Czarnuszka siewna – właściwości i zastosowanie
Czarnuszka siewna, znana także jako czarny kumin czy złoto faraonów, to jednoroczna roślina z rodziny jaskrowatych, która jest wykorzystywana zarówno w celach kulinarnych, jak i leczniczych i prozdrowotnych. Jakie ma właściwości? Na co pomaga? Jak ją stosować?
1. Co to jest czarnuszka siewna?
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa, ang. Black cumin) to jednoroczna roślina z rodziny jaskrowatych – ranunculaceae. Mówi się o niej czarny kumin i złoto faraonów.
Obecnie czarnuszkę uprawia się w wielu miejscach na świecie, także w domowych ogródkach. Roślina pochodzi z ciepłych krajów południowej Europy, Azji Mniejszej oraz północnej Afryki.
2. Jak wygląda czarnuszka?
Czarnuszka siewna jest niedużą, drobną rośliną. Jej maksymalny wzrost wynosi około 40 cm wysokości. Pojedyncza łodyga jest zakończona dekoracyjnymi kwiatami – białymi, niebieskimi czy różowymi Jej liście są pierzastosieczne, a owoce to suche mieszki wypełnione czarnymi, płaskimi nasionami.
Surowcem zielarskim są nasiona czarnuszki, zaś najbardziej wartościowym surowcem olej tłoczony z nasion czarnuszki. Inne postaci rośliny to susz, olejek eteryczny, miód ziołowy. Można ją również znaleźć w suplementach diety i wielu kosmetykach.
3. Czarnuszka siewna – właściwości i działanie
W nasionach czarnuszki obecny jest olej będący źródłem kwasów tłuszczowych, takich jak kwas linolenowy, stearynowy, linolowy, palmitynowy oraz mirystycynowy i arachidonowy. W oleju tłoczonym z nasion obecna jest witamina E oraz substancje z grupy fitosteroli, takie jak fitosterol i stigmasterol.
W wyciągach z nasion występuje także frakcja olejku eterycznego. Jej składnikami czynnymi są: alfa-pinen, karwakrol, tymochinon, tymohydrochinon, tymol i trans-anetoltakze flawonoidy (pochodne kwercetyny i kemferolu), saponazydy triterpenowe (melantyna oraz hederakozyd C) oraz alkaloidy, do których zalicza się nigellinę.
Dzięki swojemu składowi czarnuszka siewna ma wiele cennych właściwości. Wykazuje działanie:
- przeciwbakteryjne,
- przeciwgrzybicze,
- przeciwzapalne, ograniczając powstawanie leukotrienów w wyniku przemian kwasu arachidonowego,
- immunostymulujące (zwiększa odporność),
- przeciwbólowe,
- przeciwcukrzycowe (zmniejsza stężenie glukozy we krwi),
- przeciwgrzybicze,
- przeciwpasożytnicze,
- przeciwzapalne,
- żółciopędne, żółciotwórcze.
4. Na co pomaga czarnuszka siewna?
Czarnuszka siewna jest wykorzystywana w leczeniu wielu chorób, głównie infekcji górnych dróg oddechowych i przeziębień, astmy, przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc jako środek ograniczający liczbę zaostrzeń schorzeń dróg oddechowych o podłożu zapalnym.
Badania dowodzą, że roślina ma nie tylko właściwości antyseptyczne, ale i olej z czarnuszki może wykazywać właściwości immunostymulujące: wspiera odporność, skraca czas trwania infekcji.
Roślina, dzięki swoim właściwościom, wspiera także układ pokarmowy: wydziela soki trawienne, zmniejsza wytwarzanie gazów, usprawnia przepływ i produkcję żółci. Regularne przyjmowanie oleju z czarnuszki może zmniejszać stopień stłuszczenia wątroby oraz poprawiać funkcjonowanie nerek. Co więcej, ma właściwości przeciwpasożytnicze, co sprawia, że pomaga zwalczać pasożyty.
Nasiona i olej z czarnuszki mają pozytywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy (mogą ograniczać ryzyko rozwoju miażdżycy), profil lipidowy i stężenie glukozy we krwi. Ponadto roślina może wykazywać działanie przeciwnowotworowe, którego mechanizm opiera się na ograniczeniu procesu angiogenezy w rejonie występowania komórek nowotworowych oraz zahamowaniu syntezy kwasów nukleinowych.
Czarnuszka siewna w kosmetykach
Ekstrakty z nasion czarnuszki w kosmetykach mogą poprawiać wygląd skóry:
- ograniczać występowanie zmian trądzikowych,
- łagodzić zmiany skórne, także skóry atopowej,
- zwiększać elastyczność,
- wzmacniać kondycję skóry.
Czarnuszka siewna może również łagodzić choroby skóry, takie jak trądzik, łuszczyca oraz atopowe zapalenie skóry (AZS).
5. Jak stosować olej z czarnuszki?
Nasiona czarnuszki można spożywać w postaci nieprzetworzonej – do kanapek, wypieków czy sałatek.
Jedną z najpopularniejszych form, w której można kupić czarnuszkę, jest tłoczony na zimno olej z jej nasion. Olej z czarnuszki można stosować zarówno u dzieci, jak i dorosłych po odpowiednim dostosowaniu dawek. Wystarczy pić jedną łyżeczkę produktu dziennie.
Można także kupić wiele preparatów zawierających wyciągi ze sproszkowanych nasion czarnuszki. Większość preparatów, które zawierają wyciągi z czarnuszki stosuje się w ilości jednej lub dwóch kapsułek dziennie – według zaleceń producenta.
6. Olej i wyciąg z czarnuszki siewnej – skutki uboczne i przeciwwskazania
Choć produkty zawierające wyciągi z nasion czarnuszki są bezpieczne, istnieje ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, takich jak mdłości i bóle brzucha. Istnieją także przeciwwskazania do ich stosowania.
Z uwagi na ryzyko nasilenia działania leków, ekstraktów z czarnuszki nie należy zażywać w przypadku korzystania z preparatów przeciwzakrzepowych, przeciwcukrzycowych oraz leków na nadciśnienie tętnicze.
Ze względu na możliwość pojawienia się skurczów macicy podczas ich długotrwałego stosowania, wyciągów z czarnuszki nie powinny regularnie przyjmować kobiety w ciąży. Jednocześnie sporadyczne konsumowanie nasion czarnuszki nie powinno spowodować żadnych negatywnych efektów.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.