Biopsja skóry – jak przebiega? Wskazania i przeciwwskazania do badania histopatologicznego skóry

Biopsja skóry to inwazyjne badanie diagnostyczne, podczas którego pobierany jest niewielki fragment zmienionej chorobowo skóry. Wycinek może być też pobrany z miejsc niezmienionych, które potencjalnie mogą mieć charakter patologiczny. Następnie bada się pobrany fragment skóry pod mikroskopem.

Wycinek histopatologiczny dostarcza wielu cennych informacji, umożliwia wykrycie m.in. zmian nowotworowych w skórze, czy diagnozowanie innych chorób dermatologicznych. Pozwala na precyzyjne rozpoznanie choroby u pacjenta, co stanowi podstawę do dalszego postępowania.

Biopsja skóry polega na pobraniu wycinka skóry. Wykonuje się ją w celu dalszej szczegółowej diagnostyki dermatologicznej. Badanie bardzo często jest jedynym sposobem, by wykluczyć lub potwierdzić określone schorzenie.

Biopsja skóry przeprowadzana jest z wykorzystaniem sterylnych narzędzi. Po pobraniu materiału, wycinki są odpowiednio barwione i analizowane.

Po biopsji skóry dokonuje się oceny:

• Histopatologicznej – badanie histopatologiczne skóry powinno obejmować zmianę chorobową i wąski odcinek skóry otaczającej (nie z miejsc objętych martwicą),
• Immunohistochemicznej (immunomorfologicznej) – biopsja obejmuje wycinki zwykle z bardzo wczesnych zmian chorobowych. Jednakże, w przypadku podejrzenia choroby pęcherzowej, wycinki pobierane są z otoczenia zmian chorobowych, na podstawie oceny gołym okiem ze skóry niezmienionej (pozornie zdrowej), a w przypadku choroby tkanki łącznej wycinki pobierane są ze skóry niezmienionej (zdrowej) narażonej na działanie promieni słonecznych (z grzbietu ręki), natomiast w celach prognostycznych ze skóry osłoniętej od działania promieni słonecznych (z pośladka).
• Ultrastrukturalnej pod mikroskopem (świetlnym, fluorescencyjnym, ewentualnie elektronowym).

Biopsja skóry może być także procedurą leczniczą. Dzięki niej możliwe jest też kontrolowanie postępów leczenia.

Pobrania wycinka do badania histopatologicznego dokonuje się najczęściej przy użyciu sztancy lub skalpela. Na podstawie techniki pobrania, można wyróżnić więc dwie podstawowe metody biopsji skórnej – biopsję sztancową oraz biopsję chirurgiczną wycięciową.

Biopsja przy użyciu sztancy to jedna z najczęstszych metod pobierania materiału. W jej przebiegu wykorzystuje się jednorazowe sztance biopsyjne (zwykle o średnicy 2 lub 8 mm), które ustawiane są prostopadle do skóry. Następnie obrotowymi ruchami wycina się fragment skóry, który potem poddany jest analizie w laboratorium.

Sztance biopsyjne pozwalają na pobranie skóry o pożądanej głębokości, ale też umożliwiają pobranie tkanki podskórnej.

Biopsja wycięciowa skóry opiera się na wycięciu fragmentu skóry przy pomocy skalpela. Pobranie chirurgiczne wycinka wykonuje się w przypadku głęboko zlokalizowanych zmian. Metoda ta pozwala usuwać także patologiczne zmiany skórne.

W niektórych przypadkach wykonywana jest także biopsja ścinająca. Najczęściej ma to miejsce, gdy zmiana obejmuje tylko górne warstwy skóry. Wykonuje się ją zwykle z użyciem cienkiego ostrza, przy pomocy którego materiał jest zeskrobywany.

Biopsja skóry wykonywana jest na zlecenie lekarza w celu rozpoznania stanów zapalnych skóry, nowotworów, dermatoz o swoistym obrazie histologicznym przy często niecharakteryzowanym obrazie klinicznym i chorób o podłożu autoimmunologicznym. Wycinek pobiera się w celu prognostycznym podczas rokowania infekcji skóry, badań kontrolnych.

Biopsję skóry należy wykonać, gdy występuje podejrzenie:

• raka skóry (oprócz czerniaka),
• stanów przedrakowych skóry,
• choroby tkanki łącznej,
• choroby pęcherzowe,
• zmian na błonie śluzowej narządów płciowych,
• chłoniaków skóry (złośliwych rozrostów limforetikularnych),
• zapalenia naczyń na tle immunologicznym,
• choroby skóry (łuszczyca, liszaj płaski).

Wskazaniem do biopsji mogą być więc wszelkie poważne, niepokojące zmiany skórne, ale i podejrzenie chorób tkanki łącznej, jak np. twardzina skóry, toczeń (zdjęcia zmian dostępne w sieci precyzyjnie obrazują objawy skórne tych chorób).

Biopsja skóry głowy

Analiza mikroskopowa pobranego materiału pomocna bywa także w niektórych problemach związanych z wypadaniem włosów. Jednak nie jest to procedura rutynowa. Ten rodzaj biopsji nazywa się biopsją skóry głowy.

Jak wygląda biopsja skóry? Przed wykonaniem biopsji badane miejsce jest odpowiednio dezynfekowane. Następnie znieczula się je przy pomocy zastrzyku ze środkiem miejscowo znieczulającym, np. lidokainą. W przypadku pobierania wycinków z twarzy lub kończyn górnych chory siedzi, a przy pobieraniu wycinków z tułowia, kończyn dolnych – leży.

Następnie materiał pobierany jest przy pomocy odpowiednich narzędzi – skalpela lub sztancy. Wycinek umieszczany jest w odpowiednim utrwalaczu, który zapobiega jego wysychaniu. Następnie pobrana z organizmu tkanka do badań przekazywana jest do laboratorium, gdzie zostaje odpowiednio opracowana.

Na miejsce, gdzie wykonana została biopsja skóry najczęściej zakłada się opatrunek ze środkiem zapobiegającym krwawieniu. Badany nie powinien ściągać opatrunku przez 3-4 dni, o ile nie zalecił mu inaczej lekarz.

W niektórych przypadkach w miejscach silnie krwawiących (np. wargi) zakłada się szwy. Wówczas pacjent będzie musiał zgłosić się na kolejną wizytę, w celu ściągnięcia szwów.

Czy biopsja boli?

Opinie pacjentów po biopsji skóry potwierdzają, że zabieg jest praktycznie bezbolesny. Przeprowadzany jest bowiem w znieczuleniu miejscowym, co więcej cała procedura zwykle trwa zaledwie kilka minut.

Przed pobraniem wycinka do badania histopatologicznego należy zgłosić lekarzowi wykonującemu badanie wszystkie aktualnie przyjmowane leki. Należy poinformować także o ewentualnej skłonności do krwawień (skaza krwotoczna).

W trakcie zabiegu pacjent powinien poinformować lekarza o wszelkich występujących dolegliwościach, takich jak np. silny ból, osłabienie, duszność.

Ile kosztuje badanie?

Cena biopsji skóry (pobranie wycinka) wraz z badaniem histopatologicznym wynosi średnio ok. 300 zł.

Jedną z największych obaw pacjentów przed badaniem, jest to czy biopsja jest bezpieczna. W większości przypadków ryzyko powikłań po badaniu jest bardzo niewielkie.

Zabieg chirurgicznego pobrania wycinka, podobnie jak biopsja przy użyciu sztancy, są na tyle bezpieczne, że wykonane mogą być u osób w każdym wieku.

Czasami zdarza się jednak, że po pobraniu wycinka tkanki do badania dochodzi do krwawienia z miejsca wycięcia tkanki lub infekcji skóry. Dlatego też ranę po biopsji skóry należy właściwie pielęgnować, zachowując zasady prawidłowej higieny.

Ile czeka się na wyniki histopatologiczne znamienia, pieprzyka czy innych zmian skórnych? Zwykle wynik badania uzyskuje się po 10-14 dniach. Z kolei wyniki badania immunohistochemicznego można odebrać najczęściej po ok. tygodniu.

W szczególnych przypadkach możliwe jest otrzymanie wyniku immunohistochemicznego po 4 godzinach, a histopatologicznego po 20-30 minutach. Wszystkie wyniki podawane są w postaci opisu.

Wynik biopsji – i co dalej?

Dalsze działanie zależy przede wszystkim od charakteru zmiany skórnej. Wyniki badania wydawane są przez lekarza, z którym to można omówić dalsze postępowanie.

Źródła

1. Czerniak – epidemiologia, etiopatogeneza i rokowanie
2. Placek W., Biopsja skóry, Encyklopedia Badań Medycznych, Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk 1996
3. Kaszuba A. (red.), Dermatologia - diagnostyka różnicowa, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-039-9
4. Błaszczyk-Kostanecka M., Wolska H. Dermatologia w praktyce, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, ISBN 978-83-200-3715-9
5. Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010, ISBN 978-83-200-4154-5
6. Kruś S., Skrzypek-Fakhoury E. Patomorfologia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007, ISBN 978-83-200-3283-3