Ból neuropatyczny – przykłady, przyczyny, objawy i leczenie
Ból neuropatyczny to dolegliwości, które mają związek z pierwotnym uszkodzeniem lub dysfunkcją części układu nerwowego ośrodkowego, to jest mózgu i rdzenia kręgowego, także nerwów budujących obwodowy układ nerwowy. Jakie są przyczyny bólu neuropatycznego? Na czym polega jego leczenie?
1. Co to jest ból neuropatyczny?
Ból neuropatyczny to dolegliwość, która pojawia się w związku z uszkodzeniem układu nerwowego. Najczęściej ma charakter przewlekły, częściej dotyka kobiet i osób w podeszłym wieku. Szacuje się, że z bólem neuropatycznym zmaga się nawet 10 proc. populacji w Europie.
Istotą bólu neuropatycznego jest:
- uszkodzenie nerwów bądź ich zaburzone działanie (zaburzone przewodzenie informacji ruchowych i czuciowych wzdłuż włókien nerwowych),
- nieprawidłowy odbiór informacji w rdzeniu kręgowym i mózgu. Wówczas do mózgu docierają nieprawidłowe informacje o bólu. Są zniekształcone i wyolbrzymione.
Przyczyny bólu neuropatycznego
Ból neuropatyczny towarzyszy wielu stanom chorobowym. Pojawia się na przykład przy zmianach zwyrodnieniowych kręgosłupa i dyskopatiach, cukrzycy, chorobach hematologicznych, chorobach reumatologicznych, boreliozie, półpaścu i innych chorobach zakaźnych, miażdżycy tętnic, AIDS i nowotworach.
Często ból neuropatyczny jest związany z leczeniem preparatami przeciwnowotworowymi, lekami przeciwpadaczkowymi (fenytoina) czy przeciwgruźliczymi (izoniazyd).
Do wystąpienia bólu neuropatycznego mogą doprowadzić niedobory żywieniowe, nadużywanie leków, także witamin (np. witaminy B6) czy zatrucia (np. ołowiem).
2. Ból neuropatyczny – przykłady i rodzaje
W myśl definicji ból neuropatyczny to ból, którego podłoże leży w uszkodzeniu lub chorobie w części somatosensorycznej układu nerwowego. Uszkodzenia układu nerwowego mogą dotykać zarówno ośrodkowej, jak i części obwodowej.
Ból neuropatyczny, który wynika z uszkodzenia obwodowego układu nerwowego (nerwów), to nerwoból, neuralgia lub neuropatia. Z kolei uszkodzenie mózgu lub rdzenia kręgowego (ośrodkowego układu nerwowego) sprawia, że pojawia się ośrodkowy ból neuropatyczny.
Jeśli chodzi o przykłady bólu neuropatycznego, to:
- neuralgia półpaścowa na obszarach, które są unerwiane przez nerw rdzeniowy,
- neuropatia cukrzycowa, w przebiegu której pojawia się objaw „skarpetek i rękawiczek”, czyli zaburzenie czucia w obszarze stóp i dłoni,
- neuralgia trójdzielna,
- neuropatia w przebiegu HIV,
- neuropatia w chorobie nowotworowej.
3. Ból neuropatyczny – objawy
Jeśli chodzi o objawy bólu neuropatycznego, obserwuje się dużą różnorodność zależną od miejsca uszkodzenia, czasu powstawania, przyczyny wywołującej, współistnienia innych miejscowych procesów patologicznych, wieku oraz skłonności osobniczej, także czynników psychicznych (nastroju, lęku, akceptacji choroby).
Jakie są objawy bólu neuropatycznego? Głównym symptomem jest:
- nieprzyjemny, piekący, uciążliwy, palący, przeszywający ból,
- mrowienie, palenie, drętwienie, parzenie kończyn,
- uczucie zimna lub gorąca w kończynach,
- wrażenie osłabienia kończyn,
- przeczulica skóry.
Charakterystyczne dla bólu neuropatycznego jest to, że:
- może pojawiać się pod wpływem dotyku, podmuchów powietrza, kontaktu z ubraniem, ciepła lub zimna,
- ma charakter stały lub napadowy; gdy pojawia się na krótko, jest bardzo silny, przeszywający,
- występuje nadmierna odpowiedź na bodziec bólowy lub zniesienie czy też osłabienie czucia,
- promieniuje poza obszar uszkodzonego nerwu,
- nasila się w nocy,
- pojawiają się obrzęki, zmiany skórne, zaburzenia unaczynienia.
4. Leczenie bólu neuropatycznego
Czy istnieją skuteczne metody leczenia bólu neuropatycznego? Tak. Wskazane jest jednak nie tylko leczenie objawowe, ale i przyczynowe, ukierunkowane na terapię choroby podstawowej bądź usunięcie przyczyny neuropatii.
W leczeniu bólu neuropatycznego stosuje się leki przeciwdrgawkowe, leki przeciwdepresyjne, leki znieczulające miejscowo i ogólnie, także leki wspomagające pracę uszkodzonych struktur nerwowych. Za jeden z najskuteczniejszych preparatów w walce z bólem neuropatycznym uznawana jest amitryptylina.
Typowe leki przeciwbólowe nie są skuteczne. Ból jest oporny na działanie standardowych leków przeciwbólowych, takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ, np. ibuprofen), metamizol czy paracetamol.
Farmakoterapia bólu neuropatycznego to jednak nie jedyna opcja. Wykorzystuje się fizykoterapię, elektroterapię, magnetoterapię, laseroterapię, także hydroterapię oraz blokady nerwu. Pomóc może akupunktura i masaże.
Domowe sposoby na ból neuropatyczny
Jak uśmierzyć ból neuropatyczny we własnym zakresie? Pomocne są różne ćwiczenia na ból neuropatyczny (celem jest wyeliminowanie lub zmniejszenie przykurczów lub nadmiernego napięcia mięśni). O doborze odpowiedniej aktywności fizycznej warto porozmawiać z fizjoterapeutą. Warto także poznać i stosować psychologiczne metody leczenia bólu.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.