Znaczenie snów - interpretacja, teoria Freuda, skąd się biorą?
Ludzie od zawsze próbowali nadać znaczenie swoim snom. Nawet w dziwnych snach, najbardziej zaskakujących i irracjonalnych, doszukuje się ukrytych sensów, szuka się interpretacji marzeń sennych w różnego rodzaju sennikach. Niektórzy każdej nocy doświadczają widowiskowej serii przedstawień wystawianych we własnym śnie. Co generuje te fantastyczne senne spektakle? Jakie jest znaczenie snów? Czy marzenia senne w ogóle coś znaczą? Obecnie wiadomo, że zarówno piękne sny, jak i koszmary, pojawiają się w ciągu nocy regularnie, najczęściej w fazie REM. Struktury kontrolujące śnienie to przede wszystkim niektóre obszary pnia mózgu. Zagadką nadal pozostaje to, dlaczego śnimy.
1. Znaczenie snów - interpretacja
Starożytni Izraelici interpretowali znaczenie snów jako przesłanie od Boga. Współcześni im Egipcjanie próbowali wpływać na sny przez spanie w świątyniach poświęconych bogu snu, Serapisowi. A w Indiach święte Wedy opisywały religijne znaczenie snów. Tymczasem w Chinach w marzeniach sennych dopatrywano się elementu ryzyka. Starożytni Chińczycy wierzyli, że podczas snu dusza błąka się poza ciałem. Z tego powodu byli przeciwni nagłemu budzeniu osoby śpiącej na wypadek, gdyby dusza nie mogła odnaleźć drogi powrotnej do ciała.
Z perspektywy wielu kultur afrykańskich i rdzennie amerykańskich marzenia senne są przedłużeniem zwykłej rzeczywistości. W konsekwencji, kiedy tradycyjni Indianie Cherokee śnili o ukąszeniu przez węża, po przebudzeniu otrzymywali odpowiednią pomoc medyczną.
W przeciwieństwie do takich naiwnych teorii badacze snu podjęli wysiłki, by odpowiedzieć na pytanie, jaką funkcję biologiczną pełnią sny. Większość ekspertów sądzi, że sny mogą być konieczne do prawidłowego funkcjonowania mózgu, choć dowody nie są pewne. Blisko z tym związana kwestia dotyczy znaczenia snów. Psycholodzy ewolucyjni zasugerowali, że sny mogą stanowić bezpieczny sposób radzenia sobie z niebezpiecznymi sytuacjami, ale i tu dowody są wątpliwe.
Z perspektywy poznawczej, niektórzy eksperci uważają sny za znaczące zdarzenia umysłowe, zaspokajające najważniejsze potrzeby poznawcze lub odzwierciedlające ważne sytuacje czy fantazje w umysłowym świecie śniącej osoby. Jeszcze inni twierdzą, że sny w ogóle nie mają znaczenia – są jedynie przypadkową aktywnością mózgu podczas snu.
2. Znaczenie snów - teoria Freuda
Na początku XX wieku Zygmunt Freud przedstawił najbardziej złożoną i wyczerpującą teorię snów i ich znaczenia, jaka kiedykolwiek powstała – teorię ogromnie wpływową, mimo braku popierających ją dowodów naukowych. Według Freuda, sny reprezentują „królewską drogę do nieświadomości” wybrukowaną wskazówkami dotyczącymi ukrytego życia psychicznego jednostki. Z tego powodu Freud uczynił analizę snów kamieniem węgielnym psychoanalizy, jak napisał w swojej książce pt. „Objaśnianie marzeń sennych”.
Według teorii psychoanalitycznej, marzenia senne pełnią dwie głównie funkcje – chronią sen (maskując destrukcyjne myśli za pomocą symboli) oraz stanowią źródło spełnienia pragnień. Freud wierzył, że sny pełnią swoją funkcję ochronną dzięki uwalnianiu od napięć psychicznych powstałych w ciągu dnia. Funkcję spełniania życzeń sny realizują natomiast, umożliwiając osobie śniącej nieszkodliwe przepracowanie własnych nieświadomych pragnień.
Wyjaśniając znaczenie snów, Freud wprowadził rozróżnienie między treścią jawną snów – wątkiem śnionej historii, a treścią ukrytą snów – symbolicznym (domniemanym) znaczeniem snu. Stąd psychoanalitycy szczegółowo badają jawną treść snów swoich pacjentów, żeby odnaleźć wskazówki nawiązujące do ukrytych motywów i konfliktów, które mogą czaić się w nieświadomości, np. wskazówki odnoszące się do konfliktów seksualnych mogą przyjmować postać długich, sztywnych obiektów lub pojemników, które w teorii Freuda symbolizują organy płciowe męskie i żeńskie. Natomiast symbolami śmierci w snach, według Freuda, były wyjazd lub podróż.
Czy żeby odkryć znaczenie snów, trzeba być wyszkolonym psychoanalitykiem? Niekoniecznie. Treść jawna w snach ma dość oczywiste odniesienia do życia na jawie. Przerażające sny bardzo często odnoszą się do czynników stresujących napotykanych na jawie, które przedostały się do naszych myśli.
3. Znaczenie snów - skąd się biorą?
Analizując wzorce i znaczenie snów, można odkryć, że nietrudno jest uznać za istotne wiele obrazów i działań, które pojawiających się w snach. Trzeba jednak podkreślić, że naukowe poparcie dla Freudowskiej interpretacji treści ukrytych jest nikłe. Marzenia senne zależą w dużej mierze od kultury, płci i wieku. Bardzo specyficzne wpływy kultury można zaobserwować w doniesieniach z zachodnioafrykańskiej Ghany, gdzie ludziom często śnią się ataki krów. Podobnie, Amerykanie często śnią o sobie zawstydzonych nagością w miejscu publicznym, choć takie doniesienia rzadko pojawiają się w kulturach, gdzie zwyczajowo nosi się skąpe ubrania.
Międzykulturowe badania dostarczają poparcia dla hipotezy Rosalind Cartwright, zgodnie z którą sny jedynie odzwierciedlają zdarzenia życiowe ważne dla śniącego. Współcześni badacze twierdzą, że treść snów jest zróżnicowana także ze względu na wiek i płeć. W snach dzieci częściej niż w snach dorosłych pojawiają się zwierzęta, które w ich snach są często wielkie, przerażające i dzikie.
Kobiety ze wszystkich zakątków świata częściej śnią o dzieciach, a mężczyźni o agresji, broni i innych narzędziach. Badacze odkryli też, że treść marzeń sennych często odnosi się do niedawnych doświadczeń i spraw, o których myślało się poprzedniego dnia. Co dziwne, im bardziej staramy się o czymś nie myśleć, tym bardziej prawdopodobne, że to coś się przyśni. Jeśli ktoś przez cały dzień martwi się o swoją pracę lub przeciwnie – chce o niej zapomnieć, ma duże szanse śnić o obowiązkach zawodowych w ciągu najbliższej nocy, zwłaszcza w pierwszej fazie REM.
Po co śnimy? Sen REM ułatwia zapamiętywanie. Podczas snu REM mózg uzupełnia neuroprzekaźniki w swoich sieciach pamięciowych, zatem być może sen REM jest normalną częścią splatania nowych doświadczeń z materią starych wspomnień. Niektórzy twierdzą, że marzenia senne mogą być źródłem twórczych wglądów, inni – że treść snu nie ma jakiegoś specjalnego znaczenia, jakiejś ukrytej warstwy dającej podstawy do „głębokiej” interpretacji.
ZOBACZ TAKŻE:
Teoria aktywacji-syntezy zakłada, że sny powstają, kiedy śpiący mózg próbuje nadać sens własnej spontanicznej aktywności. Zgodnie z tym poglądem, sny mają swój początek w okresowych wyładowaniach neuronalnych emitowanych przez śpiący pień mózgu.
Kiedy ta energia pokonuje korę mózgową, śniący doświadcza przepływu wrażeń, wspomnień, motywacji, emocji i wyobrażanego ruchu. Jakkolwiek ta aktywacja ma charakter losowy, a obrazy, które generuje, mogą nie być połączone logicznie, mózg stara się nadać sens uzyskiwanej stymulacji. W tym celu dokonuje syntezy i zbiera „przekazy” płynące z tych przypadkowych wyładowań elektrycznych, tworząc spójną historię. Zatem marzenia senne, bez względu, czy o kwiatkach, zwierzętach, czy pragnieniach erotycznych, mogą być wyłącznie sposobem mózgu na nadanie sensu bezsensowi.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.