Bezwodzie w ciąży – przyczyny, zagrożenia i leczenie
Bezwodzie w ciąży to sytuacja, gdy w worku owodniowym brakuje wód płodowych. To konsekwencja małowodzia, które oznacza zbyt małą ilość płynu owodniowego. Ten w ciąży pełni ważną rolę. Nie tylko chroni płód, ale i umożliwia jego prawidłowy rozwój. Jakie są przyczyny i powikłania patologii? Czy możliwe jest leczenie?
1. Co to jest bezwodzie?
Bezwodzie w ciąży (łac. anhydramnion), tak jak i małowodzie, to zbyt mała ilość płynu owodniowego wypełniającego worek owodniowy, w którym znajduje się płód. Patologia ma związek z zaburzeniami jego wytwarzania i wchłaniania. To bardzo niekorzystne, a i groźne dla dziecka oraz utrzymania ciąży.
To, czy płyn owodniowy występuje w ciąży w odpowiedniej ilości, określa ginekolog podczas badania USG. Małowodzie rozpoznaje się, gdy ilość płynu owodniowego w 32–36 tygodniu ciąży jest mniejsza niż 500 ml lub gdy indeks płynu owodniowego (wskaźnik AFI) wynosi poniżej 5-6. W konsekwencji małowodzie może przerodzić się w bezwodzie, czyli sytuację, w której płynu owodniowego nie ma prawie wcale.
Objawem bezwodzia i małowodzia jest:
- mała objętość macicy w stosunku do wieku ciążowego,
- mały obwód brzucha ciężarnej,
- mały przyrost masy ciała u ciężarnej.
Ponadto przy małowodziu, podczas badania położniczego, łatwo wyczuwalne są części płodu, a przemieszczanie części przodującej jest trudne.
2. Przyczyny bezwodzia
Do bezwodzia może dojść w dwóch przypadkach: gdy płód nie ma nerek (agenezja nerek to wada letalna, która prowadzi do śmierci dziecka) i kiedy dojdzie do przedwczesnego odejścia wód płodowych (ang. PROM, premature rupture of amniotic membranes). Zwykle bezwodzie jest konsekwencją małowodzia spowodowanego sączeniem się wód płodowych.
Przyczyną małowodzia jest także wrodzona wada układu moczowego płodu o charakterze malformacji: dysplazja pęcherza moczowego, atrezja moczowodu lub przeszkoda cewki moczowej, a także zespół przetoczenia krwi między płodami (TTTS).
Matczyne przyczyny małowodzia wiążą się z upośledzeniem przepływu maciczno–łożyskowego spowodowanym odwodnieniem (hipowolemią) oraz angiopatiami.
3. Czym grozi bezwodzie?
Płyn owodniowy, czyli tak zwane wody płodowe, powstaje z płynów ustrojowych matki i płodu (w tym głównie moczu dziecka). Ponieważ podlega ciągłemu procesowi wymiany, jest filtrowany i świeży.
Wody płodowe pełnią bardzo ważną rolę, ponieważ tworzą środowisko niezbędne do prawidłowego rozwoju płodu. Pozwalają na swobodę ruchów, biorą udział w wymianie substancji odżywczych, chronią przed czynnikami zewnętrznymi (amortyzują wstrząsy, chronią przed bodźcami czy zmianami temperatury).
Powikłaniem i konsekwencją zbyt małej ilości płynu owodniowego wypełniającego worek owodniowy, w tym jego braku, jest:
- deformacja płodu,
- hipotrofia wewnątrzmaciczna, czyli zahamowanie wzrostu płodu,
- hipoplazja płuc,
- zespół taśm owodniowych,
- wewnątrzmaciczne obumarcie płodu,
- zgon okołoporodowy.
Bezwodzie często prowadzi do śmierci dziecka. Jeśli pojawi się na wczesnym etapie ciąży, płód może być niezdolny do życia, ponieważ nie wykształcają się jego płuca. Do obumarcia płodu może jednak dojść także na późniejszych etapach ciąży.
Czy bezwodzie może być niebezpieczne dla matki? Okazuje się, że tak. Dzieje się tak w przypadku pęknięcia błon płodowych. Gdy dojdzie do zakażenia, może pojawić się sepsa i wstrząs septyczny.
4. Leczenie bezwodzia i rokowania
Gdy w ciąży zostaje zdiagnozowane bezwodzie, kobieta jest hospitalizowana. Lekarze nie mogą zrobić zbyt wiele. Zwykle monitorują stan pacjentki. Zarówno postępowanie, jak i rokowanie zależą od przyczyny bezwodzia.
Zwykle włączana jest profilaktyczna antybiotykoterapia, a stan matki i dziecka są monitorowane. W niektórych sytuacjach przeprowadza się zabieg amnioinfuzji, który polega na doowodniowym podawaniu roztworu soli fizjologicznej, składem najbardziej zbliżonego do płynu owodniowego. Niestety, jeśli doszło do pęknięcia wód płodowych, płyn wycieknie. Nie można go zatrzymać przez dłuższy czas w nieszczelnym worku owodniowym.
Bardzo często brak wód płodowych wiąże się ze współistnieniem ciężkich wad rozwojowych płodu. W takiej sytuacji wprawdzie sztuczne zwiększanie ilości płynu owodniowego poprawia warunki rozwoju i komfort dziecka, nie można jednak zlikwidować wady, która jest odpowiedzialna na bezwodzie.
Rozpoznanie małowodzia lub bezwodzia we wczesnej ciąży nie daje dobrych rokowań. Jeśli płyn owodniowy odpłynie po 20 tygodniu ciąży, dziecko może urodzić się i przeżyć. Gdy dojdzie do tego wcześniej, płód nie ma szansy na przeżycie.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.