Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Mgr Kamila Drozd

Diagnozowanie depresji

Diagnozowanie depresji
Diagnozowanie depresji

Depresję bardzo trudno jest zdiagnozować, dopóki nie manifestują się nasilone objawy. Niestety nie ma nadal opracowanych testów laboratoryjnych czy też badań obrazowych, które pomogłyby w rozpoznaniu depresji, stąd też rzadko się ją stwierdza. Niby każdy orientacyjnie wie, z czym wiąże się nastrój depresyjny, ale nie każdy ma świadomość szczegółowych wskazówek diagnostycznych służących diagnozowaniu zaburzeń afektywnych. Jakie kryteria diagnostyczne muszą być spełnione, by rozpoznać depresję?

spis treści

1. Wskazówki diagnostyczne do rozpoznania depresji

Rozpoznanie epizodu depresyjnego stawia się w oparciu o:

  • Występowanie minimum pięciu z wymienionych poniżej objawów przez okres dwóch tygodni (jednym z tych objawów musi być albo obniżenie nastroju, albo utrata zainteresowań lub utrata odczuwania przyjemności):
Zobacz film: "Choroby neurologiczne jako przyczyny depresji"
Leki ziołowe
Leki ziołowe

W leczeniu depresji bardzo ważne jest, aby nie podejmować samodzielnych prób powrotu do pełni zdrowia

zobacz galerię
  1. obniżenie nastroju (u dzieci może to być drażliwość), występujące niemal codziennie przez większą część dnia, stwierdzane zarówno subiektywnie, jak i przez otoczenie;
  2. wyraźne zmniejszenie zainteresowań niemal wszystkimi czynnościami oraz związanego z tym uczucia przyjemności, występujące niemal codziennie (dostrzega to zarówno osoba chora, jak i jej otoczenie);
  3. znaczny spadek lub wzrost masy ciała (niezwiązany ze stosowaniem diety);
  4. bezsenność lub nadmierna senność, występująca niemal codziennie;
  5. podniecenie lub spowolnienie ruchowe, występujące niemal każdego dnia;
  6. nieprzemijające uczucie zmęczenia lub utrata energii;
  7. poczucie własnej bezwartościowości;
  8. zmniejszenie sprawności myślenia, niemożność skupienia uwagi lub podjęcia decyzji;
  9. nawracające myśli o śmierci.
  • Należy wykluczyć inne choroby, które mogą upodabniać się w swoim przebiegu do obrazu depresji. Należy upewnić się, że objawy zaburzeń depresyjnych nie są np. naturalną reakcją na śmierć ukochanej osoby (mówimy wtedy o zwykłej żałobie).
  • Należy upewnić się, że w ciągu dwóch tygodni trwania objawów nie występowały ani omamy, ani urojenia.

2. Dystymia a depresja

Dystymia charakteryzuje się łagodniejszym przebiegiem niż epizod depresyjny. Warunkiem rozpoznania jest czas trwania – minimum dwa lata. Podczas trwania dystymii mogą pojawić się epizody dużej depresji. Chorzy cierpiący na to zaburzenie charakteryzują się złym samopoczuciem i przygnębieniem o dużej zmienności. Miewają okresy lepszego nastroju, przeważnie nie tracą kontaktu z otoczeniem oraz na co dzień funkcjonują prawidłowo.

Znany jest również, nieużywany w klasyfikacji europejskiej, termin „depresja atypowa” (depresja maskowana). Odnosi się on do zaburzeń o niecharakterystycznym obrazie i stosunkowo niewielkim nasileniu. Wśród objawów znajdziemy w tej grupie m.in.: zaburzenia snu, bóle głowy, przewlekły lęk, natręctwa. Niekiedy jedynymi, w dodatku nieswoistymi objawami depresji mogą być objawy z różnych układów i narządów, takie jak: bóle brzucha, kołatanie serca, bóle w okolicy serca, bóle kręgosłupa, biegunki, zaparcia i inne. Zdarza się, że inną tzw. „maską depresji” (w miejscu charakterystycznych objawów depresji pojawiają się inne, niespecyficzne) bywa lęk lub napady paniki, a także natręctwa.

3. Depresje atypowe

Depresje atypowe mogą również przybierać obraz jadłowstrętu psychicznego (anoreksji) czy też nadużywania alkoholu. Niestety, chorzy ze słabo nasilonymi objawami zaburzeń depresyjnych rzadko trafiają do gabinetu lekarza psychiatry. Zwykle szukają pomocy u lekarzy rodzinnych, którzy – ze względu na słabo wyrażone charakterystyczne objawy depresji – nie stawiają prawidłowego rozpoznania. Udzielają chorym jedynie doraźnej pomocy w zależności od prezentowanych przez nich objawów.

Nierzadko pacjenci latami są bezskutecznie diagnozowani w kierunku różnych chorób somatycznych w zależności od przedstawianych dolegliwości. Ponieważ brak jest swoistych badań obrazowych czy też testów laboratoryjnych, które mogłyby pomóc w rozpoznaniu depresji, jest ona nadal chorobą rzadko stwierdzaną przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. Nierzadko jej objawy są bagatelizowane zarówno przez otoczenie pacjentów, jak i przez pracowników opieki medycznej.

4. Jak odróżnić smutek od depresji?

Depresja objawia się między innymi smutkiem. Często też mówimy, że mamy depresję po jakimś wydarzeniu. Jednak smutek i depresja to nie to samo. Depresja jest poważnym zaburzeniem, podczas gdy smutek to naturalna reakcja na negatywne wydarzenia. Jak odróżnić chwilowy spadek samopoczucia od epizodu depresyjnego albo innych zaburzeń depresyjnych, np. dystymii, depresji reaktywnej albo sezonowych zaburzeń afektywnych? Czym różni się zwykły smutek od depresji?

  • Depresja różni się od smutku czasem trwania. Depresja może wyniszczać chorą osobę miesiącami, a nawet latami. Smutek zazwyczaj przechodzi w kilka dni, maksymalnie tygodni.
  • Depresja w odróżnieniu od smutku najczęściej obniża nastrój bez widocznego powodu. Smutek natomiast pojawia się po jakimś wydarzeniu – utracie pracy, kłótni z najbliższą osobą, zalaniu mieszkania. Przy depresji życie chorego nie musi być obiektywnie takie złe. Najczęściej wygląda na to, że osoby z depresją smucą się bez powodu, nie potrafią jednak same tego zmienić.
  • Objawy depresji to, oprócz smutku: obniżenie samooceny, umniejszanie swoich zasług i pozytywnych cech, pesymizm, obwinianie się, uczucie, że nie ma w życiu niczego pozytywnego.
  • Depresja to nie tylko smutek. Fizyczne objawy depresji obejmują: bezsenność, zmiany apetytu, bóle brzucha, bóle pleców, bóle w klatce piersiowej, bóle głowy, zmęczenie, zwiększoną potliwość, problemy z trawieniem, suchość w ustach.
  • Leczenie depresji to zazwyczaj długotrwała farmakoterapia i psychoterapia. Smutek przechodzi sam.

Pamiętajmy o tym, aby nigdy nie lekceważyć objawów depresji, jeśli zauważymy je u kogoś bliskiego lub u siebie.

5. Trzy stany, z którymi można pomylić depresję

Autodiagnoza nie jest polecana. Nie możemy sami ocenić, co nam dolega. Diagnozę może postawić tylko lekarz psychiatra. Rozmaite objawy często współistnieją ze sobą i utrudniają szybkie rozpoznanie. Czasem bowiem depresja „przywdziewa maski” innych dolegliwości chorobowych, np. na pierwszy plan wysuwają się objawy somatyczne depresji, jak bóle głowy, bóle brzucha, niestrawność, zaparcia czy uogólnione dolegliwości bólowe bez wyraźnej przyczyny. Z czym można pomylić depresję?

  • Sezonowa chandra

Nie każde obniżenie nastroju jest stanem chorobowym. Jeśli odczuwamy jesienno-zimowy smutek, zacznijmy od prostych, domowych sposobów, np. zapewniajmy sobie dużo światła rekompensującego brak wystarczającej ilości promieni słonecznych. O depresji możemy mówić, gdy nasze życie zostaje zakłócone przez przygnębienie trwające przez co najmniej kilka tygodni.

  • Nerwica

W depresji dominuje apatia, przygnębienie, utrata zainteresowań, a w zaburzeniach nerwicowych głównym problemem są stany lękowe. Poza tym, nerwica może występować w różnych, bardzo specyficznych odmianach, np. nerwicy natręctw. W depresji odczuwamy raczej obojętność, a w przypadku zaburzeń nerwicowych wciąż się o coś martwimy i boimy nieadekwatnie do zaistniałej sytuacji, np. staramy się nie wchodzić na linie płyt chodnikowych. Trzeba podkreślić, że w przypadku zaburzeń nerwicowych pacjent zdaje sobie sprawę z absurdalności swoich przekonań. Zdarza się jednak, że mamy do czynienia z połączeniem jednego zespołu objawów z drugim – mówimy wtedy o zaburzeniu depresyjno-lękowym.

  • Schizofrenia

W schizofrenii depresja może być jednym z objawów. Chorzy potrafią na całe tygodnie zapadać w letarg, osłupienie i odcinać się od otoczenia. Osłabienie woli oraz zdolności do uczuć to cechy wspólne obydwu tych chorób. Dlatego chorego na depresję może niepokoić, charakterystyczne także dla niektórych postaci schizofrenii, uczucie wewnętrznej pustki czy derealizacji. Świat zewnętrzny znajduje się wtedy „za szybą” i jest całkowicie nieosiągalny. Właściwą diagnozę może postawić tylko lekarz.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Chorobowe zaburzenia nastroju
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze