Czy ciemny chleb zawsze jest zdrowy? Kolor bochenka może wprowadzać w błąd

Kolor chleba bywa mylący, bo nie zawsze świadczy o jego jakości. Zakłada się, że ciemna barwa wynika z użycia pełnoziarnistej lub razowej mąki, jednak w rzeczywistości może być efektem dodatku karmelu, słodu jęczmiennego albo innych barwiących składników. Takie zabiegi mają na celu nadanie pieczywu zdrowszego wyglądu, choć jego skład wcale nie musi taki być.

Naturalny kolor wynikający z użytej mąki bywa mniej intensywny i mniej równomierny, więc często nie odpowiada oczekiwaniom konsumentów. Dlatego warto sprawdzać skład, zamiast kierować się tylko wyglądem bochenka, ponieważ to jedyny sposób, by odróżnić pieczywo wartościowe od barwionego.

Rodzaj użytej mąki ma podstawowe znaczenie dla wartości odżywczej pieczywa. Mąka biała, czyli wysoko oczyszczona, powstaje z samego wnętrza ziarna i pozbawiona jest otrębów oraz zarodka. Zawiera więc mniej błonnika, witamin i minerałów, a jej struktura powoduje, że pieczywo jest bardziej puszyste, ale też mniej sycące.

Mąka razowa powstaje z całych, grubo zmielonych ziaren i zachowuje wszystkie części ziarna, więc tym samym dostarcza więcej składników odżywczych i działa korzystnie na pracę jelit. Mąka pełnoziarnista również zawiera całe ziarno, ale jest drobniej mielona niż razowa, więc pieczywo z niej wypiekane ma gładszą strukturę, ale wciąż wysoką wartość odżywczą. To, z jakiej mąki powstał chleb, w dużej mierze decyduje o jego wpływie na zdrowie.

Skład chleba ma bezpośredni wpływ na jego wartość odżywczą i na to, czy warto po niego sięgać na co dzień. Najlepsze pieczywo to takie, które ma prosty skład, ponieważ w zupełności wystarczy mąka, woda, zakwas lub drożdże oraz ewentualnie sól i ziarna.

Wiele dostępnych w sklepach chlebów zawiera jednak dodatki, które nie służą zdrowiu, np.:

• cukier,
• syrop glukozowo-fruktozowy,
• spulchniacze,
• utwardzone tłuszcze,
• barwniki.

Tego typu składniki mają za zadanie poprawić wygląd i trwałość produktu, ale obniżają tym samym jego wartość. Istotne jest także, z jakiej mąki wypieczono chleb, ponieważ im wyższy numer typu, tym większa zawartość błonnika i minerałów. Czytając etykiety, warto zwrócić uwagę na kolejność składników, bo te wymienione na początku stanowią największą część produktu.

Choć ciemny chleb wygląda podobnie niezależnie od miejsca zakupu, różnice między pieczywem z supermarketu, a tym z lokalnej piekarni mogą być nieporównywalne. Chleb przemysłowy często powstaje z użyciem drożdży, spulchniaczy i barwników, a jego głównym celem jest dłuższy termin przydatności i atrakcyjny wygląd. Wiele z takich produktów ma też niską zawartość błonnika i mało wspólnego z pełnoziarnistym wypiekiem.

Pieczywo rzemieślnicze, głównie na zakwasie, powstaje wolniej, bez dodatku sztucznych polepszaczy, a proces fermentacji naturalnie wpływa na lepszą przyswajalność składników i niższy indeks glikemiczny. Smak, struktura i wpływ na organizm są w takich przypadkach zupełnie inne, dlatego warto zwracać uwagę również na źródło pochodzenia chleba.

Ciemne pieczywo często uznawane jest za produkt z niskim indeksem glikemicznym, ale nie zawsze przekłada się to na realia. Wiele chlebów barwionych karmelem lub słodem, tylko wygląda na pełnoziarniste, a tak naprawdę powstają z oczyszczonej mąki pszennej, która szybko podnosi poziom glukozy we krwi. Takie pieczywo może powodować nagłe skoki cukru i szybki spadek energii, więc często prowadzi to do podjadania i utrudnia kontrolę apetytu.

Wypieki na zakwasie z prawdziwej mąki razowej mają niższy indeks glikemiczny, ponieważ zawierają więcej błonnika i są trawione wolniej. Kolor bochenka nie jest pewnikiem jego wpływu na poziom cukru, ponieważ fundamentalny jest skład i sposób wypieku.

Choć dobrej jakości ciemny chleb jest wartościowym elementem diety, nie każdemu służy w równym stopniu. Osoby z celiakią lub nietolerancją glutenu powinny całkowicie unikać tradycyjnych wypieków, niezależnie od ich koloru i rodzaju mąki.

U niektórych problemem może być także wysoka zawartość błonnika, który w dużych ilościach bywa trudny do strawienia przy stanach zapalnych jelit lub zespole jelita drażliwego. Dodatkowo fermentowane wypieki mogą wywoływać dyskomfort u osób nadwrażliwych na związki typu FODMAP, tym bardziej jeśli zawierają też ziarna i otręby.

W takich przypadkach nawet chleb z dobrym składem może powodować wzdęcia, bóle brzucha lub uczucie przepełnienia. Dlatego warto współpracować z organizmem i dobierać pieczywo indywidualnie, a nie tylko według ogólnych zaleceń.

Wybór dobrego chleba zaczyna się od uważnego czytania składu. Najlepiej szukać wypieków z prostych składników, takich jak mąka pełnoziarnista lub razowa, woda, zakwas lub drożdże oraz ewentualnie sól i ziarna. Dodatkowo warto wziąć pod uwagę wskazówki:

• Im krótsza lista składników, tym większa szansa, że pieczywo będzie wartościowe.
• Warto unikać dodatków takich jak karmel, słód, cukier, syrop glukozowo-fruktozowy, spulchniacze lub tłuszcze utwardzone.
• Dobrą praktyką jest pytanie o typ użytej mąki, ponieważ wyższy numer (np. 2000) świadczy o mniejszym stopniu przetworzenia i większej zawartości błonnika.
• Lepszym wyborem są chleby na zakwasie, wypiekane tradycyjną metodą, ponieważ dłużej zachowują świeżość i mają niższy indeks glikemiczny.
• Jeśli to możliwe, warto kupować pieczywo w lokalnych piekarniach, gdzie często łatwiej uzyskać informacje o składzie i sposobie wypieku.

Ciemny chleb nie zawsze oznacza zdrowy wybór. To skład, rodzaj użytej mąki i sposób wypieku decyduje o jego wartości. Świadomy wybór pieczywa to prosty krok w stronę lepszej diety bez potrzeby rezygnowania z ulubionych smaków.

Źródła

1. NaukaJedzenia.pl