Ból chroniczny – rodzaje, przyczyny i leczenie

Ból chroniczny definiuje się jako dokuczliwe odczucia utrzymujące się minimum trzy miesiące. Zarówno nasilenie i uciążliwość, jak i przyczyny dolegliwości są bardzo różne. Czy istnieją leki przeciwbólowe skuteczne w przypadku bólu chronicznego? Na czym powinna polegać kompleksowa, skuteczna terapia?

1. Co to jest ból chroniczny i jak się go definiuje?

Ból chroniczny to ból przewlekły, czyli taki, który trwa co najmniej trzy miesiące. Nie znika pomimo zażywania leków oraz stosowania innych metod terapii. Oznacza coś innego niż ból ostry, który pojawia się nagle i tonuje się po zastosowaniu odpowiedniej terapii.

Międzynarodowe Towarzystwo Badania Bólu (International Association for the Study of Pain) definiuje go jako nieprzyjemne doświadczenie sensoryczne i emocjonalne związane z lub przypominające to, które jest związane z rzeczywistym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanki.

Zobacz film: "Jak pozbyć się uczucia ciężkich nóg?"

Rodzaje bólu przewlekłego

Według szacunków z powodu bólu przewlekłego różnych części ciała cierpi około 20% populacji. Są to zwłaszcza osoby w podeszłym wieku. Jakie są najczęstsze rodzaje bólu chronicznego? To:

• chroniczny ból głowy, zarówno ból głowy pierwotny, inaczej samoistny, taki jak np. migrena czy napięciowe bóle głowy oraz ból wtórny, wywołany różnymi chorobami,
• chroniczny ból pleców,
• chroniczny ból brzucha,
• chroniczny ból kręgosłupa,
• chroniczny ból gardła,
• chroniczny ból kończyn,
• chroniczny ból stawów.

Jakie mogą być przyczyny bólu chronicznego? Ze względu na pochodzenie ból przewlekły można podzielić na:

• ból kostno-stawowy,
• ból mięśniowy, ból mięśniowo-stawowy,
• ból pochodzenia „nerwowego”. To nerwobóle, neuropatie,
• ból nieswoisty, którego przyczyny pozostają nieznane (nie można ich ustalić) lub pochodzenie bólu jest złożone, tj. wynika z wielu różnych czynników.

Występują także chroniczne bóle wtórne, wywoływane przez różne schorzenia, na przykład chorobę zwyrodnieniową stawów, osteoporozę, boreliozę, endometriozę lub chorobę nowotworową. Ból przewlekły może być także skutkiem urazu.

2. Skutki długotrwałego bólu

Ból chroniczny wpływa na człowieka w wielu płaszczyznach. Jeśli chodzi o zdrowie fizyczne, może wiązać się on wiązać ze wzmożonym napięciem mięśni w miejscu objętym bólem, możliwe jest odczuwanie fizycznych uszkodzeń tkanek oraz stresu.

Przewlekły ból może prowadzić do upośledzenia zdolności motorycznych, napięcia mięśni, braku energii. Wywołuje problemy z bezsennością, zaburzeniami pamięci i koncentracji.

Ma to związek z tym, że ból przewlekły wpływa na strukturę mózgu, między innymi prowadząc do zmniejszenia liczby neuronów.

Przewlekłe bóle mają fatalny wpływ także na samopoczucie, utrudniają bowiem wypełnianie obowiązków szkolnych czy zawodowych, a także relacje z ludźmi.

Osoby zmagające się z bólem chronicznym cierpią nie tylko z powodu dolegliwości fizycznych, ale i wskutek braku zrozumienia, nawet wśród najbliższych. Są posądzani o to, że przesadzają i symulują. To wszystko odbija się na ich zdrowiu psychicznym.

W rezultacie ból chroniczny często prowadzi do izolacji społecznej, obniżenia nastroju czy depresji. Sprawy nie ułatwia brak nadziei na wyleczenie, poczucie bezradności i frustracja.

Doświadczenia związane z poszukiwaniem przyczyny dolegliwości, a i sposobów radzenia sobie z nimi mogą być destrukcyjne zarówno dla chorego, jak i jego rodziny.

3. Leczenie bólu chronicznego

Jakie są dostępne metody leczenia bólu chronicznego? Terapia powinna być wielokierunkowa, to jest obejmować różnego rodzaju działania, także wsparcie psychologiczne.

To przede wszystkim próba leczenia przyczynowego (wyleczenie bądź kontrolowanie choroby podstawowej) oraz wdrażanie leków przeciwbólowych. Te są różne.

Zwykle sięga się po paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które łagodzą ból i zmniejszają stan zapalny oraz gorączkę, miejscowe środki znieczulające (spray, zastrzyki, krople), leki opioidowe (np. kodeina, morfina i fentanyl), ale i leki przeciwdepresyjne i przeciwpadaczkowe (w leczeniu bólu neuropatycznego).

Jednak leki przeciwbólowe to nie wszystko. Leczenie bólu chronicznego obejmuje także:

• ćwiczenia fizyczne, wzmacniające i/lub rozluźniające mięśnie, wykonywane pod okiem instruktora (kinezyterapia),
• fizjoterapię i fizykoterapię (masaże, hydroterapia, elektroterapia, leczenie ciepłem lub zimnem, wibroterapia),
• blokady terapeutyczne (nerwów obwodowych oraz układu współczulnego),
• akupunktura,
• leczenie chirurgiczne, stosowane najczęściej wtedy, gdy jakieś struktury uciskają na nerwy,
• leczenie psychologiczne, głównie psychoterapia (terapia poznawczo-behawioralna), ale i udział w grupach wsparcia.

Zespół bólu przewlekłego wymaga działania wielokierunkowego, a metody powinny być dobierane indywidualnie.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.