Filarioza – limfatyczna, skórno-podskórna, objawy, leczenie, diagnostyka

Filarioza to ogólna nazwa grupy chorób wywoływanych przez pasożytnicze nicienie, filarie. Szczególnie popularne gatunki, które mogą doprowadzić do zakażenia to Wuchereria bancrofti, Brugia malayi, Onchocerca volvulus.

Filarioza limfatyczna to termin, którym określić można zarówno wuchereriozę (wuszereriozę), powodowaną przez Wuchererię bancrofti, jak również brugiozę, powodowaną przez gatunki Brugia malayi czy Brugia timori.

Do rodzaju filarioz skórno-podskórnych zaliczyć można loajozę (loazę), która jest powodowana przez nitkowce oczne Loa loa oraz onchocerkozę, która stanowi skutek zakażenia robakami pasożytniczymi Onchocecrca volvulus.

Wuszererioza nie zawsze daje wyraźne objawy. Czasem przez wiele lat przebiega bezobjawowo. Zakażenie pasożytami może jednak powodować u chorych gorączkę, dolegliwości bólowe głowy, bóle kończyn.

Przewlekła wuszererioza u ludzi szczególnie narażonych na wielokrotne zakażenia powoduje powiększenie węzłów chłonnych. Choroba ta może objawiać się też słoniowacizną.

Zaawansowane stadium obrzęku limfatycznego może występować w kończynach dolnych, wargach sromowych, mosznie, prąciu, sutkach.

Objawy związane z obecnością loajozy są różnorodne. Zwykle obejmują one bolesne obrzęki pod skórą, często skoncentrowane w okolicy stawów, oraz świądzące zmiany skórne wzdłuż trasy wędrówki pasożyta.

Jeśli pasożyt dostanie się do oka, mogą wystąpić intensywne reakcje zapalne obejmujące tęczówkę, ciało rzęskowe i naczyniówkę. Choroba może doprowadzić do krwotoków, zmian martwiczych, odwarstwień siatkówki, a także objawów zapalenia spojówek, takich jak ból, świąd, łzawienie i zaczerwienienie oka.

W przypadku lokalizacji pasożyta w ośrodkowym układzie nerwowym, możliwe są poważne konsekwencje, takie jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu i napady padaczkowe. Objawy ogólne, jak gorączka czy zmiany skórne w postaci pokrzywki, wynikają z reakcji alergicznych na substancje wydzielane przez pasożyta.

Jednym z najczęstszych objawów onchocerkozy jest intensywny świąd skóry. Swędzenie naskórka jest na tyle uporczywe, że może prowadzić do poważnych zaburzeń snu i ogólnego dyskomfortu. W przebiegu choroby pojawić się mogą także niewielkie guzki i nacieki skórne, które pojawiają się na skutek reakcji immunologicznej na obecność pasożytów w organizmie.

Choroba może wpływać na oczy, prowadząc do zapalenia rogówki, tęczówki i siatkówki. Zakażenie oczu może w skrajnych przypadkach prowadzić nawet do ślepoty. Zakażenie pasożytami może powodować również bóle głowy, zawroty głowy, problemy z koncentracją.

Leczenie filariozy uwzględnia zarówno farmakologiczne terapie przeciwpasożytnicze, jak i środki zaradcze mające na celu łagodzenie objawów chorobowych. W przypadku wuszereriozy spowodowanej przez Wuchereria bancrofti, zalecane jest stosowanie dietylkarbamazyny. Dawkowanie to 6 mg/kg masy ciała na dobę, podzielone na trzy dawki, przez okres 12 dni. Dietylkarbamazyna działa przeciwpasożytniczo, eliminując mikrofilarie z krwiobiegu i zwalczając formy dojrzałe pasożyta.

W przypadku brugiozy, wywoływanej przez Brugia malayi i Brugia timori, również zaleca się dietylkarbamazynę jako lek przeciwpasożytniczy. Podobnie jak w przypadku wuchereriozy, dawkowanie dietylkarbamazyny może być dostosowane do masy ciała pacjenta.

Leczenie loajozy może uwzględniać stosowanie dietylkarbamazyny. Terapię rozpoczyna się od podawania dwa razy dziennie niewielkich dawek 0,5- 1 mg/kg masy ciała. Dawkowanie stopniowo zwiększa się do 8-10 mg/kg masy ciała. Okres leczenia trwa około 21 dni. Dodatkowo, pacjentom podaje się środki antyhistaminowe oraz leki steroidowe.

W przypadku onchocerkozy, wywoływanej przez Onchocerca volvulus, zaleca się stosowanie iwermektyny. Jednorazowa dawka iwermektyny powinna wynosić 150 μg/kg masy ciała. Co 6-12 miesięcy terapię należy powtórzyć. Substancja wykorzystywana w terapii onchocerkozy zapobiega uwalnianiu się nowych mikrofilarii z dojrzałych samic pasożyta. Leczenie powinno być prowadzone pod nadzorem lekarza.

Do rozpoznania filariozy wykorzystuje się badanie mikroskopowe krwi. Krew od pacjenta najlepiej pobierać w momencie największej aktywność larw (szczególnie aktywne są one w porze nocnej). Jeżeli wynik badania jest negatywny, zaleca się jego powtórzenie po upływie 12 godzin.

W diagnostyce filariozy wykorzystuje się także testy immunochromatograficzne i immunoenzymatyczne. Badania te są pomocne w wykryciu antygenów pasożytniczych nicieni.