Etambutol – skutki uboczne, wskazania i zamienniki
Etambutol to lek syntetyczny o działaniu bakteriostatycznym na wewnątrzkomórkowe i pozakomórkowe prątki wywołujące gruźlicę oraz niektóre prątki atypowe, będące przyczyną mykobakterioz. Nie zabija patogenów, a hamuje ich namnażanie. Czy istnieją przeciwwskazania do jego stosowania? Jak wygląda terapia?
1. Co to jest etambutol?
Etambutol to substancja z grupy chemioterapeutyków, która hamuje wzrost i rozwój prątków gruźlicy i niektórych prątków atypowych, wywołujących inne zakażenia. Działa na prątki wewnątrzkomórkowe i zewnątrzkomórkowe. Nie działa na inne bakterie.
Prątki gruźlicy (łac. Mycobacterium tuberculosis) to kwasooporne, słabo Gram-dodatnie bakterie, które należą do rodziny Mycobacteriaceae. Wchodzą w skład grupy prątków gruźliczych. Po raz pierwszy zostały wyodrębniona przez Roberta Kocha.
Prątki są to bakterie o kształcie prostych lub lekko zakrzywionych pałeczek, otoczone ścianą komórkową o dużej zawartości lipidów. Dzięki temu cechują się dużą odpornością na czynniki środowiskowe, takie jak: podwyższona i niska temperatura, wysokie i niskie pH, wysuszenie.
2. Etambutol – leki
Na rynek farmaceutyczny etambutol wprowadzono w 1962 roku. Obecnie, z uwagi na właściwości bakteriostatyczne, przeciwbakteryjne i przeciwgruźlicze, jest substancją czynną leków wpływających na układ oddechowy. Wykorzystuje się je w takich dziedzinach medycyny jak choroby wewnętrzne, choroby zakaźne i pasożytnicze, medycyna rodzinna czy pulmonologia.
Do obrotu aptecznego w Polsce dopuszczone są takie leki zawierające etambutol jak:
- Ethambutol TEVA, 250 mg, kapsułki, 250 szt.,
- Ethambutol TEVA, 250 mg, kapsułki, 250 szt.
Jedna kapsułka leku zawiera 250 mg chlorowodorku etambutolu (Ethambutoli hydrochloridum).
3. Wskazania do stosowania etambutolu
Etambutol stosuje się w skojarzonej terapii gruźlicy wywołanej przez drobnoustroje wrażliwe na etambutol. Wskazaniem jest gruźlica płuc i opłucnej (zakażenia pierwotne i wtórne) oraz gruźlica pozapłucna (zwojów nerwowych, kości, stawów, narządów moczowo-płciowych, opon mózgowo-rdzeniowych).
Etambutol można stosować jednocześnie z takimi lekami przeciwgruźliczymi, jak: cykloseryna, etionamid, pirazynamid, wiomycyna. W skojarzonej terapii wielolekowej można wykorzystać również izoniazyd, kwas aminosalicylowy i streptomycynę. Etambutol wdrożony jako pojedynczy lek powoduje szybkie narastanie oporności prątków.
Dawkowanie etambutolu
Lekarz może zastosować różne schematy leczenia przeciwgruźliczego z zastosowaniem etambutolu. Etambutol stosuje się zwykle w dawkach 15-25 mg na kilogram masy ciała lub w terapii przerywanej, kilka razy w tygodniu (w dawce 50 mg na kilogram masy ciała).
Dawkowanie zależy od wieku pacjenta, stanu jego zdrowia oraz tego, czy infekcja jest pierwotna, czy też wtórna. Terapia powinna trwać przynajmniej 9 miesięcy.
4. Właściwości i działanie etambutolu
Jak działa etambutol? Substancja zaburza metabolizm komórkowy bakterii (co skutkuje zahamowaniem namnażania i śmiercią patogenów) oraz niszczy ścianę komórkową bakterii (co sprawia, że do komórki mogą przenikać inne szkodliwe dla drobnoustrojów substancje).
Etambutol szybko i w znacznym stopniu wchłania się z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie w surowicy po podaniu doustnym osiąga po 2 do 4 godzin. Lek jest metabolizowany w wątrobie do pochodnych kwasu dikarboksylowego. Biologiczny okres półtrwania w surowicy wynosi 3-4 godziny. Substancja czynna zawarta w leku dobrze przenika do wielu tkanek i narządów. W płucach może osiągać stężenia 5-9 razy większe niż w surowicy krwi.
5. Przeciwwskazania i skutki uboczne
Przeciwwskazanie do stosowania etambutolu stanowi:
- nadwrażliwość na substancję czynną i składniki uzupełniające leku,
- wiek poniżej 13 roku życia,
- zapalenie nerwu wzrokowego,
- brak świadomości,
- ciężka niewydolność nerek,
- ciąża.
Jeśli chodzi o karmienie piersią, nie jest ono zalecane podczas terapii etambutolem. Ma to związek z tym, że substancja przenika do mleka matki.
Ze względu na możliwość zaburzeń widzenia w trakcie leczenia nie należy kierować pojazdami mechanicznymi ani obsługiwać urządzeń w ruchu.
Terapia lekami zawierającymi etambutol wiąże się z ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. To na przykład bóle brzucha, nudności, biegunka, uszkodzenie wątroby, wymioty, obrzęk stawów, bóle i zawroty głowy czy nieostre widzenie. Szczegółowy wykaz skutków ubocznych zawiera ulotka dołączona do opakowania.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.