8 fascynujących faktów na temat snu
Ile snu potrzebujemy każdego dnia, czy kiedy my śpimy - mózg rzeczywiście odpoczywa oraz które narody sypiają najwięcej, a które najmniej - to tylko niektóre ciekawostki na temat snu, których warto się dowiedzieć.
1. Badania naukowe
Naukowcy na całym świecie odkrywają nowe, czasem dziwne fakty na temat snu. Okazuje się, że niewyspanie prowadzi nie tylko do poczucia zmęczenia następnego dnia, ale może być też przyczyną skłonności do hazardu oraz innych uzależnień. Badacze stwierdzili także, że wbrew powszechniej opinii, nie jesteśmy w stanie przyzwyczaić naszego organizmu do mniejszej ilości snu, ponieważ to, ile go potrzebujemy, zapisane jest w genach. Oto, co jeszcze powinniśmy wiedzieć na temat snu.
2. Dlaczego musimy spać?
To tajemnica, której rozwiązania nie znają nawet największe umysły tego świata. Chociaż wszyscy zgadzają się, że sen jest niezbędny dla naszego zdrowia, nikt nie jest do końca pewien, dlaczego tak jest. Z ewolucyjnego punktu widzenia nie ma on większego sensu. Potrzeba kładzenia się co dzień do łóżka zmusza ludzi do spędzenia jednej trzeciej życia na – z pozoru bezproduktywnej – czynności.
Nasi prehistoryczni przodkowie mieli jeszcze gorzej – w czasie, kiedy oddawali się marzeniom sennym, byli bardziej narażeni na ataki drapieżników. Skoro jednak potrzeba snu jest z nami od zawsze, z pewnością musi pełnić jakąś funkcję.
Niektórzy amerykańscy i japońscy badacze teoretyzują i porównują nasz mózg do komputera. Według nich, nawet w trakcie uśpienia ten jeden z głównych organów naszego ciała, odpowiadający za wiele funkcji życiowych, stale i intensywnie pracuje. Uważa się, że w trakcie snu „oczyszcza” się on z toksyn i zbędnych informacji, które nagromadziły się w nim w ciągu dnia. To pozwala mu odpocząć, zresetować się i przygotować na przyjęcie nowych wiadomości.
Inna teoria opracowana przez naukowców z Uniwersytetu Ludwika Maksymiliana w Monachium mówi, że sen pomaga skonsolidować pojedyncze informacje, które dostarczyliśmy naszemu mózgowi w trakcie dnia. Wzmacniamy wtedy swoje wspomnienia i powtarzamy fakty, które przydadzą nam się następnego dnia, np. podczas egzaminu.
Głęboki sen pozwala też organizmowi na uwolnienie hormonów wzrostu i wytworzenie białek biorących udział w naprawie uszkodzonych tkanek.
3. Genetyka a długość snu
Według Narodowej Fundacji Snu każdy z nas potrzebuje innej liczby godzin nocnego odpoczynku. Przyjmuje się, że dorośli w wieku od 18 do 64 lat muszą spać na ogół od 7 do 9 godzin, a osoby po 65. roku życia nie powinny poświęcać na tę czynność więcej niż 8 godzin. Noworodki i niemowlaki mogą potrzebować od 12 do nawet 17 godzin, a dzieci w wieku szkolnym 9-11 godzin.
4. Aktywność mózgu w dzień i w nocy
Głównym, często powtarzanym mitem jest to, że mózg w zasadzie całkowicie wyłącza się w czasie snu. To nieprawda – jego aktywność metaboliczna w stanie uśpienia może być niewiele niższa od tej, którą uzyskujemy podczas wybudzania.
Nie jest tajemnicą, że sen składa się z 4 etapów oraz fazy REM (eapid eye movement). Pierwsze dwa poziomy są bardzo lekkie. Jeżeli więc je osiągniemy i tylko na nich będzie opierał się nasz wypoczynek, nie obudzimy się zregenerowani. Trzeci i czwarty etap to czas głębokiego uśpienia, znany również jako „sen wolnofalowy”. W ich czasie wydzielane są hormony, dzięki którym rano czujemy się wypoczęci i odświeżeni.
Jednak to faza REM jest najbardziej aktywną częścią naszego snu. Patrząc na wzorce aktywności elektrycznej mózgu, można przyjąć, że jego praca w tej fazie porównywalna jest ze stanem na jawie. Dlaczego tak się dzieje? Badacze nie do końca potrafią wyjaśnić charakterystykę fazy REM. Przyznają jednak, że jest to skutek komunikacji między neuronami i synapsami. Takie oddziaływanie wpływa też na naszą pamięć i koncentrację oraz na marzenia senne.
5. Brak snu może powodować dziwne skutki uboczne
Niewystarczająca ilość snu może być zgubna dla naszego organizmu. Zaburzenia mogą wiązać się z różnego rodzaju negatywnymi skutkami, problemami z pamięcią i chorobami serca. Jednak regularne pozbawianie naszego organizmu odpoczynku może doprowadzić też do rozwoju problemów psychicznych, w tym paranoi, halucynacji, utraty pamięci oraz zmian nastrojów. To jednak wierzchołek góry lodowej.
Amerykańscy lekarze ze stowarzyszenia na rzecz snu (Associated Professional Sleep Societies)_ _na konferencji w 2014 roku określili najbardziej popularne skutki bezsenności, z którymi spotkali się wśród pacjentów w ciągu swojej kariery zawodowej. Podzielenie się doświadczeniami pozwoliło na charakterystykę braku snu u pacjentów. Z rezultatów wynika, że osoby, które nie doświadczały wystarczającej ilości snu każdego dnia:
- miały znacznie niższy próg odczuwania bólu;
- nie umiały prawidłowo rozpoznać emocji u innych ludzi;
- były bardziej skłonne do wydawania pieniędzy;
- wykazywały skłonności do hazardu;
- ich czas reakcji był znacznie niższy.
Brak snu jest zazwyczaj poważnym problemem, ale tylko wtedy, gdy występuje przewlekle. Pojedyncze problemy z zaśnięciem lub budzeniem się w nocy nie są jeszcze powodem do paniki i rozpoczęcia leczenia.
6. Przesypianie weekendów nadrobi sen z całego tygodnia?
Niektórzy z nas próbują spać mniej w dni powszednie, chcąc nadrobić brakujące godziny snu dzięki przesypianiu całego weekendu. W trakcie tygodnia szkoda nam czasu na sen, ponieważ brakuje nam go na codzienne obowiązki domowe i zawodowe. Niestety takie praktyki nie działają - mózg ma ustalone, rutynowe działanie. Lubi, gdy na odpoczynek poświęcamy co najmniej 7 godzin, 7 dni w tygodniu.
Badanie przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Stanowego w Pensylwanii pokazało, że przesypianie weekendu może pomóc tylko na nieliczne deficyty spowodowane niewystarczającą ilością snu w trakcie całego tygodnia. Nawet po uzyskaniu wszystkich faz snu, badani mieli gorsze wyniki niż ci, którzy spali w ciągu tygodnia według wskazówek.
7. Śmiertelne zaburzenia snu
Szacuje się, że prawie połowa Polaków po 30. roku życia ma poważne problemy ze snem. Najczęstszym, na który skarży się najwięcej z nas, są zaburzenia snu. Oznacza to, że nie tylko mamy problem z zaśnięciem, ale wielokrotnie budzimy się w środku nocy i niekoniecznie od razu możemy z powrotem zasnąć.
Skutkiem są trudności w oddychaniu, bezdech senny oraz bezsenność. W ekstremalnych wypadkach może dojść do wycieńczenia organizmu i śmierci.
Pierwszy taki przypadek zanotowano w 1984 roku, kiedy to pewien 55-letni Włoch zgłosił się do kliniki zaburzeń snu. Pomimo tego, że w przeszłości nie zgłaszał żadnych problemów, jego zdolność do codziennego zaśnięcia zanikła. Dla większości z nas bezsennością jest już niemożność uśnięcia przez kilka godzin. Dla innych, w tym dla wspomnianego tu Włocha, problem trwał wiele miesięcy. Po czterech miesiącach bezskutecznego leczenia i braku snu pacjent zmarł.
Oczywiście jest to skrajny przypadek i nie dla wszystkich problemy ze snem będą mieć tragiczny finał. Faktem jest jednak, że mogą doprowadzić do poważnych kłopotów zdrowotnych i zaburzeń psychicznych.
8. Ile śpią Polacy?
Według badań Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju statystyczny 30-letni Polak śpi nie więcej niż 7 godzin na dobę. Jednocześnie zaznacza, że nie jest to dla niego wystarczająca ilość snu, ponieważ rano wstaje przysłowiową „lewą nogą”. Towarzyszy mu zmęczenie, które negatywnie wpływa nie tylko na jego samopoczucie, ale także na pracę. Jak sobie z tym radzimy? Jak prawdziwi lekomani sięgamy po farmaceutyki. Według badań OECD już 20 proc. Polaków codziennie łyka tabletki na sen dostępne bez recepty.
Równie poważnym problemem jak zaburzenia snu, jest brak świadomości Polaków na temat korzyści płynących z odpowiedniej jego ilości. Już 25 proc. spośród nas przesypia niecałe 6 godzin dziennie. To zdecydowanie za mało, aby następnego dnia obudzić się wypoczętym. Skąd taki brak odpowiedzialności za własne zdrowie i życie? Młodzi ludzie najczęściej wiążą to z brakiem czasu. Mówią, że życie jest za krótkie, aby je przesypiać.
Inni tłumaczą się obowiązkami zawodowymi. Polacy to liderzy Europy, jeśli chodzi o godziny, które spędzamy w pracy. Przychodzimy do niej wczesnym rankiem, spędzamy w niej cały dzień, a wieczorem wychodzimy i pracujemy w domu. Na sen zwyczajnie nie ma już dość czasu.
9. Sen na świecie
Jak statystyczny Polak wypada na tle innych narodowości? Pod względem długości snu w Europie prym wiodą Francuzi. Przesypiają oni 530 minut, czyli niecałe 9 godzin na dobę. Na całym świecie prześcigają ich tylko Chińczycy, którzy przeznaczają na sen 9 godzin. Polacy z wynikiem 8 godzin i 28 minut plasują się na 9. miejscu. Według OECD wśród przebadanych narodów najkrócej śpią Japończycy – tylko 434 minuty, czyli nieco ponad 7 godzin. Krótko śpią także Koreańczycy (470 minut), Norwegowie (483 minuty), Szwedzi (486 minut) i Niemcy (492 minuty).
Masz problemy z ciągłą sennością? Przeczytaj na naszym forum, co może być tego przyczyną.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
