Czy post przerywany wpływa na koncentrację? Badacze mówią o "metabolicznej elastyczności"

Post przerywany budzi mieszane uczucia. Dla jednych to naturalny sposób kontroli wagi bez konieczności stosowania restrykcyjnych diet, a dla innych - ryzykowna metoda odżywiania, mogąca niekorzystnie wpływać na zdrowie, w tym na funkcje poznawcze. Ze względu na skrajne emocje, ten trend jest przedmiotem badań wielu naukowców. Najnowsze analizy ekspertów opisane w magazynie "Psychological Bulletin", przedstawiają jasne stanowisko w tej sprawie - krótkotrwały post (poniżej 24 godzin) nie wpływa negatywnie na zdolności poznawcze dorosłych.

/- Wielu ludzi obawia się, że jeśli będą pościć, nie będą w stanie skoncentrować się w pracy, ani skutecznie się uczyć - powiedział dr David Moreau, neurobiolog z Uniwersytetu w Auckland w Nowej Zelandii, główny autor publikacji i dodał, że dla większości dorosłych krótkotrwały post prawdopodobnie nie ma istotnego wpływu na sprawność umysłową.

Naukowcy zwrócili uwagę, że u dzieci i nastolatków post przerywany może działać nieco inaczej - w okresie bez jedzenia ich zdolność koncentracji i uczenia się była słabsza. To kolejny dowód na to, jak ważne jest śniadanie przed szkołą.

/- Ludzie ewoluowali w warunkach okresowego braku pożywienia, dlatego ma sens, że nasz układ poznawczy potrafi działać sprawnie bez ciągłego dostarczania energii - wyjaśnił Moreau. - Jednak dzieci i nastolatki wydają się bardziej wrażliwe, co jest zgodne z ich większym zapotrzebowaniem na energię - zaznacza.

Z kolei dr Debra Safer, profesor psychiatrii i nauk behawioralnych na Uniwersytecie Stanforda w Kalifornii zwróciła uwagę, że badanie dotyczyło jedynie krótkotrwałego postu - trwającego mniej niż 24 godziny. Oznacza to, że dla bezpieczeństwa osób, które chcą praktykować post, potrzebne są badania prowadzone w warunkach bardziej zbliżonych do rzeczywistych praktyk żywieniowych.

/- Konieczne jest zbadanie wpływu postu trwającego dłużej, z uwzględnieniem uczestników o różnej masie ciała, a także osób z chorobami współistniejącymi - zarówno fizycznymi, jak i psychicznymi - szczególnie tych, którzy cierpią na zaburzenia odżywiania lub są nimi zagrożeni - wyjaśniła Debra Safer.

Dokonana przez specjalistów metaanaliza obejmowała 63 badania z całego świata, w których wzięło udział ponad 3400 osób. Większość uczestników pościła regularnie od 8 do 24 godzin, przy czym średni czas postu wynosił 12 godzin. Naukowcy stwierdzili, że post "ani nie poprawia, ani nie pogarsza sprawności umysłowej", zauważyli jednak trzy czynniki, które mogą wpływać na wydolność poznawczą. Są to:

• czas trwania postu,
• kontekst testu poznawczego,
• cechy indywidualne (takie jak wiek i budowa ciała).

Badacze zwrócili uwagę, że wyniki testów umysłowych są zwykle nieco niższe pod koniec okresu postu.

/- Otrzymane dane sugerują, że choć większość dorosłych nie musi się obawiać, iż krótkotrwały post pogorszy ich sprawność umysłową, to w przypadku niektórych grup i sytuacji warto zachować ostrożność - napisali autorzy badania.

Wyniki badań skłoniły naukowców do bliższego przyjrzenia się temu, jak ludzki organizm radzi sobie w okresach bez posiłków i skąd czerpie energię, gdy zapasy glukozy zaczynają się wyczerpywać. Eksperci wyjaśnili, że glikogen, podstawowa magazynowana forma glukozy, stanowi główne źródło energii dla osób, które jedzą regularnie w ciągu dnia. Podczas postu poziom glikogenu może się obniżać, jednak organizm przestawia się na inne źródła energii, takie jak ciała ketonowe wytwarzane z tkanki tłuszczowej.

/- Ta metaboliczna elastyczność prawdopodobnie była kluczowa dla przetrwania w okresach niedoboru pożywienia, szczególnie przed opracowaniem skutecznych metod konserwacji żywności - napisali badacze.

Co więcej, zdolność do magazynowania tłuszczu jako zapasu energii umożliwiła człowiekowi nie tylko zaspokajanie codziennych potrzeb, ale także rozwój i prawidłowe funkcjonowanie mózgu.

/- To badanie rzeczywiście daje pewne poczucie bezpieczeństwa - pokazuje, że ludzki organizm jest bardzo elastyczny i że większość osób może utrzymać sprawność poznawczą w trakcie postu, podobnie jak w przypadku krótkotrwałych zaburzeń snu - mówi dr Debra Safer.

Post przerywany to schemat żywieniowy, który polega na naprzemiennych okresach jedzenia i wstrzymania się od posiłków. Większość planów postu przerywanego nie skupia się na tym, co się spożywa, lecz na tym, kiedy. Najpopularniejsze modele postu przerywanego to:

• 16/8 (z 8-godzinnym oknem żywieniowym i 16-godzinnym okresem postu),
• Alternate-Day Fasting (jednego dnia jesz bez ograniczeń, a kolejnego redukujesz kalorie do ok. 500-600 kcal lub całkowicie pościsz),
• Eat Stop Eat - (obejmuje 24-godzinny post raz lub dwa razy w tygodniu).

Post może mieć pozytywne działanie na organizm. Przede wszystkim powoduje zwiększenie poziomu hormonu wzrostu (HGH), co sprzyja spalaniu tłuszczu i budowie mięśni. Kolejną korzyścią jest poprawa wrażliwości na insulinę i obniżenie jej poziomu, co ułatwia wykorzystanie zgromadzonego tłuszczu jako źródła energii. Badania wykazały także, że poprawa wrażliwości na insulinę podczas postu może wspierać profilaktykę i leczenie cukrzycy typu 2.

Post, zgodnie z niektórymi wynikami badań, może również inicjować procesy naprawcze w komórkach, w tym tzw. autofagię - naturalny mechanizm, w którym komórki "czyszczą" się z uszkodzonych lub zużytych białek. Ten schemat żywienia może być też skuteczny w redukcji masy ciała, głównie dlatego że prowadzi do mniejszej liczby spożywanych kalorii w ciągu dnia. Według niektórych badań post redukuje stany zapalne w organizmie, które są jednym z głównych czynników rozwoju chorób przewlekłych.

Źródło: www.healthline.com

Źródła

1. Dagmara Dąbek