Brązowy tłuszcz – właściwości i funkcje. Jak zwiększyć jego ilość?

Brązowy tłuszcz, czyli tkanka tłuszczowa brunatna, to jeden z rodzajów tkanki tłuszczowej (łac. textus adiposus), która zalicza się do tkanki łącznej.

Tkanka tłuszczowa znajduje się głównie w warstwie podskórnej. Składa się z komórek tłuszczowych, to jest adipocytów (łac. lipocytus) oraz macierzy łącznotkankowej. Ta zawiera nerwy, naczynia i komórki układu immunologicznego.

Z uwagi na funkcję tkankę tłuszczową dzieli się trzy rodzaje. To:

• tkanka tłuszczowa brunatna (ang. brown adipose tissue BAT),
• tkanka tłuszczowa biała (ang. white adipose tissue WAT),
• tkanka tłuszczowa różowa (ang. pink adipose tissue PAT).

Zawartość tanki tłuszczowej, a także jej rozmieszczenie w ciele, zależy od wielu czynników, między innymi płci, wieku, stanu zdrowia, kondycji organizmu, ale i czynników środowiskowych, fizycznych, społecznych.

Za optymalną osób dorosłych uznaje się tkankę tłuszczową w ilości 20-25% masy ciała u kobiet i 15-20% masy ciała u mężczyzn. Niższe wartości oznaczają niedowagę, a wyższe otyłość.

Brązowy tłuszcz występuje tylko u ssaków. Jego komórki zawierają wiele kropli tłuszczu z jednym okrągłym i położonym centralnie jądrem. Jego kolor wynika z dużej liczby bogatych w żelazo mitochondriów.

Tkanka tłuszczowa brunatna występuje u niemowląt, z czasem sukcesywnie i powoli zanika. Najprawdopodobniej ma to związek z mniejszą ekspozycją na zimno środowiskowe.

Brązowy tłuszcz u małych dzieci gromadzi się głównie między łopatkami, w okolicy szyi, śródpiersia oraz w okolicy dużych tętnic i nerek. U dorosłych, którzy są narażeni na działanie niskich temperatur, w największych ilościach odkłada się w okolicy nadobojczykowej, na karku, między łopatkami, wzdłuż rdzenia kręgowego, w okolicy przyaortowej w śródpiersiu, w okolicy koniuszka serca.

Gdy osoba dorosła nie jest stale narażana na zimno, unerwienie sympatyczne tkanki tłuszczowej brunatnej znika. W rezultacie brązowy tłuszcz zamienia się w tkankę tłuszczową białą.

Tkanka tłuszczowa brunatna pełni ważną rolę. Ponieważ jest zbudowana z dużej ilości mitochondriów, w wyniku spalania kwasów tłuszczowych i glukozy, wytwarza dużo ciepła. Chroni organy i tkanki, które są narażone na jego utratę. Tym samym można powiedzieć, że biały tłuszcz magazynuje kalorie, a brązowy tłuszcz je spala (pozwala na to termogeneza).

Brązowy tłuszcz odgrywa ważną rolę zwłaszcza w przypadku małych dzieci, u których umiejętności termoregulacji nie są dostatecznie rozwinięte, w mniejszym stopniu także młodzieży i osób dorosłych, którzy są narażeni na działanie niskich temperatur.

Z kolei tłuszcz biały (tkanka tłuszczowa biała) jest największym gruczołem wydzielania wewnętrznego oraz magazynem energii gromadzonej w formie trójglicerydów. Ponieważ wypełnia przestrzeń pomiędzy narządami, pomaga w utrzymaniu ich w stałej lokalizacji.

Ma także właściwości izolacyjne, przez co ułatwia termoregulację organizmu. Tkanka tłuszczowa różowa bierze udział w produkcji mleka u kobiet w okresie ciąży i laktacji.

Wszystkie typy tkanki tłuszczowej biorą udział w detoksykacji organizmu, pełnią funkcje endokrynne, wpływając na poziom insuliny we krwi, a także układ odpornościowy czy nerwowy.

Mniejsza zawartość tkanki tłuszczowej brunatnej ma związek z siedzącym trybem życia, większą masą ciała, insulinoopornością oraz wiekiem.

Dobra wiadomość jest taka, że produkcję tłuszczu brązowego można zwiększać. Jak to zrobić? Warto pamiętać, że jego aktywacja następuje już w temperaturze 20°C, a zimno pobudza go do większych przemian metabolicznych. Katalizuje również przemianę tkanki tłuszczowej białej w brunatną.

Pomóc może zatem obniżenie temperatury w pomieszczeniach w domu czy biurze. By przyspieszyć spalanie kalorii, a także wzrost ilości brązowego tłuszczu, wystarczy utrzymywać temperaturę 19 stopni Celsjusza.

Warto również pozbywać się sukcesywnie białej tkanki tłuszczowej oraz tłuszczu trzewnego, przestrzegając zasad diety: racjonalnej, dobrze zbilansowanej i optymalnej pod względem kaloryczności.

Trzeba pamiętać, że na nadmierny rozwój tkanki tłuszczowej białej wpływa spożywanie nadmiernej ilości kalorii (więcej niż wynosi zapotrzebowanie energetyczne organizmu), brak aktywności fizycznej w optymalnym wymiarze oraz nieodpowiednie działanie naturalnych czynników regulujących na organizm.