Autyzm atypowy – objawy, przyczyny i leczenie
Autyzm atypowy to zaburzenie w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego. W przeciwieństwie do innych zaburzeń ze spektrum autyzmu, jego objawy mogą być widoczne dopiero około 3. roku życia. Czym różni się autyzm atypowy od klasycznego rozpoznania? Jakie są jego objawy, przyczyny i sposób leczenia?
1. Co to autyzm atypowy?
Autyzm atypowy to jedno z zaburzeń w spektrum autyzmu. Rozpoznaje się je, gdy u dziecka występują objawy typowe dla spektrum autyzmu, ale rozpoznanie nie spełnia wszystkich kryteriów diagnostycznych bądź, gdy pierwsze niepokojące symptomy pojawiły się po 3. roku życia.
Tym samym autyzm atypowy od wczesnego autyzmu dziecięcego różni się późniejszym początkiem wystąpienia objawów, niespełnianiem wszystkich kryteriów dla jednostki, jaką jest autyzm dziecięcy (zaburzenia ze spektrum autyzmu/spektrum autyzmu). Ponadto jego objawy – choć podobne – są jednak mniej charakterystyczne. Różnią się nasileniem i okresem występowania.
W Polsce funkcjonuje rozróżnienie na odmiany autyzmu: autyzm dziecięcy, autyzm atypowy oraz zespół Aspergera (to tzw. łagodniejsza odmiana autyzmu), choć w klasyfikacji ICD-11 zaburzenia te są określane mianem zaburzeń ze spektrum autyzmu (bez względu na wiek, w którym wystąpiły objawy).
2. Przyczyny autyzmu atypowego
Autyzm nie jest chorobą, a zaburzeniem rozwojowym. Jego przyczyny są złożone i nie w pełni wyjaśnione. Ustalono, że mogą za niego odpowiadać zarówno geny (dziedziczone w rodzinie, mutacje genetyczne, zespół łamliwego chromosomu), jak i czynniki środowiskowe.
Ryzyko rośnie na przykład, gdy pojawiają się czynniki ryzyka, które mogą wpływać na rozwój autyzmu u dziecka. To komplikacje przy porodzie, urazy okołoporodowe, późna ciąża, zakażenie toksoplazmozą i infekcje bakteryjne oraz wirusowe podczas ciąży, przedwczesny poród, niska waga urodzeniowa dziecka czy zanieczyszczenia środowiskowe.
3. Objawy autyzmu atypowego
Dla zaburzenia charakterystyczne jest to, że każda osoba z autyzmem, także atypowym, prezentuje nieco inny profil objawów, jest inna.
Wyróżnia się trzy obszary, na podstawie których diagnozuje się autyzm. To komunikacja, relacje z ludźmi oraz sztywność zachowania. Oznacza to, że omawiane zaburzenie rozwoju i funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego charakteryzuje się:
- trudnością w odczytywaniu i komunikowaniu uczuć,
- zakłóceniami zdolności budowania relacji interpersonalnych,
- zubożeniem i stereotypowością zachowań,
- trudnościami z integracją wrażeń zmysłowych.
U większości dzieci objawy autyzmu pojawiają się bardzo wcześnie, jeszcze w wieku niemowlęcym (choć czasem pozostają niezauważane lub są nieprawidłowo diagnozowane). Może na to wskazywać:
- opóźniony rozwój mowy,
- niewielkie zainteresowanie ludźmi, unikanie towarzystwa innych dzieci i osób dorosłych,
- brak reakcji na imię około pierwszego roku życia,
- brak śledzenia wzrokiem kierunku rodzica, brak wodzenia wzrokiem za przedmiotami,
- nienaturalne zainteresowanie przedmiotami,
- brak wrażliwości na ból,
- brak reakcji na bliskość rodziców, brak nawiązywania kontaktu wzrokowego z osobami.
Pierwsze objawy autyzmu atypowego mogą być trudne do wychwycenia z uwagi na często występujące schorzenia genetyczne oraz upośledzenie umysłowe.
Autyzm atypowy jest najczęściej diagnozowany u dzieci około 2-5 roku życia, ale i później. Do tego czasu dziecko może rozwijać się prawidłowo, choć zwykle wykazuje typowe problemy z komunikacją i budowaniem relacji społecznych.
4. Leczenie autyzmu atypowego
Rozpoznanie u dziecka autyzmu może postawić tylko psychiatra dziecięcy. Im wcześniej to się stanie i zostanie rozpoczęte leczenie, tym lepiej.
Na czym polega leczenie autyzmu atypowego? Cele i metody terapii są zawsze dopasowywane indywidualnie do dziecka. U dzieci autystycznych stosuje się najczęściej terapię behawioralną i wspomagającą terapię sensoryczną.
Podczas terapii młody człowiek nabywa umiejętności społeczne i komunikacyjne, które pomagają w orientowaniu się w świecie, uczeniu się i nawiązywaniu relacji z rówieśnikami i dorosłymi. To na przykład patrzenie na twarz rozmówcy podczas konwersacji, odczytywanie informacji z twarzy, rozumienie emocji czy gestów. Terapia pokazuje dziecku właściwe wzorce zachowań, pozwala mu nauczyć się komunikacji z innymi osobami, ale i przekazuje prawidłowe wzorce społeczne.
Terapia obejmuje także środowisko dziecka (rodzina, wychowawcy). Pozwala na zrozumienie potrzeb i stylu myślenia osób autystycznych, z czego wynikają zachowania dziecka czy zorganizowanie przyjaznego środowiska, które sprzyja rozwojowi.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.