Co dziedziczymy po ojcu? Niektóre choroby genetyczne przekazywane są tylko potomkom w linii męskiej
Kolor oczu, włosów, dołeczki w policzkach - nie tylko to dziedziczymy po rodzicach. Okazuje się, że zawdzięczamy im również większą podatność na wiele schorzeń, w tym również ryzyko zachorowania na część chorób nowotworowych.
1. Jaki ojciec, taki syn?
Wykapany tatuś? Chociaż jesteśmy mieszanką genów obojga rodziców, to część charakterystycznych cech przekazuje nam tylko jedno z nich. Zarówno sylwetka, jak i wzrost są cechami, które dzieci dziedziczą po swoich rodzicach. W przypadku koloru oczu sprawa jest bardziej skomplikowana, zależy to nie tylko od barwy tęczówki rodziców, ale również przodków. Wszystkie noworodki po urodzeniu mają błękitny kolor oczu, który u części z nich zmienia się wraz z upływem czasu. Największą rolę w określeniu koloru tęczówki odgrywają dwa geny: OCA2 i HERC2, ale nie bez znaczenia pozostaje jeszcze co najmniej 10 innych genów.
Po tacie dziedziczymy zazwyczaj kształt warg oraz kolor i strukturę włosów. Jeżeli tata ma dołeczki, to z reguły mają je również dzieci.
2. Jakie choroby dziedziczymy po ojcu?
2.1. Zespół łamliwego chromosomu X
To choroba genetyczna, która częściej ujawnia się u mężczyzn niż u kobiet. Główne objawy to opóźnienie intelektualne i problemy z koordynacją ruchową. Częstość występowania wynosi ok. 1 na 1250 mężczyzn i 1 na 2200 kobiet.
2.2. Dystorfia mięśniowa Duchenne'a
Choroba jest dziedziczona w sposób recesywny związany z chromosomem X. To powoduje, że kobiety mogą być nosicielkami wadliwego genu, ale do ujawnienia choroby dochodzi u mężczyzn. Pierwsze objawy ujawniają się u dzieci między pierwszym a czwartym rokiem życia. Może pojawić się tzw. kaczkowaty chód, dziecko może mieć problem z wchodzeniem po schodach, albo z wstawaniem z pozycji siedzącej.
2.3. Rak jelita grubego
Znacznie częściej dotyka mężczyzn. Predyspozycje genetyczne odpowiadają za ok. 20 proc. przypadków. Jeżeli na ten typ nowotworu cierpiał ktoś z rodziny w pierwszej linii pokrewieństwa, ryzyko zachorowania rośnie aż dwukrotnie. W związku z tym mężczyznom, których bliscy mieli raka jelita grubego zaleca się, aby od 40. roku życia wykonywali kontrolnie kolonoskopię.
2.4. Rak prostaty
Jest nowotworem najczęściej atakującym mężczyzn - tak wynika z Krajowego Rejestru Nowotworów. Jest on drugim, po raku płuc, typem raka odpowiadającym za największą liczbę zgonów. Szacuje się, że ok. 9 proc. zachorowań ma podłoże genetyczne. Wtedy najczęściej atakuje mężczyzn w młodszym wieku. W związku z tym w przypadku panów, u których w najbliższej rodzinie występował ten typ nowotworu, zalecane jest wykonywanie badań profilaktycznych od 40. do 45. roku życia. Ryzyko rośnie wraz z liczbą zachorowań wśród krewnych.
2.5. Rybia łuska
Są różne typy choroby. W przypadku rybiej łuski dziedziczonej recesywnie choroba dotyczy wyłącznie mężczyzn, a kobiety są jedynie nosicielkami wadliwego genu. Ta odmiana (ichthyosis nigricans) występuje u około 1 na 6000 osób.
2.6. Hemofilia
Wadliwy gen znajduje się w chromosomie X i jest recesywny. Choroba w przypadku kobiet ujawnia się, jeżeli wadliwy gen przekaże zarówno ojciec, jak i matka. Jeżeli dziewczynka dostanie tylko jeden wadliwy chromosom X - nie zachoruje, ale będzie nosicielką. W przypadku kiedy ojciec ma hemofilię, a mama nie, chromosom X z uszkodzonym genem odziedziczą dziewczynki i będą nosicielkami, a chłopcy będą zdrowi. Z kolei męscy potomkowie kobiet, których ojciec miał hemofilię, są obarczeni 50-procentowym ryzykiem zachorowania.
Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
