołanie lub ukryć pewne skłonności. I nie mówimy tu o szlachetnym stróżu prawa, ale o kimś, komu praca w policji pozwala usprawiedliwić agresywne zachowanie, brutalność, a niekiedy nawet naginanie prawa.

Duchowny

Niezależnie od wyznania, „kariera” duchownego może pociągać osoby o psychopatycznej osobowości. Pozwala na skuteczne ukrywanie swoich pobudek, a także, dzięki dużemu zaufaniu publicznemu, wykorzystywanie władzy.

Szef kuchni

Samouwielbienie, bezwzględność i jednocześnie przewrażliwienie na swoim punkcie – tak szefów kuchni opisał Gordon Ramsay. Do tego kreatywność, pasja i skupienie, które pozwala przekształcać potrawy w małe dzieła sztuki – trzeba przyznać, że jest w tym jakaś perwersja.

4.2. Test na bycie psychopatą

Przedstawione zawody są chętnie wybierane przez osoby o skłonnościach psychopatycznych, jednak pewne charakterystyczne dla nich cechy przejawia wiele zdrowych, normalnie funkcjonujących osób. Naukowcy opracowali nawet specjalny test, który pomaga sprawdzić, czy problem dotyczy nas samych i w jakiej skali. Jeśli chcesz się przekonać, przeczytaj poniższą listę i przyznaj sobie punkty: zero, jeśli dana cecha w ogóle cię nie dotyczy, jeden, jeśli pojawia się czasami i dwa, gdy idealnie do ciebie pasuje.

Zaburzenia psychiczne czy możemy sobie poradzić sami
Zaburzenia psychiczne czy możemy sobie poradzić sami

Kiedy u jakiejś osoby pojawiają się zaburzenia psychiczne to problem ten nie tylko negatywnie wpływa

zobacz galerię
  • Jako dziecko sprawiałeś problemy wychowawcze.
  • Masz duży urok osobisty i dar pięknego wysławiania się.
  • Jesteś egocentrykiem.
  • Masz przesadne poczucie własnej wartości.
  • Potrzebujesz mocnych wrażeń, szybko się nudzisz.
  • Kłamanie nie sprawia ci trudności.
  • Jesteś przebiegły, potrafisz i lubisz manipulować ludźmi.
  • Nie odczuwasz wyrzutów sumienia, nie masz poczucia winy w żadnej sytuacji.
  • Masz problem z odczuwaniem i rozpoznawaniem emocji.
  • Nie odczuwasz empatii.
  • Chętnie wykorzystujesz innych ludzi do osiągania własnych celów.
  • Nie potrafisz kontrolować swojego zachowania.
  • Lubisz ostry, a nawet agresywny seks.
  • Nie masz długofalowych, realistycznych planów.
  • Jesteś impulsywny.
  • Nie poczuwasz się do odpowiedzialności za swoje czyny.
  • Wolisz niezobowiązujące relacje od poważnego związku.
  • Masz skłonność do ryzykownych zachowań.
  • Zdarzyło ci się wejść w konflikt z prawem.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze