Chorują już 4 mln Polaków. Skutki zaniedbania mogą być nieodwracalne

- Cukrzyca typu 2 jest chorobą metaboliczną, która wynika z przewlekłego podwyższenia stężenia glukozy we krwi - wyjaśnia w rozmowie z WP abcZdrowie prof. dr hab. n. med. Grzegorz Dzida, specjalista z zakresu diabetologii i hipertensjologii w Katedrze i Klinice Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.

Jest jedną z najczęściej diagnozowanych chorób cywilizacyjnych na świecie, które dotyczą osób w niemalże każdym wieku i na zawsze zmieniają życie. Jakie są przyczyny cukrzycy?

- Do tego dochodzi na skutek współudziału czynników genetycznych i środowiskowych. Predyspozycje genetyczne do cukrzycy typu 2 odgrywają pewną rolę, ale myślę, że jest to, powiedzmy, 30 proc. Kolejne 70 proc. to jednak styl życia, a przede wszystkim są to nadwaga i otyłość, nieprawidłowe rozmieszczenie tkanki tłuszczowej, otłuszczenie trzewi, takich jak chociażby wątroby - mówi ekspert.

Okazuje się, że u osób otyłych ryzyko wystąpienia tego schorzenia jest około siedmiokrotnie wyższe niż u osób o prawidłowej masie ciała. Nie bez znaczenia są również inne czynniki.

- U drugiej grupy osób cukrzyca rozwija się w związku ze starzeniem się organizmu i to starzenie również u niektórych dotyka trzustki i produkcji insuliny. W związku z tym cukrzyca typu 2 jest chorobą wieku starczego, po 65. roku życia co czwarta osoba ma cukrzycę.

Eksperci alarmują, że fala zachorowań na cukrzycę rośnie. Zapytaliśmy prof. Grzegorz Dzidę, z czego wynika to niepokojące zjawisko.

- Mniej więcej ze stylu życia, obwinia się również o to okres pandemii, okres dwuletniego prawie lockdownu, czyli tego, żeśmy byli mniej aktywni fizycznie, a więcej jedli. Być może przyczynił się do tego również sam wirus SARS-CoV-2, który ma tendencję do atakowania komórek beta trzustki produkujących insulinę - wyjaśnia lekarz.

- W tej chwili wiemy, że pacjenci z cukrzycą typu 2 umierają z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego - zawału serca, niewydolności serca, udaru mózgu - alarmuje prof. Grzegorz Dzida.

Cukrzyca może prowadzić do licznych powikłań zarówno w naczyniach krwionośnych, jak i układzie nerwowym. U niektórych osób te komplikacje mogą skutkować infekcjami, owrzodzeniami oraz degeneracją tkanek miękkich, kości i stawów kończyn dolnych. Ze względu na uszkodzenie nerwów obwodowych, pacjenci często nie odczuwają tych zmian, co utrudnia diagnozę.

Według raportu OECD z 2019 roku Polska znalazła się w czołówce krajów o wysokim wskaźniku amputacji kończyn dolnych wśród 30 analizowanych państw. Wówczas przeprowadzono 7,5 zabiegów na 10 tysięcy chorych na cukrzycę.

Niestety w 2023 roku ten wskaźnik jeszcze bardziej się pogorszył, osiągając poziom 8,6 amputacji. Wiele innych krajów notuje znacznie mniejsze wartości: w Holandii - 5,5, w Szwecji - 3,4, a we Włoszech - 2,5.

- Wciąż wzrasta w naszym kraju liczba amputacji kończyn dolnych z powodu tzw. stopy cukrzycowej. Próbujemy to zmienić - potwierdza dr Piotr Liszkowski z Pododdziału Stopy Cukrzycowej Szpitala Powiatowego w Szamotułach.

- To też zwiększyło się w czasie pandemii, dlatego że był ograniczony dostęp do lekarzy. Niestety cukrzyca wiąże się z predyspozycją do chorób stóp. Te owrzodzenia się bardzo trudno goją i bardzo często są wskazaniem do amputacji - dodaje prof. Grzegorz Dzida.

Badanie prowadzone przez zespół pod kierownictwem prof. Ingi Prokopenko z Uniwersytetu w Surrey wykazało związek między cukrzycą typu 2 a rakiem. W tym celu wykorzystano DNA ponad 36 000 osób z różnych krajów europejskich.

Naukowcy odkryli, że jeden wariant genetyczny wiąże się z większym ryzykiem rozwoju raka piersi i cukrzycy typu 2, podczas gdy drugi wpływa na cukrzycę oraz prawdopodobieństwo zachorowania na raka piersi, jelita grubego i trzustki.

Przyczyny tego powiązania mogą wynikać z faktu, że cukrzyca typu 2 tworzy środowisko sprzyjające rozwojowi nowotworu w organizmie, poprzez podwyższony poziom glukozy we krwi, wzmożoną produkcję insuliny, otyłość, stany zapalne i zmiany hormonalne.

Niekontrolowana cukrzyca może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak uszkodzenia oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.

Wysoki poziom glukozy we krwi sprzyja powstawaniu miażdżycy, uszkadza tętnice, zwiększa skłonność do tworzenia skrzeplin, co może prowadzić do zawału serca, udaru mózgu i innych chorób narządowych.

- Cukrzyca przyspiesza rozwój miażdżycy. Jeżeli pacjent ma cukrzycę, to miażdżyca będzie się u niego rozwijać szybciej, podobnie jak konsekwencje miażdżycy, mianowicie udary mózgu, zawały serca - wyjaśnia prof. Grzegorz Dzida.

Częste występowanie hiperglikemii przyspiesza proces włóknienia tkanek, co jest związane ze starzeniem się organizmu. Groźne dla osób z cukrzycą są także nagłe zmiany poziomu glukozy, które prowadzą do tworzenia się trwałych i nieodwracalnych połączeń między włóknami w ścianach tętnic.

- Tętnice w cukrzycy bardzo szybko tracą swoją sprężystość, stają się sztywne. Choroba ma bardzo negatywny wpływ na skórę, w przebiegu choroby występuje duża skłonność do infekcji skóry, pojawiają się czyraki, trądzik i trudno gojące się zmiany ropne - wyjaśnia ekspert.

- Profilaktyka cukrzycy to przede wszystkim zdrowy tryb życia, dieta urozmaicona, bogata w owoce i warzywa, bogata we włóknik, najlepiej włóknik rozpuszczalny, z niewielkim udziałem tłuszczów i czerwonego mięsa. I oczywiście okresowa kontrola cukru na czczo - dodaje.

Nie bez znaczenia jest również codzienny ruch, który przeciwdziała nadwadze i wzrostowi stężenia cukru we krwi.

- W tej chwili uważa się, że nawet 5 tys. kroków dziennie to jest taka dawka aktywności, która może zapobiegać cukrzycy - zachęca diabetolog.

Paula Jakubasik, dziennikarka Wirtualnej Polski

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl