Anafilaksja - przyczyny, objawy, leczenie
Anafilaksja to natychmiastowa reakcja alergiczna, dotykająca funkcjonowanie całego organizmu lub ważnych organów (najczęściej przewodu pokarmowego, płuc, skóry, układu krążenia) i poważnie zagrażająca życiu chorego, szczególnie jeśli wystąpi w swojej najcięższej postaci - wstrząsu anafilaktycznego. Reakcja anafilaktyczna jest wywołana nadmierną reakcją organizmu na wytworzenie przeciwciał IgE w wyniku, gdy do organizmu dostaje się alergen. Przeciwciała wywołują skurcz mięśni gładkich, reakcje skórne, a nawet drgawki. Utrudnione może być także oddychanie.
Zobacz film: "Dlaczego warto wykonywać badania profilaktyczne?"
Anafilaksja - przyczyny i objawy
Anafilaksja pojawia się nagle, bardzo szybko po zetknięciu się z alergenem i wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. Jej objawy widać po zaledwie kilku sekundach (musi być to drugi kontakt z alergenem - za pierwszym razem pojawiają się przeciwciała, za drugim mogą one wywołać wstrząs) - najczęściej po pozajelitowym podaniu leku (np. penicyliny, niesteroidowego leku przeciwzapalnego, morfiny, insuliny) lub wstrzyknięciu kontrastu wykorzystywanego przy badaniach radiologicznych. Przyczyną wstrząsu może być także ukąszenie przez owada, jad owadów, na który alergik jest uczulony lub zjedzenie pokarmu z alergenem (często są to orzeszki ziemne, skorupiaki, środki konserwujące dodawane do żywności). Możliwa jest także przy kontakcie z lateksem. Anafilaksja pojawia się również podczas odczulania. Podczas wstrząsu anafilaktycznego gwałtownie spada ciśnienie, przyspiesza się akcja serca, blednie skóra, dochodzi do utraty przytomnościoraz mogą pojawić się:
- drgawki;
- poty;
- duszności;
- wymioty;
- łzawienie;
- ból głowy;
- obrzęk twarzy;
- świąd skóry dłoni i stóp;
- niekontrolowane oddawanie moczu i kału;
- pokrzywka na skórze;
- atak astmy oskrzelowej.
Anafilaksja w lżejszej, niż wstrząs anafilaktyczny, odmianie może wywoływać pokrzywkę lub obrzęk. W przypadku pojawienia się anafilaksji należy położyć chorego tak, aby nogi były wyżej niż głowa i natychmiast wezwać pogotowie, ponieważ taka reakcja stanowi realne zagrożenie życia.
Anafilaksja - leczenie
Aby anafilaksja nie wystąpiła, zalecane jest unikanie substancji alergizujących, czyli np. zwracanie uwagi na skład poszczególnych produktów spożywczych. Aby jednak było to możliwe, trzeba wiedzieć dokładnie, na co jest się uczulonym. Aby to stwierdzić, przeprowadza się testy skórne. W przypadku noworodków - są one najlepiej chronione przez mleko matki. Te, które chcą karmić piersią, a wywodzą się z rodziny obciążonej alergią, powinny po porodzie zdecydowanie żądać, by ich dziecko nie było karmione jakimikolwiek produktami mlecznymi.
Kontakt z mlekiem krowim w pierwszych dniach życia może działać alergizująco nawet wówczas, gdy niemowlę będzie następnie karmione mlekiem matki. Jeżeli u matki brak laktacji, to w rodzinach obciążonych alergią jest uzasadnione podjęcie próby karmienia, tzw. mlekiem ubogoalergenowym. W przypadku alergii i astmy polecana jest także odpowiednia dieta i uprawianie sportu, które poprawią samopoczucie.
Jeśli anafilaksja jest w porę zauważona, zidentyfikowana i leczona, jest możliwa do opanowania. Jednak w przypadku nieotrzymania pomocy, istnieje zagrożenie dla życia alergika. Wstrząs anafilaktyczny może doprowadzić do ciężkiej niewydolności oddychania lub krążenia, co z kolei może doprowadzić do śmierci.
Przy wystąpieniu objawów reakcji anafilaktycznej należy natychmiastowo podjąć leczenie. Usuwa się źródło alergenu, jeżeli jest to możliwe, a następnie podaje się domięśniowo lub podskórnie epinefrynę (w przypadku wstrząsu anafilaktycznego zaleca się ją podać we wlewie dożylnym). Następnie podawane są leki przeciwhistaminowe I generacji, drogą pozajelitową. Glikokortykosteroidy stosowane są profilaktycznie w celu zapobiegania pojawieniu się reakcji anafilaktycznej. Należy podtrzymywać odpowiednią pracę układu oddechowego i układu krążenia.
Bibliografia
- Obłutowicz K., Alergologia praktyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001, ISBN 978-83-200-4233-7
- Mędrala W., Podstawy alergologii, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2006, ISBN 83-89009-53-6
- Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0
- Kokot F. (red.), Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, ISBN 83-200-3368-3
Cieszę się, że coraz częściej porusza się temat wstrząsu anafilaktycznego. Nieraz się zastanawiałam, czy będę umiała odpowiednio zareagować w przypadku skrajnej reakcji alergicznej organizmu. Czytałam co mam zrobić i jak pomóc i wiem, że mogę komuś dzięki temu uratować życie. Moje dziecko jest alergikiem i wszystkie tematy związane z alergią są dla mnie szczególnie ważne. Polecam wszystkim poczytać o wstrząsie anafilaktycznym, nigdy nie wiadomo, kiedy taka wiedza nam się przyda.