Badania podstawowe – kiedy warto je wykonać, jakie schorzenia wykrywają?

Badania podstawowe to badania pozwalające na poznanie i kontrolowanie ogólnego stanu zdrowia i wykrywanie ewentualnych nieprawidłowości. Wykonywane regularnie umożliwiają wczesną identyfikację pewnych schorzeń nawet u osób, które nie mają widocznych objawów choroby.

Są to zwykle badania pierwszego wyboru w całym procesie diagnostycznym. W przypadku wykrycia jakichkolwiek nieprawidłowości stanowią bowiem punkt wyjścia do dalszej, pogłębionej diagnostyki.

Badania podstawowe może zlecić lekarz rodzinny lub lekarz innej specjalizacji. Można je też wykonać prywatnie bez skierowania, jednak w tym przypadku wiąże się to z pewnymi kosztami.

Do podstawowych badań, które warto wykonywać profilaktycznie, należą przede wszystkim:

• podstawowe badania krwi – podstawowe badania krwi, jakie warto wykonywać to przede wszystkim morfologia krwi, badanie poziomu TSH, OB i CRP, lipidogram, glikemia, czy próby wątrobowe,
• badanie ogólne moczu – pomaga rozpoznawać m.in. zakażenia układu moczowego, czy inne choroby o charakterze zapalnym w obrębie nerek i pęcherza moczowego, identyfikuje też odwodnienie,
• podstawowe badanie okulistyczne (obejmuje przede wszystkim sprawdzenie ostrości widzenia i reakcję źrenic na światło) – pozwalają one ocenić narząd wzroku i ewentualną potrzebę korekcji okularowej,
• pomiar ciśnienia tętniczego,
• gastroskopia (po 40. roku życia zaleca się wykonywać ją przynajmniej raz na 5 lat) – umożliwia rozpoznawanie wielu chorób układu pokarmowego,
• badanie ginekologiczne, cytologia ginekologiczna, mammografia, USG piersi (badanie dla kobiet) – to podstawowe badania, umożliwiające wykrywanie m.in. raka szyjki macicy i raka piersi,
• badanie stomatologiczne (przegląd stomatologiczny) – to standardowa procedura stomatologiczna, która pozwala na ocenę jamy ustnej i stanu uzębienia.

Badania podstawowe krwi – co mogą wykryć?

Jednymi z najważniejszych, a zarazem najczęściej zlecanych przez lekarzy badań podstawowych są przede wszystkim podstawowe badania krwi. Oprócz wglądu w ogólny stan organizmu pozwalają one na wykrywanie wielu patologii, m.in. takich jak:

• niedobory witamin i składników mineralnych,
• zaburzenia układu krzepnięcia,
• niedokrwistość,
• nadkrwistość,
• stany zapalne,
• aktywne infekcje wirusowe, bakteryjne, pasożytnicze,
• niektóre nowotwory.

Badania podstawowe zaleca się wykonywać profilaktycznie, najczęściej przynajmniej raz do roku, dla ogólnej oceny stanu zdrowia nawet jeśli nie ma ku temu konkretnych wskazań.

Ponadto badania podstawowe może zlecić lekarz w przypadku podejrzenia zaburzeń pracy danego narządu, niektórych chorób przewlekłych, czy innych nieprawidłowości.

Dolegliwości, które mogą być wskazaniem do wykonania badań podstawowych to przede wszystkim:

• ogólne osłabienie, nadmierna senność, pogorszenie samopoczucia,
• zawroty głowy,
• niewyjaśniony spadek masy ciała,
• problemy z oddawaniem moczu, ślady krwi w moczu,
• nawracające infekcje,
• skłonność do siniaków,
• bóle brzucha, nudności,
• zwiększone ryzyko rozwoju pewnych schorzeń.

Badania podstawowe wykonuje się także w ramach kontrolowania efektów leczenia.

Badania podstawowe są w większości stosunkowo tanie i łatwo dostępne. Pozwalają także na szybkie diagnozowanie niektórych stanów patologicznych (stanów zapalnych, infekcji, niedoborów odporności) oraz wczesną interwencję.

Jeśli są wykonywane regularnie, umożliwiają wychwycenie niepokojących zmian na wczesnym etapie, co zwiększa szansę na pomyślny wynik ewentualnego leczenia.